- Caballerofabriek (GROUP A)
- Conservatorium van Amsterdam (de Architekten Cie.)
- FPC de Oostvaarderskliniek Almere (Studio M10)
- Mulifunctioneel Centrum de Vrijheidswijk Leeuwarden (Rudy Uytenhaak Architectenbureau)
- Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed Amersfoort (Baldeweg/ADP Architecten)
- AL-light (Border Architecture)
- Crystal Court (Tangram Architekten)
- Galeriewoning IJburg (Tom Bergevoet Architecture)
- Huis IJburg (Rocha Tombal Architecten)
- Sterk Huis (Architectuurbureau Sluijmer & van Leeuwen)
Caballerofabriek (GROUP A)
De jury was het over één ding eens: de voormalige CaballeroFabriek aan de rand van de Haagse binnenstad is gemetamorfoseerd in een prettig, licht gebouw en een inspirerende omgeving. Wie er doorheen loopt, krijgt zin om er te gaan werken. Een opmerkelijk resultaat dat bereikt is met een beperkt budget en toepassing van eenvoudige materialen en een beperkt kleurenpallet. Het gebouw straalt van binnen rust uit in combinatie met een grote diversiteit aan lichtklimaten.
Wat ronduit goed werkt, is dat nagenoeg alles wit is in het gebouw. Kenmerkend aan het gebouw zijn de goed afgewogen doorzichten en uitzichten terwijl dat aan de buitenkant van de voormalige fabriekshal niet te zien is. Uiteraard was het pand in aanvang al een goed gebouw, maar dat doet niets af aan het feit dat in de optiek van de jury de CaballeroFabriek een voorbeeld is van een geslaagd herbestemmingsproject waar de mogelijkheden van de al aanwezige sheddaken optimaal is uitgebuit. En dat is een knappe prestatie. Het resultaat is een zonder meer aantrekkelijk gebouw in een minder aantrekkelijke omgeving.
Conservatorium van Amsterdam (de Architekten Cie.)
Op een smalle locatie op het Oosterdokseiland in Amsterdam staat het conservatorium te pronken met een omhulling van glazen schubben. Architect Frits van Dongen bedacht voor het gebouw een omgekeerd indelingsprincipe dat bij Japanse woonhuizen engawa heet. De keuze voor de prismatisch kleurende zaagtandgevels die het gebouw omhullen, komt voort uit het streven van de architect naar maximale transparantie in het gebouw. Een volledig glazen gevel zou het gebouw echter teveel opwarmen door zonbelasting. Vandaar dat Van Dongen de gevel voorzag van een natuurlijk ventilatiesysteem.
Een origineel idee is volgens de jury dat de architect Radiant Light folie in de zaagtandgevel heeft toegepast die een boeiend kleurenspel oplevert en zorgt voor kruisende kleurschaduwen op de vloer. De engawa biedt bovendien een riant uitzicht op de binnenstad en zorgt voor daglichttoetreding in alle oefenruimtes en zalen. Omgekeerd biedt het gebouw door zijn glazen gevel passanten ’s avonds een boeiend schouwspel. Jammer alleen dat kunstlicht permanent brandt in de gangen, ook op tijdstippen dat er ruim voldoende daglicht naar binnen komt. Ook het entreegebied en de kantine mist door toepassing van donkere plafonds de nodige helderheid die voor de rest van het gebouw zo kenmerkend is.
FPC de Oostvaarderskliniek Almere (Studio M10)
Studio M10 heeft met het ontwerp van FPC Oostvaarderskliniek Almere op onorthodoxe wijze invulling gegeven aan het doorgaans starre en dichtgetimmerde programma van eisen van opdrachtgever Rijksgebouwendienst. Op zich is dat al een prestatie van formaat. Daglicht is door het hele gebouw heen doelbewust als bouwmateriaal toegepast. Dat resulteerde, samen met de consequente herhaling van prefab elementen, in een prettig gebouw waar zowel gebruikers als bewoners daglichttoetreding roemen als meerwaarde.
De TBS kliniek in de polder lijdt volgens de jury niet aan vormgeving terwijl het gebouw toch goed is vormgegeven. Het gebouw lijkt bovendien een verkapt protest tegen de gebruikelijke manier van aanbesteden. Kennelijk hoeft een relatief onervaren bureau als haar creativiteit de ruimte krijgt niet eerst vijf TBS klinieken te bouwen om een goede TBS kliniek af te leveren. In Almere is iets ongekends bereikt in het gebouwtype TBS-kliniek en deze manier van denken over invulling van een programma van eisen is in de optiek van de jury op meer gebouwtypes toepasbaar.
Jammer alleen dat het gebouw het moet doen zonder een op daglichttoetreding afgestemde kunstlichttoepassingen. Kunstlicht wordt nogal ongenuanceerd toegepast en dat is in de ogen van de jury een gemiste kans. Niettemin is daglicht in de Oostvaarderskliniek een even bepalend als prikkelend element waardoor dit gebouw terecht genomineerd werd voor de Daylight Award 2010.
– Dit project won de Daylight Award 2010 in de categorie Utiliteitsbouw
Mulifunctioneel Centrum de Vrijheidswijk Leeuwarden (Rudy Uytenhaak Architectenbureau)
De kwaliteit die in de gevel van multifunctioneel centrum de Vrijheidswijk gerealiseerd is, is in de ogen van de jury zonder meer bewonderenswaardig. Zeker voor dit type gebouw en op deze plaats. Om het daglicht optimaal in de binnenruimtes toe te laten, zijn de vloerranden en balken verjongd. Dat is overal in het gebouw consequent en netjes gedaan en dat geeft het centrum iets bijzonders. De gevel is van vloer tot plafond in zijn geheel lichtdoorlatend en samengesteld uit ramen met rondom translucente gedeeltes. Dat zorgt voor veel daglichttoetreding en verandert het gebouw ’s avonds als de verlichting aan is in een lichtblauwe lantaarn in de wijk.
Interessant vond de jury de verlichtingsarmaturen in de leslokalen. Zij reduceren de nagalmtijd in de ruimtes door de perforaties in de transparante platen van het armatuur. Jammer alleen dat ze door hun fragiliteit niet uitblinken in duurzaamheid. Helaas is de integratie van daglicht en kunstlicht ook in dit gebouw niet aantoonbaar geregeld. Dat neemt niet weg dat de gebruikers die de jury sprak uitermate positief over het gebouw oordelen. De jury heeft dan ook bewondering voor de manier waarop aan een complexe opdracht als de integratie van twee scholen en een buurtcentrum invulling is gegeven.
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed Amersfoort (Baldeweg/ADP Architecten)
Kantoor en expositieruimte van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) staat vlak langs het spoor in Amersfoort. Ronduit spectaculair is het atrium met zijn aangrenzende werkvloeren, dat schuilgaat achter de meervoudig geknikte glazen gevel. In het gebouw zijn tientallen soorten glas verwerkt. Van gelaagd, gehard, gecoat en gekleurd glas, tot geluidwerend glas en gebogen glas met een zeer kleine buigstraal van 300 mm. Bovendien komt er in de hellende gevel niet één rechte ruit voor, maar zijn het allemaal parallellogrammen en driehoeken.
Ook in het interieur is overvloedig gebruik gemaakt van glazen wanden die van vloer tot plafond lopen. Dit levert volgens de jury een buitengewoon transparant gebouw op met als resultaat dat veel werkruimtes een directe zichtrelatie hebben met het atrium.
Een andere kwaliteit die de jury prijst, is de transparantie in de dwarsrichting van het gebouw. Alle kantoren ontvangen tweezijdig daglicht. De locatie van het RACM inspireerde architect Juan Navarro Baldeweg tot een achteroverhellende glazen gevel die wisselende Hollandse luchten spiegelen richting stad.
Keerzijde volgens de jury, is dat door de ronduit complexe gelaagde gevel het zicht op de oude binnenstad niet onbelemmerd is. Een ander kritiekpunt is het ontbreken van een kunstlichtontwerp, afgestemd op de meer dan royale manier waarop het daglicht zijn weg vindt tot diep in het gebouw.
Al met al toch een heel bijzonder ontwerp dat in de ogen van de jury in alle opzichten de allure van een Rijksgebouw heeft.
AL-light (Border Architecture)
Typerend voor de Liedsebuurt in Haarlem zijn smalle straatjes met een grote variatie aan bouwhoogtes en –stijlen. Niet de meest voor de hand liggende locatie om een woning te realiseren waarin daglicht optimaal tot diep in elke woonverdieping moet kunnen toetreden.
Toch heeft Border Architecture volgens de jury met vlag en wimpel invulling gegeven aan dit ingewikkelde ontwerpvraagstuk. Niet alleen is in Al-Light gebroken met de uitgekauwde plattegrondjes die in het gros van de nieuwbouwwoningen schering en inslag zijn, het daglicht kan overal diep in het pand doordringen.
Door het smalle straatje was dat met daglichttoetreding door alleen de voor- en achtergevel nooit gelukt. Dit probleem is opgelost door drie strategisch op het dak geplaatste lichtkokers waaromheen de ruimtes op een slimme manier geschikt zijn. De kokers brengen daglicht tot diep in alle hoeken van de woning. De jury was unaniem van mening dat als dit de standaard wordt daglichttoetreding in woningen op elk denkbare locatie een reële mogelijkheid is.
– Dit project won de Daylight Award 2010 in de categorie Woningbouw
Crystal Court (Tangram Architekten)
Karakteristiek aan het Crystal Court in het Amsterdamse Buitenveldert is de luchtige manier waarop de 36 appartement rondom het atrium gestapeld zijn. De architecten Bart Mispelblom Beyer en Charlotte ten Dijke van Tangram Architecten wilden op deze manier volop ruimte bieden aan doorkijken door het complex heen. En dat is goed gelukt.
Op maaiveldniveau heeft het appartementencomplex een hoge mate van transparantie waardoor er ruim zicht is op het park en daglicht van alle kanten binnenvalt. De lichtval in het glasoverkapte atrium vond de jury uitgesproken sfeervol. Zeker voor een verblijfsgebied. Om dat atrium zo transparant mogelijk te houden, is enkel veiligheidsglas met spiders aan de draagconstructie gekoppeld. Het dak van het atrium heeft te openen dakluiken met isolerend en zonwerend veiligheidsglas.
De jury vindt het ronduit jammer dat de architecten de lichtval in de woningen zo conventioneel invulling hebben gegeven. Niettemin is Crystal Court een buitengewoon smaakvol project dat comfort combineert met geconcentreerd wonen in de stad.
Galeriewoning IJburg (Tom Bergevoet Architecture)
Wat de jury meteen opviel aan Kavel R205 – onderdeel van een aaneengeschakelde reeks gelijkvormige vrije kavels langs de waterrand – is dat de woning als ware één groot communicerend vat is.
Op de slaap- en badkamer na, staan alle ruimtes in open verbinding met elkaar. En dat geldt ook voor het daglicht. Door ramen uitgekiend te plaatsen in de voor- en achtergevel en in het dak bereikt daglicht elke ruimte van het huis. Daardoor springen de donkere ruimtes die bewust buiten het daglicht geplaatst zijn extra in het oog.
De jury vindt dat hiermee op een goede manier invulling gegeven is aan de wensen van de bewoners: ruimtes met een uitgesproken woonfunctie zijn ondergebracht in de open zone en hebben licht, uitzicht en overmaat, terwijl ruimte die om afzondering vragen buiten daglichttoetreding in het gesloten zone van het huis zijn ondergebracht.
Huis IJburg (Rocha Tombal Architecten)
Wie de website van Rocha Tombal Architecten bezoekt, kan daar een citaat van collega-architect Louis Khan aantreffen. Deze Amerikaanse confrater schrijft (…) “het meest wonderbaarlijke in een ruimte is het licht dat door het raam naar binnen komt. De zon wist niet hoe geweldig ze was voordat er ooit een ruimte werd gebouwd.” (…). Zo is het maar net!
En dat daglicht ook bij architect Tombal een voorname rol speelt, blijkt uit huis IJburg. Als het woningontwerp één ding duidelijk maakt, dan is het dat de architect letterlijk niet om daglicht heen kon of zoals één van de juryleden zei: “de woning is zo ontworpen dat de bewoners als het ware steeds naar het daglicht toelopen.” Daar gaat zonder meer iets positiefs van uit: lopen naar het licht, wie wil dat niet?.
Een aardig detail is het luikje op de vide in de woning waardoorheen sfeervol daglicht net weer even dieper de woning kan binnendringen. Met als de trap die mooi wordt aangelicht door een strook in het dak. Uit alles blijkt dat eerder genoemd citaat van de beroemde Amerikaanse architect voor Rocha Tombal meer is dan quasi interessant indruk proberen te maken.
Sterk Huis (Architectuurbureau Sluijmer & van Leeuwen)
Een meesterwerk! On-Nederlands in zijn ruimtelijkheid, robuuste materiaaltoepassing en afwerking. Dat waren enkele kwalificaties die de jury Sterk Huis, een ontwerp van Michel van Leeuwen en Pieter Looijaard, toedichtte.
Ronduit imponerend is de glazen gevel op het Noorden die onbelemmerd uitzicht biedt op het weidse en vlakke Friese landschap rondom Tjalleberd. Behalve via deze gevel, wordt het daglicht rondom in ruime mate door de woning gestrooid. Over zijn zichtlijnen. Overal is uitzicht. Overal springt de buitengewoon zorgvuldige detaillering en afwerking in het oog
Ondanks overvloedige toepassing van beton, roestvast staal en glas is het woonhuis nergens kil. Volgens de jury is Sterk Huis het antwoord voor tegenstanders van boerderettes.