Ga naar hoofdinhoud
Digitalisering

Beter samenwerken in BIM door basisafspraken

Kijkt de bouw in de toekomst terug op 2016 als een historisch BIM-jaar? Die kans is groot. De basisafspraken tussen aannemers, over hoe informatie uit modellen uit te wisselen met andere bouwpartijen, moet eenheid brengen en een einde maken aan de wirwar van eigen methodieken die architecten, adviseurs en bouwbedrijven hebben ontwikkeld.

Beoogd resultaat van de BIM Basis Informatieleveringsspecificatie (kortweg Basis ILS): BIM is effectiever te gebruiken door alle bouwpartijen, modellen worden betrouwbaar, verspillende taken verdwijnen. “Als we dezelfde taal spreken, dan ga je de voordelen zien. Dat is het belang van eenduidig informatie uitwisselen”, zegt Jeffrey Truijens, BIM coördinator & Jr. Supply Chain Manager bij Dura Vermeer en achter de schermen samen met onder anderen Cyrille Pennavaire (VolkerWessels), Lex Ransijn (De Nijs), Mathijs Natrop (buildingSMART) en Jasper de Mink (Dura Vermeer) een van de kartrekkers van de basisafspraken, die in februari zijn ondertekend. Truijens zag, net als collega’s op vergelijkbare posities bij andere bouwbedrijven, dat de manier waarop BIM werd gebruikt verre van optimaal was. Sterker: soms alleen maar extra geld kostte. Waar overal de meest prachtige verhalen werden verteld, over wat er allemaal mogelijk was, bleek de praktijk – zoals wel vaker – een stuk weerbarstiger.

Modellen niet betrouwbaar

Bij Dura Vermeer was dat niet anders, schetst hij. Even terug in de tijd: “In 2008 stond ons bedrijf voor de keuze: gaan we voor een open of een gesloten systeem? De filosofie was toen dat een open systeem beter zou zijn, maar omdat dat gewoonweg nog niet goed werkte, kozen we voor een gesloten systeem. Dat betekende: samenwerken met Revit. Gevolg: de adviseurs konden redelijk meekomen en daarna stokte het. En dan hadden we het hele voortraject in Revit gedaan en kwamen we vervolgens bij de uitvoering tot de conclusie dat IFC (de open standaard, PD) eigenlijk de enige oplossing was. Dus dan gingen we Revit omzetten naar IFC, maar omdat we nooit in dat hele voortraject hadden gestuurd opdat dat goed ging, zag je ook dat die IFC echt een totaal ander product was dan dat Revit-model. Dat had ermee te maken dat diegene die in Revit had gemodelleerd allemaal trucjes had uitgehaald die wel in Revit goed gaan, maar niet naar IFC toe.” De export naar IFC is in alle softwarepakketten inmiddels beter geworden, de modelleurs weten beter wat ze wel en niet kunnen doen, maar lange tijd was de grootste frustratie “dat je er niet op kon vertrouwen dat het model klopte”, zegt Truijens. Gevolg: toch maar weer tekeningen rondsturen. Die bleven leidend. “Dan mis je dus de hele slag. Doodzonde! Hierdoor kregen mensen de gedachte dat BIM geld kost. En dat klopt ook, als je het op die manier doet, want je hebt een parallel systeem. Het oude systeem leefde en BIM deden we ernaast. Dat is een fundamentele gedachte die we hebben moeten omschakelen. Het model moet primair worden. En als betrouwbaarheid van de informatie dan het belangrijkste is, moet je zorgen dat wat je in je modelleersoftware ziet, hetzelfde is als in IFC. Het betekent ook dat je een bewuste keuze maakt voor wat betreft welke informatie je gaat uitwisselen. In je modelleersoftware kan heel erg veel informatie staan. Prima, als je dat voor jezelf nodig hebt is dat goed, maar met IFC maak je een keuze: dit is informatie die een ander nodig heeft voor zijn werkzaamheden, dus die moet ik gaan uitwisselen. Daar moet je dus precies weten wat anderen in het projectteam nodig hebben, ook wel integrale focus genoemd. Dat besef – ik maak niet zomaar een datadiarree en ik stuur dat naar de ander, in de hoop dat die er iets van snapt – is belangrijk.”

Eigen protocol, eigen vangnet

Samenwerken met anderen in BIM was, kortom, helemaal niet eenvoudig. Elke bouwer verzon zijn eigen protocol, maakte zijn eigen vangnetje en vroeg weer net iets anders van andere partijen. Modelleerbedrijven, adviseurs, leveranciers – ze zagen zich steeds geconfronteerd met andere wensenlijstjes van bouwers. Dat kwam zelfs tussen projecten van hetzelfde bedrijf onderling voor. De hakken gingen in het zand en de rekening ging omhoog. Truijens: “Bij adviseurs hadden we gesprekken in de tenderfase. Zij zeiden: ‘we weten niet meer hoe we het moeten doen, dus we doen het óf heel mager, óf we steken het op een bepaalde manier in’. Dat betekent voor ons dat we soms 100.000 euro moesten reserveren om het model aan te passen op onze structuur. Ook de opdrachtgevers dachten op een gegeven moment: ‘Jeetje, ik probeer het goed te doen door BIM mee te nemen in mijn tender, vervolgens kost dat me méér geld. Terwijl ik die adviseur al heb betaald om het in BIM te laten zetten’. Vervolgens zeiden leveranciers en onderaannemers aan de achterkant tegen ons: ‘We willen wel in BIM meedoen, maar dan kost het jullie extra geld’. Wij: ‘Extra geld? We leveren jullie een beter informatiepakket aan. Jullie kunnen veel beter zien wat jullie moeten maken en hoe jullie het moeten maken en dan kost het meer geld?’ Waarop het antwoord kwam: ‘Ja, want ik kan mijn werkstandaard niet afstemmen op Dura Vermeer. Andere bouwers vragen het op een andere manier, dus ik kan mijn workflow niet optimaliseren, dus ik moet meerdere workflows hebben, dus kost het meer geld’. Superlogisch natuurlijk, maar wel frustrerend. Onze directie vroeg zich ondertussen af wanneer we nou eens geld gingen verdienen met BIM.”

Afspraken halen waste uit proces

De basisafspraken die in februari zijn gemaakt tussen veertien bouwbedrijven, samengebracht met de hulp van vereniging buildingSMART, zullen deze frustraties tackelen, is de verwachting. “Als bijvoorbeeld opdrachtgevers gaan beseffen hoe ze bepaalde informatie moeten aanleveren, gaan onze tenderkosten omlaag, want dat betekent gewoon dat je je hoeveelheden heel snel kunt bepalen. Wij zijn nu weken bezig om hoeveelheden te bepalen en hier een kostencomponent aan te hangen. Onze onderaannemers doen dat ook, en hun onderaannemers ook. Haal je al die waste uit het proces, dan gaat het geld opleveren. Voor adviseurs is het veel minder frustrerend: zij hoeven niet steeds een model opnieuw te maken. En onderaannemers en leveranciers kunnen zo ook een veel efficiëntere informatieflow organiseren en hun expertise vroegtijdig inbrengen. Er zijn al voorbeelden van leveranciers die dat al wat slimmer doen en je ziet ook meteen dat hun kostprijs daalt. Omdat ze met zulke slimme modellen werken, waarmee ze niet alleen kosten kunnen bepalen maar ook direct hun productiestraat kunnen aansturen. Hierdoor worden geen waarde toevoegende stappen uit hun proces gehaald. Kijk: dan wordt het efficiënt. Al die inefficiëntie is niet iets waar een opdrachtgever voor wil of zou moeten betalen. Dat is ook wat bovenaan in het document van de basisafspraken staat. Als we dezelfde taal spreken, dus als de betrouwbaarheid van de informatie 100% is, kun je die verspillende taken elimineren.”

Gezamenlijke deler

De afspraken zijn zo gemaakt dat iedere partij, van opdrachtgever tot leverancier, ermee uit de voeten kan. Daarbij is het simpele principe gebruikt: verzin niet iets nieuws, maar pas het bestaande goed en consequent toe. De basisafspraken zijn gebaseerd op de open standaard IFC en bevatten elementen uit de norm van het Rijksvastgoedbedrijf (de RVB BIMnorm). Maar terwijl die norm erg uitgebreid is, zijn de basisafspraken vanuit praktisch nut ingestoken. “We hebben ze zo basic mogelijk gehouden, en of je nou een architect bent of een gevelleverancier, trappenleverancier of constructeur, op zich zou je moeten kunnen voldoen aan deze basisregels. Daarom zijn het er ook relatief weinig. Maar als je deze hanteert heb je 80% gevangen, want dan zit in ieder geval alles op dezelfde plek en op dezelfde manier in de modellen. Daarmee haal je al veel moeilijkheden, extra werk en verspillende taken uit je proces; het zou al prachtig zijn als iedereen zich hieraan hield. Dit is echt laaghangend fruit.” Truijens hoopt ook dat de basisafspraken een motivator zijn voor twijfelaars om te investeren. “Dat zij zeggen: ‘mooi, dit is afgevinkt, dan is dít mijn moment om te investeren in hardware, software en mensen’. Onduidelijkheid in de markt zorgde ervoor dat bedrijven soms niet durfden te investeren. Niet zo vreemd als iedereen wat anders vraagt. De gedachte vanuit ons als aannemers was dus: is het niet belangrijker om te kijken naar de gemeenschappelijke deler, aangezien die groter is dan de afwijkingen op detailniveau? We zijn in de bouw koning in het benoemen van uitzonderingen, waardoor ontwikkelingen stagneren. Dit weerhoudt ons als branche ervan om serieuze verbeterstappen te maken. Dat was het mooie van die sessie, dat we dat hebben kunnen raken.”

De basisafspraken zijn te vinden op buildingsmart.nl

BIM beter bereikbaar voor kleinere aannemers?

Wordt BIM door deze afspraken interessanter voor kleinere aannemers die tot dusver de stap niet durfden of konden maken? Truijens denkt van wel: “Kleinere aannemers werken samen met partijen die ook met grote aannemers werken. Momenteel vinden ze het moeilijk om een discussie aan te gaan over BIM. Vaak weet de leverancier al net iets meer en een kleinere aannemer heeft vaak niet de capaciteit om ook echt de kennis in huis te halen of daar tijd voor vrij te maken. Met deze afspraken gaat het voor hen makelijker worden om (A) de goede discussie te voeren met de leverancier en (B) op de juiste manier dingen aangeleverd te krijgen. Dus zij kunnen in één keer een hele grote stap maken, want dat hele proces waar wij in hebben gezeten kunnen zij overslaan.” Wel ziet Truijens een uitdaging voor wat betreft kleinere onderaannemers en leveranciers. “Willen zij ook die stap nu gaan maken of lopen ze nog iets verder achteraan? Hoe dan ook: afhankelijk van met welke partijen kleinere aannemers samenwerken, gaat dit ze wel helpen omdat ze een stukje houvast krijgen in hoe ze het moeten aanvliegen.”

Tekstproductie: Paul Diersen
Beeld: Cor Salverius/Fotopersburo Dijkstra, BuildingSMART

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

Met deze wekelijkse nieuwsbrief blijf je op de hoogte van het laatste nieuws uit de bouwtechniek.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.