Gevels hellen achterover

De gevels aan de tuinzijde van het nieuwe Isala ziekenhuis in Zwolle vallen op door felle kleuren. Maar ook de stand is niet alledaags: de gevels hellen enkele graden achterover en sluiten niet overal vlak op elkaar aan. Qua uitvoering een technisch kunststukje, waarbij de detaillering heel nauw luisterde.

Het nieuwe Isala ziekenhuis in Zwolle bestaat uit vier bouwdelen – de zogenaamde vlinders – gekoppeld tot een L-vorm. Aan de tuinzijde van het lange blok ligt de patiëntengang, waarvan de gevels voor het overgrote deel zijn opgetrokken in vliesgevelconstructies.

De gevels van de patiëntengang zijn samengesteld uit drie elementen boven elkaar. Tussen de elementen komen in verticale richting smalle en brede stroken, om respectievelijk gelamineerde houten kolommen en betonkolommen uit het zicht te werken. Horizontaal bevindt zich tussen de elementen een dilatatienaad van enkele millimeters.

Achterover

De diverse gevelvlakken hellen onder 7 en 9 graden achterover en sommige verlopen ook nog eens ten opzichte van deze verticale standlijn. Ook sluiten de verschillende gevelvlakken niet allemaal vlak en strak op elkaar aan, maar komen ook daar hoekverdraaiingen voor. Dit alles zorgde technisch voor de nodige hoofdbrekens. De knelpunten zaten in de waterhuishouding in de luchtdichtheid.

De vliesgevels van de patiëntengang zijn geëngineerd, geproduceerd en gemonteerd door Alkondor Hengelo op basis van het Alcoa AA100Q systeem. Dit bedrijf bouwt ook de vliesgevels ter plaatse van de hoofdingang en drie andere ingangen, evenals die ter plaatse van de lift en trappenhuizen en aan weerszijden van een loopbrugconstructie tussen twee bouwdelen.

Zonneluifels

Het gebruikte systeem heeft een aanzichtbreedte van 50 mm voor zowel stijlen als regels. De beglazing is zonwerend (minimaal 6-15-4) met een U-waarde van 1,1; daar waar nodig is doorvalbeglazing toegepast met een gelaagde binnenruit. De vakvullingen bestaan uit sandwichpanelen van 2 mm aluminium aan binnen- en buitenzijde met een kern van 22 mm polyurethaan.

Op de vliesgevels zijn zonneluifels boven de glasvakken geplaatst, die door Alkondor ontwikkeld zijn. De bevestiging daarvan is volledig geïntegreerd in de vliesgevelstijlen. In totaal zijn er voor de panelen en de klem- en kliklijsten in de vliesgevels van de patiëntengang zestien verschillende kleuren gebruikt.

Waterafvoer

De binnenzijde van de gevel is rondom nauwkeurig luchtdicht afgekit tegen de bouwkundige constructie. Wat betreft de waterhuishouding is voor de achteroverhellende gevelvlakken van de patiëntengang het principe van stijlafwatering toegepast. Daarbij heeft de stijl een andere doorsnede dan de regel, omdat er een extra profilering in is opgenomen voor afwatering. Bovendien zijn de profielen boven elke dilatatie aangepast en is er een afvoer (onzichtbaar buisje) naar buiten gespaard om het binnengedrongen water achter de deklijsten verder af te voeren naar beneden. Dit was een ingewikkeld detail door allerlei scheve en schuine standen van de constructie. Verder zijn alle verbindingen van stijlen en regels aan de buitenzijde als een extra zekerheid afgetapet.

De stervormige aansluitingen van de stijlen en regels bij met name de vliesgevels van de lift en trappenhuizen maakten dat stijlafwatering hier niet mogelijk was. Om die reden is gekozen voor het principe van vakafwatering. Hierbij hebben stijlen en regels dezelfde doorsnede en wordt elk vak individueel afgewaterd. Deze methode is ook toegepast bij de vliesgevels aan weerszijden van de loopbrugconstructie. Een extra handicap bij de liftgevels was dat er voor de sterke van de onder allerlei hoeken op elkaar aansluitingen stijlen en regels speciale kruisstukken zijn gemaakt. In deze kruisstukken zijn spuwertjes opgenomen, circa 150 mm boven het kruispunt, waardoor het water wordt afgevoerd.

Als extra maatregel/zekerheid zijn er aan de onderzijde van de vliesgevelconstructies EPDM-slabben aangebracht achter de glaslijn en achter de waterafvoer. Deze slabben zijn vervat in een speciaal profieltje dat onder aan de onderste regel is bevestigd.

Maatvoering

De maatvoering van de vliesgevels van de patiëntengang vergde de nodige zorgvuldigheid. De gevelelementen zijn met ankers bevestigd aan de kopkanten van de betonvloeren op de verschillende niveaus. Hiervoor zijn speciale zogenaamde vork- en hoeklijnankers gemaakt, waaraan de elementen met het achterste deel van de stijlen zijn vastgebout.

Door de hellende standen, de hoekverdraaiingen en de segmentering van de gevelvlakken was er nauwelijks afwijking in de maatvoering toegestaan. De maatvoering is verklikt vanuit de betonvloeren, maar daarin bleek het nodige niet exact te zijn. Vloeren die te ver doorstaken zijn aangepast en bij vloeren die te ver terug lagen, zijn de ankers met zwaarden aangepast en extra berekend.

Ingemeten

Door de min of meer willekeurige stand van de stijlen en regels binnen de vliesgevels van de lift- en trappenhuizen en de schuine weglopende aansluitingen op het omringende metselwerk, was ook hier de maatvoering erg belangrijk. Mede om die reden zijn ook deze gevels soms in twee of drie delen opgebouwd. De hoofdaannemer had de stelkozijnen gesteld op basis van de ontwerpmaatvoering van de architect. Daarna zijn de gevelsparingen individueel vanuit een verticale referentielijn ingemeten en heeft Alkondor de definitieve vorm van de vliesgevelconstructies hierop aangepast.

Logistiek

De verschillende vliesgevels zijn opgebouwd uit geprefabriceerde en gecodeerde elementen en onderdelen, die just-in-time zijn aangevoerd. Bij de grote constructies zoals die van de patiëntengang, is het stijl- en regelwerk van onder naar boven gemonteerd en is vervolgens de afwerking in de vorm van vakvullingen, beglazing, klem- en kliklijsten en zonneluifels van boven naar beneden uitgevoerd.