Een nieuwe dierentuin bouwen gebeurt niet vaak in Nederland. Volker Wessels klaart die klus momenteel wel in Emmen. Met onder meer de grootste kas van Europa en 5 kilometer rotspartijen als rode draad. Uitgangspunt voor de bouw is een maquette op schaal 1:87.
Geen hekken en kooien
De nieuwe dierentuin in Emmen wordt 22 ha groot en heeft de naam Wildlands Adventure Zoo Emmen gekregen. Opzet van het park is vooral dat mensen dieren gaan ervaren en zo veel mogelijk het gevoel hebben dichtbij de dieren te lopen. Hekken en kooien zijn ongewenst. In plaats daarvan komen er zo natuurlijk mogelijke afscheidingen. Een groot deel daarvan wordt gevormd door rotsen. Uiteraard nagemaakte rotsen, in vele modellen en kleuren, afgestemd op het betreffende gebied van Jungola (vochtige warmte), Serenga (hete droogte) en Nortica (ijzige kou). Elk themagebied krijgt zijn eigen verhaallijn met daarbij behorende dieren en attracties. Zo varen er bootjes door de jungle en is het mogelijk een klim- en klauterroute langs de toppen van de bomen te volgen. Ook zal de eerste 4D-voorstelling van Europa te zien zijn.
Prefab rotsen
De rotsen die de natuurlijke afscheidingen vormen tussen mens en dier, worden gemaakt met behulp van wapeningsgaas dat over keerwanden wordt gespannen. De betonnen keerwanden worden als wandelementen met stekeinden geprefabriceerd door VolkerWessels onderneming Westo. De voeten van de keerwanden worden in het werk gestort. De wanden zijn gebogen en de delen verspringen steeds in hoogtes, zodat bijna geen enkel element gelijk is. Toch was prefabriceren beter dan volledig in het werkt storten, vertelt realisatiemanager Chris Brokke van VolkerWessels. Dit juist omdat de wanden zo grillig verlopen. Dat zou een heel lastige bekisting vergen.
Spuitbeton
Over de wapeningsnetten wordt jute gespannen, waartegen spuitbeton wordt aangebracht. De sterkte van deze constructie is per onderdeel bepaald, zodat de rotsen berekend zijn op de dieren die er komen. Olifanten en nijlpaarden vergen zwaardere constructies dan bijvoorbeeld pinguïns. Het spuitbeton wordt in verschillende lagen zo veel mogelijk in de definitieve kleur aangebracht. De toplaag van 40 mm wordt vervolgens door ‘shapers’ uit met name Spanje en Portugal helemaal op kleur en patroon gebracht. Eén shaper kan ongeveer 7 m2 rots per dag bewerken. In totaal telt de nieuwe dierentuin straks ongeveer 23.000 m2 rots. Het vervaardigen van de rotspartijen loop dan ook als een rode draad door het gehele proejct. Al vanaf mei 2014 wordt gewerkt aan de rotsen, zodat die bouwvak 2015 gereed zullen zijn.
Wennen
Het gehele project is gestart in november 2013. De oplevering is 30 oktober 2015. Daarna gaan de dieren verhuizen en krijgen zij een gewenningsperiode in hun nieuwe omgeving. De opening staat gepland voor eind maart 2016. De gehele beplanting heeft dan al een groeiseizoen op de locatie gestaan. In januari wordt daarom ook al warmte ingeblazen in een grote kas van circa 2 ha oppervlakte, zodat in maart de tropische beplanting kan worden aangebracht.
Grootste kas
Deze grote kas is het grootste bouwwerk van de nieuwe dierentuin en meet 150 x110 meter. Het is voor zo ver bekend de grootste kas van Europa. De staalconstructie is indrukwekkend, met grote vakwerkspanten aan de buitenzijde over het dak. Deze spanten zijn 110 meter lang en zijn opgebouwd uit vijf delen van elk 22 meter. Aan deze stalen spanten hangt een drielaags foliedak. Dat is niet alleen licht, maar laat ook UV-straling door. En die is nodig voor de tropische beplanting in de kas, afkomstig uit Costa Rica. De wanden van de kas zijn bekleed met 3- tot 5-laagse polycarbonaatpanelen. Lamellen maken spuiventilatie mogelijk. De kas is 18 meter hoog, met een aanlegdiepte 2,5 meter onder maaiveld. De kas is voorzien van een beregeningsinstallatie om de tropische beplanting ’s nachts van voldoende vocht te kunnen voorzien.
Leemstenen
Behalve deze grote kas komt er ook nog een kleinere kas en diverse gethematiseerde restaurants en gebouwen, waaronder een moskee uit Mali. Deze laatste is opgebouwd uit leemstenen. En niet zo maar leemstenen, maar stenen die zijn gemaakt uit leem dat ter plekke is gewonnen. Dit leem is in Emmen gemengd met kalk en vervolgens geperst. Na droging ontstonden prima stenen voor niet-dragend metselwerk. Wel moeten ze door een stuclaag worden afgeschermd van constante vochtbelasting.
Duurzaam bouwen
Dit hergebruik van gewonnen leem is ingegeven door de duurzaamheidsambities die bij de aanbesteding werden gesteld. Om die reden worden ook materialen uit de oude dierentuin zo veel mogelijk hergebruikt. En worden bruggen gebruikt die afkomstig zijn van de Floriade in Hoofddorp. Ook wordt een unieke biocomposietbrug toegepast, waarin vlas is verwerkt. Dit is de eerste in zijn soort. Bouwer hiervan is Machinefabriek Emmen. Het betreft een ophaalbrug over de route die onder andere de giraffen afleggen vanaf de savanne naar hun nachtverblijf.
Maquette
De nieuwe dierentuin wordt gebouwd aan de hand van een maquette die opgesteld is door de art director van Dierenpark Emmen. Deze maquette is gemaakt op schaal 1:87. Dit is in modelbouw een gebruikelijke schaal, waardoor er veel onderdelen en poppetjes en dergelijke beschikbaar waren. VolkerWessels werkt aan de hand van een scan van deze maquette diverse objecten uit. Daarna worden de objecten in de praktijk gerealiseerd. Dit gebeurt voor het overgrote deel door VolkerWessels bedrijven: KondorWessels Projecten bv; Koenen Bouw Emmen; KWS Infra; HOMIJ Technische Installaties bv; Visser & Smit Hanab bv; Aveco de Bondt ingenieursbedrijf; Volker InfraDesign bv; Gebr. van Kessel Speciale Technieken en Producten. Als niet-VolkerWessels bedrijf is Jora Vision betrokken. Dit bedrijf is verantwoordelijk voor de thematisering van het park. Uiteraard worden ook onderdelen uitbesteed. Zo is de staalbouw van de grote kas uitgevoerd door Voortman Staalbouw.
