Gevels zijn de eerste indruk van een gebouw en daardoor beeldbepalend. Ontwerpers en/of opdrachtgevers kiezen er soms voor om met de gevel van een gebouw een opvallend visitekaartje af te geven. Een aantal opvallende gevels op een rij, gerealiseerd in 2011.
Kleurvlakken van Mondriaan
LIAG architecten ontwierp de gevel van het nieuwe ROC Mondriaan in Den Haag als een betonstructuur in een grid van 1,8 x 1,8 meter. De gevel bestaat uit witte betonnen elementen met diepe neggen met daarin afwisselend ramen en gekleurde panelen. Hierdoor ontstaat een schaalloze gevel. De panelen zijn uitgevoerd in de vijf Mondriaan-kleuren: rood, blauw, geel, lichtgrijs en donkergrijs. De betonelementen zijn door Hering vervaardigd in het Duitse Holzhausen. Met Betoglass was het mogelijk om de gekleurde glasplaten direct bij de productie mee te gieten in het beton. De gevel bestaat deels uit sandwichpanelen en deels uit losse gevelelementen tegen een dragend binnenspouwblad. De plafondelementen van de arcade langs het gebouw hebben dezelfde structuur als de gevel.
Delfts blauw in rosse buurt
In opdracht van Stadsherstel ontwierp Rappange & Partners een nieuwbouwblok aan de Oudezijds Armsteeg, in de rosse buurt van Amsterdam. Omdat die buurt clichématig het imago van Amsterdam in het buitenland onderschrijft, is in het ontwerp gespeeld met clichés van het Hollandse. De gevels zijn uitgevoerd in geglazuurde baksteen. Basis is Delfts blauw, met geabstraheerde verwijzingen naar historische bouwstijlen binnen de omgeving. Daardoor past het opvallende project toch goed in de omgeving. Het project omvat winkels op de begane grond en acht woningen op de verdiepingen. Het project wordt ‘KLM-huisjes’ genoemd omdat de inspiratie voor het ontwerp kwam van de Delfts blauwe huisjes die KLM op sommige vluchten uitdeelt. De bouw werd uitgevoerd door J.C. Nieuwenhuizen bv.
Parabolische beplating voor sporthal
Jorissen Simonetti architecten heeft een parabolische gevelbeplating toegepast bij de uitbreiding van sporthal de Duker in het Friese Noordwolde. Deze aluminium gevelbeplating van Hunter Douglas is slechts 0,7 mm dik en daardoor zeer flexibel. Uitgestrekt zijn de panelen 600 mm breed. Door ze op een kortere afstand te monteren gaan ze bol staan. In de gevel van de sporthal is voor verschillende afstanden (350, 400, 450, 500 en 550 mm) gekozen, waardoor een gevarieerd gevelpatroon ontstaat dat de beweging van de sporters binnen symboliseert. Het ontwerp sluit op hedendaagse wijze aan bij de bestaande hal met een gemetselde plint en een grote schuine kap met metalen dakbedekking. De oranje kleur is afgeleid van de pannendaken van de omliggende woningen.
Handgemaakt reliëf in Kroatisch kalksteen
ZZDP architecten heeft wit Kroatisch kalksteen toegepast in de gevels van Blok 3 in Almere. Een groot deel van dit natuursteen is voorzien van een strak ontworpen reliëf, dat met de hand gemaakt is. Mede door de afwijkende vormen van pastegels bleek een handgemaakt reliëf in natuursteen goedkoper dan keramische tegels of lasersnijden van natuursteen. Vele varianten passeerden de revue, waaronder zelfs polyester. Dat viel af omdat het te gevoelig is voor toepassing op de begane grond en scherpe hoeken niet konden worden gemaakt. De woninggevels zijn volledig in glas uitgevoerd, met stroken kleurglas ter plaatse van scheidingswanden. Hierin zijn ook te openen ramen opgenomen. De expeditiegevel van het blok wordt groen door begroeiing met wingerd.
Aandacht voor onderzijde balkons
Omdat de balkons prominent aanwezig zijn in een woningbouwproject in de Amsterdamse Kolenkitbuurt, beschouwde korth tielens architecten de onderzijde van de balkons als een gevel. Daarbij was de wens om de prefab balkonplaten lichter te maken. Het idee was om dat te combineren door er een cassetteplafond van te maken. Maar dan niet in ouderwets vierkant, maar in een moderne variant. De maakbaarheid daarvan was echter een probleem. De gekozen vorm is daarom uitgevoerd als een polyester beplating, die onder de betonplaat is gehangen. Voor de beplating is één mal gebruikt. Doordat de plaat achteraf op maat is gesneden, waren wel varianten mogelijk. Ook was het mogelijk de plaat te draaien. De twee blokken in het project hebben elk een eigen kleur beplating.
Sculpturale gevel met CorTenstaal
24H architecture ontwierp in Nieuw-Leyden in Leiden twee duurzame woningen. Omdat het stedenbouwkundige plan veel ontwerpvrijheid in vorm en hoogte biedt en er veel verschillende kavelgroottes zijn, wordt Nieuw-Leyden een zeer gevarieerde woonwijk. Vanuit het stedenbouwkundig plan had 24H te maken met rug-aan-rugwoningen aan smalle straten. Een patio in beide woningen laat daarom licht en lucht diep binnendringen. 24H vat dit op als een ‘canyon’ die zich een weg door de woningen baant. De sculpturaliteit van deze ‘canyon’ is vertaald in de gevel. Om die reden is een scherm van geperforeerd CorTenstaal ontworpen, dat in kleur, vorm, verloop en textuur refereert aan een canyon. Dit scherm is geplaatst vóór de houten gevel van FSC-gecertificeerd Louro Gamela en Jatoba.
Gerecycled glas als toplaag van beton
Een waterfiltergebouw op Vlieland heeft de vorm van de onderliggende ronde waterkelder. De gevel is uitgevoerd met licht vooroverhellende prefab betonelementen. Opvallend is het uiterlijk van deze elementen dat bestaat uit gerecycled groen glas. Inbo Drachten wilde met een groene kleur en reflecterend materiaal het gebouw laten wegvallen in zijn groene omgeving. Betonleverancier Hibex uit Groningen ging met het gerecyclede glas aan de slag om te kijken hoe daar goede gevelelementen van te maken waren. Het glas is nu gebruikt als toplaag voor het beton, dat zelf ook in groen is uitgevoerd om geen verstoring in het beeld te krijgen. Na het storten is het glas gepolijst, waardoor een oppervlak is ontstaan waar geen scherpe kantjes meer aan zitten.
PU-schuim voor monolitisch geheel
Een buurt- en jeugdcentrum in Amsterdam Osdorp heeft een volledig transparante glazen begane grond. Daarboven ligt een zaal waarin ook muziek wordt gemaakt. Die moest vanwege geluid een gesloten karakter hebben. Atelier Kempe Thill zocht daarbij een gevelbekleding die deze zaal een monolithisch karakter zou geven. Een ruw materiaal zou een contrast vormen met de gladde glassokkel. Het materiaal moest ook nog goedkoop zijn vanwege de vrij dure transparante gevel en het verhoudingsgewijs grote geveloppervlak. Dit werd gevonden in een in het werk opschuimend polyurethaan met daarop een PU-coating. De staalconstructie met kalkzandsteenvulling heeft daarmee ook direct een hoge Rc-waarde. De windverbanden van de staalconstructie bevinden zich aan de binnenzijde.
Strekmetaal als lichte optopping
Een oorspronkelijk eenlaagse woning uit 1830 is door BYTR architecten voorzien van een 3e bouwlaag. De fundering op staal was goed, maar kon niet veel extra worden belast. De halfsteense bouwmuren behoefden al versterking. De opbouw moest dus vooral licht zijn en is daarom geconstrueerd in hsb, met houtvezelisolatie. Als bekleding is gekozen voor aluminium strekpanelen. Dat is een zichtbaar licht materiaal. Het is gedeeltelijk voor de ramen langs gemonteerd. Heel bewust heeft BYTR ervoor gekozen om het strekmetaal inwaterend te monteren. Daardoor heeft het namelijk tevens een gordijnfunctie voor de slaapkamerramen en is privacy gewaarborgd. Het strekmetaal is deels ook zonwerend, maar zonlicht valt er ook juist in een heel mooi patroon doorheen.
Dessin met bolletjessteen
Dessinontwerper Rita Verhoeven heeft een bijzonder accent gegeven aan de panden van Drost + van Veen architecten in Nieuw Crooswijk (Rotterdam). Met een bijzondere baksteen met halve bollen bracht zij diverse dessins aan in de gemetselde gevels. De bollen zijn ook her en der gebruikt als kaders rondom de ramen. Drost + van Veen gaf zo een extra ornamentiek aan de gevels, die een horizontale opdeling hebben middels dakrand en een verticaal gemetselde plint. Bijzonder aan het project is verder dat de vijf bouwblokken pandsgewijs verdeeld zijn onder zeven architecten. Elke architect ontwierp een aantal panden in elk bouwblok. Daardoor ontstaat een grote diversiteit aan woningen en gevels. Uitgangspunt voor de gevels was metselwerk, met eventueel natuurstenen accenten.
Groene gevel op Science Park Amsterdam
Sempergreen® Vertical Systems uit Zeist heeft een voorbegroeide groene gevel van 100 m2 geplaatst op een oude bunker van het Nikhef (Nationaal Instituut voor subatomaire fysica) op het Science Park Amsterdam. De gevel bestaat uit ruim 300 panelen die zijn beplant met een variëteit aan plantensoorten die weinig onderhoud vergen. De bunker, met wanden van 2 meter dik beton, werd midden jaren ’70 gebouwd in combinatie met een 200 meter lange ondergrondse tunnel voor kernfysica-onderzoek. Eind 1998 is het onderzoek in de bunker gestopt. Met de groene gevel moet de bunker beter opgaan in de omgeving. Voordelen van een groene gevel zijn verder de extra isolatie, het opnemen van CO2 en fijnstof en de bijdrage aan een lagere omgevingstemperatuur.
Zeefdruk op volkernkunststof
Ontwerper Piet Boon heeft een duidelijk stempel gedrukt op het ontwerp van zijn nieuwe hoofdkantoor in Het Bos Oostzaan. Op een zichtlocatie op het nieuwe bedrijventerrein langs de A8 in Oostzaan, heeft cepezed systems een strak pand neergezet met een verticale geleding in de aluminium vliesgevel. In deze verticale stroken zijn volkernkunststofpanelen opgenomen met een zeefdruk van de hand van Piet Boon. Het patroon hiervan bestaat uit vier panelen. Dit patroon komt ook terug in de zonweringsscreens aan de binnenzijde. De panelen liggen in hetzelfde vlak als de glaspanelen. Het Bos Oostzaan is een samenwerking tussen vormgever Piet Boon en projectontwikkelaar cepezed projects. Het ontwerp is van architectenbureau cepezed.
Tekst: Henk Wind
Foto’s: Michel Kievits, Luuk Kramer, Boris Zeiser 24H, Dennis Markic, Ossip van Duivenboden, Sempergreen, Henk Wind.
Deze reacties kwamen van mijn kinderen (8 en 12 jaar): …Wow, dat lijkt wel een stuk kaas. Houten wissels op de gevel…straks komt de trein. Mooie groene gevel, veel planten…
Hier zitten best wel leuke en interessante projecten bij, maar bij 1 project ontgaat me toch wel de logica, en dat is die optopping van dat woonhuis met strekken metaal.
Je kunt bij de foto’s zien, dat het bij sommige ramen er gedeeltelijk voor langs gaat, en bij de andere dat het er geheel voor langs gaat, en omdat het strekkenmetaal bewust inwaterend is gekozen, zou dit ook de functie van gordijn hebben, en dat kan ik niet goed volgen, bij ramen waar die gedeeltelijk voor langs lopen moet je dan alsnog een gordijn toe passen voor het gedeelte waar geen strekken metaal voor langs loopt, en waar dit strekken metaal geheel voor langs loopt heb je dus geen keuze om eens naar beneden te kijken.
En verder de opbouw is licht gekozen, dus zo’n strekken metaal kan dan goed dienst doen als warmte wering, maar niet als je de zon zoals bij deze juist op zijn hoge stand binnen laat komen, en bij lage stand zoals in de winter dan zou je hem juist binnen willen hebben, maar dat gaat dan niet, want de openingen zijn juist tegen gesteld in dat strekken metaal.
Het kan natuurlijk zijn, dat daar een diepere of andere achtergrond achter zit, als dat het artikel aan geeft, of dat het anders gelezen moet worden, maar dit zo lezend zoals het er nu staat komt het mij nogal vreemd en niet logisch over om het zo te doen.