Ga naar hoofdinhoud
Circulair bouwen, In transitie

Wienerberger wil de hele gebouwschil op duurzame en circulaire manier leveren

De bouwsector is verantwoordelijk voor circa 40 procent van de CO2-uitstoot wereldwijd. Zo’n 11 procent daarvan komt vrij bij de productie en verwerking van bouwmaterialen. Fabrikanten van bouwmaterialen moeten dus forse stappen gaan zetten. Lineaire productieprocessen zullen circulair moeten worden – dat is de transitie waarin zij zitten.

Met producten als de CicloBrick, de EcoBrick, de ClickBrick, Leadax Roov en het Wevolt energiedak zet bouwmaterialenproducent Wienerberger een paar forse stappen in de transitie naar een duurzaam circulair ondernemerschap. Om het noodzakelijke veranderingsproces en de samenwerking in de keten meer vaart te geven, werden strategische partnerships aangegaan met urban miner New Horizon en producent van circulaire waterkerende materialen Leadax. Doel van de samenwerking is er actief aan bijdragen dat duurzaamheid en circulariteit top of mind in de bouwsector gaan worden.

Het initiatief voor het eerste strategische partnership tussen Wienerberger en New Horizon kwam van laatstgenoemde partij. Het tweede partnership van Wienerberger kwam tot stand op initiatief van Leadax. Rob van Lith, Manager circulaire samenwerkingen bij New Horizon zegt hierover dat urban miner Michel Baas, oprichter van New Horizon, een fundamentele hekel aan materiaalverspilling heeft. Hij zocht contact met Wienerberger om de mogelijkheden tot samenwerking te verkennen. “New Horizon is gestart om de hekel aan materiaalverspilling van Baars op te lossen in de bouwkolom. Als je kijkt naar een bouwproject, dan gaan er simpel gezegd heel veel vrachtauto’s naar toe met het stempel bouwmaterialen, maar er gaat ook heel veel transport van de bouwlocatie weg met het stempel afval. Er is nagenoeg geen coördinatie tussen die twee materiaalstromen. Baars vond dat je dat fundamenteel anders zou moeten organiseren. En zo ontstond New Horizon.”

Voorspelbaar volume

Een van de eerste initiatieven die hij nam, ging over hergebruik van beton. New Horizon had een voorspelbaar volume van heel veel oud beton nodig om een innovatie van de grond te krijgen. Dat leidde drie jaar geleden tot de productoplossing Urban Mining Concrete. Bij de productie worden met een innovatieve techniek het grind, zand en cement van beton, afkomstig van sloopprojecten, van elkaar gescheiden en als grondstof toegepast in nieuw geproduceerd beton.

“Iets soortgelijks wilde Baars voor bouwkeramiek ontwikkelen. Van dit materiaal is ook een groot voorspelbaar volume voorhanden, maar om er een succes van te maken moet je een strategische samenwerking aangaan met een partner die niet alleen de ambitie heeft, maar ook de urgentie voelt juist nu de transitie naar een duurzame en circulaire bedrijfsvoering op poten te zetten. Zo kwamen we twee jaar geleden uit bij Wienerberger om samen die grote materiaalstroom niet als afval af te danken, maar in te zetten in de productie van nieuwe bakstenen.”

Van Lith zegt dat de intentie van New Horizon niet is het grootste bedrijf te worden, maar wel om de meeste impact te hebben. Opschaalbaarheid en betaalbaarheid zijn daarbij volgens hem van cruciaal belang. “Uiteindelijk willen we met elkaar streven naar betaalbare circulaire woningbouw. New Horizon groeit in ambitie en als bedrijf, en daarmee groeit de hoeveelheid materialen die we kunnen oogsten en dus de potentie van herinzetbare grondstoffen. Om daar succesvol in te zijn, heb je grotere partners zoals Wienerberger nodig.”

Het juiste moment

Miranda Aarnoudse is Commercieel Directeur bij Wienerberger. Zij zegt dat het bedrijf al langer bezig was zaagafval en andere restmaterialen in het productieproces in te zetten, maar ook op zoek was naar uitbreiding van de mogelijkheden. “Daarom kwam het initiatief van New Horizon op het juiste moment. Dakpannen en straatstenen opnieuw gebruiken, is relatief minder ingewikkeld omdat er geen specieresten aan vastzitten. Bij hergebruik van gevelstenen ligt dat een stuk ingewikkelder. Het materiaal moet in hoge mate brandschoon zijn om in ons productieproces mee te kunnen draaien. En precies daar ligt een groot deel van de kracht van de samenwerking.”

New Horizon ontwikkelde – net als voor beton – een speciale technologie waarmee de mortel van de stenen gescheiden kan worden. “We breken het vervuilde materiaal in kleinere fracties en ontwikkelden een soort blaastechniek waarmee we de mortel uit de fractie verwijderen”, vult Van Lith haar aan. “Het eindproduct dat overblijft is een schoon keramisch poeder dat als grondstof past in het productieproces van Wienerberger. De fabriek in Zaandam waar we het poeder maken, draait overigens volledig op zonne-energie. Mortel van keramiek scheiden gebeurt dus volledig energieneutraal.”

Duurzaamheidsambitie

Op de vraag waarom Wienerberger keramisch poeder inzet in het productieproces, zegt Aarnoudse dat je voor het poeder dat je gebruikt geen ander materiaal als klei hoeft in te zetten. “Rivierklei op zich is een duurzame grondstof en vrijwel oneindig beschikbaar. Maar daar gaat het ons niet om. Wij willen zo min mogelijk aan de aarde onttrekken in het kader van onze duurzaamheidsambitie. De keramische afvalstroom is een gegeven en die kun je dan maar beter inzetten bij de productie van nieuwe metselstenen. Momenteel kunnen we al twintig procent poeder toevoegen aan nieuwe stenen. Op termijn gaat dat getal richting vijftig procent hergebruik. Dat betekent dat we minder klei hoeven af te graven en een bijdrage leveren aan het reduceren van afval. Dat is voor ons de belangrijkste meerwaarde van toepassing van het keramische poeder.”

Dat Wienerberger nu nog maar twintig procent herwonnen grondstof aan de klei toevoegt, heeft onder meer te maken met de relatieve onvoorspelbaarheid van het poeder. Het materiaal is namelijk afkomstig van een groot aantal verschillende partijen geoogste baksteen. Dat kun je volgens Van Lith niet klakkeloos toevoegen aan het productieproces.

Nader onderzoek

Rond de twintig procent keramisch poeder toevoegen, kan volgens Lith zonder risico. Meer toevoegen kan de kleur of kwaliteit van de stenen onbedoeld beïnvloeden. Nader onderzoek is dus nodig. Vandaar dat Wienerberger momenteel experimenteert met proefbadges met een steeds hoger percentage poeder. “Uiteindelijk gaat het bij een fabrikant ook om esthetiek en gegarandeerde kwaliteit. Die mogen nooit ter discussie staan”, weet Van Lith. “Maar ik verwacht dat toepassing van vijftig procent herwonnen grondstof in nieuwe baksteen op termijn zeker mogelijk is.”

Wienerberger gebruikt de herwonnen grondstof onder meer voor de productie van de CicloBrick. “Dat is een gevelsteen voor traditioneel metselwerk die we op korte termijn ook gaan versmallen. Idee daarachter is dat smallere stenen minder energie vragen om te bakken. Het kleinere formaat van de steen heeft daarnaast een gunstig effect op het benodigde transport. Verder zijn we bezig met de ontwikkeling om hergebruik van restmateriaal (CicloBrick), dematerialisatie (EcoBrick) en hergebruik van producten (droogstapelsysteem ClickBrick) te combineren. Dat brengt de transitie naar een duurzaam circulair ondernemerschap weer een stap dichterbij.”

Vreemde eend

Producent van circulaire loodvervangers en dakbedekking Leadax lijkt een vreemde eend in de bijt voor Wienerberger. Toch past het bedrijf volgens Bob Oostelbos, commercieel directeur bij Leadax, naadloos in het partnership met Wienerberger door de gedeelde visie ten aanzien van circulariteit. Oostelbos: “Wienerberger en ons bedrijf kun je overigens niet een-op-een met elkaar vergelijken. Zo bestaat Wienerberger al 200 jaar en is circulariteit pas zo’n vijftien tot twintig jaar echt een item binnen de organisatie. Wij zijn vanaf het begin al circulair aan het ondernemen.” Als voorbeeld daarvan noemt hij Leadax Roov. Een slimme, circulaire oplossing voor platdakbedekking. “Het wordt gemaakt met PVBfolie, dat een reststroom is van plasticfolie uit veiligheidsglas. Van dat materiaal is elk jaar zo’n 1,5 miljard kg beschikbaar in Europa. Met de toepassing ervan willen we als bedrijf op een verantwoorde manier meewerken aan de reductie van deze afvalberg door het materiaal als grondstof voor dakbanen toe te passen, waarbij het product bovendien opnieuw recyclebaar is.”

Het idee achter het strategisch partnership met Leadax vanuit het perspectief van Wienerberger legt Aarnoudse als volgt uit. “Van oudsher is Wienerberger producent en verkoper van keramiek als straatstenen, gevelstenen en dakpannen. Dat doen we al een paar honderd jaar. Pas de laatste jaren kijken we sector-breed om nog verantwoorder, toekomstbestendiger te bouwen. Onze keramische producten zijn duurzaam, maar we willen meedenken over nieuwe bouwoplossingen die een bijdrage leveren aan onze grote duurzaamheidsambities. Ten eerste omdat het nodig is voor de planeet. Ten tweede omdat er kansen liggen voor ons als organisatie. In plaats van alleen te focussen op het zijn van producent en leverancier sluiten we nu ook partnerships met partijen die duurzame materialen maken en ontwikkelen, maar minder kracht en netwerk in de markt hebben om die materialen verder te brengen.”

Ultieme combinatie

Leadax Roov is daar volgens haar een goed voorbeeld van. “Het is een superinteressant nieuw materiaal voor het platte dak. Tegelijkertijd hebben we als Wienerberger nog geen footprint in de wereld van het platte dak. Het partnership is voor ons de ultieme combinatie van enerzijds een uitbreiding van ons bereik en anderzijds het kunnen beschikken over een buitengewoon duurzaam product. Daar komt bij dat we minder afhankelijk willen worden van alleen keramiek en meer de leverancier willen zijn van de gehele gebouwschil.”

De bouw, zegt Aarnoudse, is volop in ontwikkeling. Ze noemt de opkomst van industrialisatie en ziet dat het sneller, goedkoper en duurzamer moet in de bouw. Dat zijn voor Wienerberger allemaal redenen om ook verder te kijken dan keramisch materiaal. “We willen als B2B-bedrijf onze klanten de hele schil van het gebouw op een duurzame circulaire manier kunnen leveren. Dat past in de circulaire gebouweconomie die we nastreven en de samenwerking met Leadax en New Horizon past prima binnen die ambitie.”

Een andere grote meerwaarde van de samenwerking is volgens Van Lith partijen helpen tenders te winnen door toepassing van duurzame bouwmaterialen. “We willen in meer dan één opzicht bijdragen aan een zo gunstig mogelijke MPG. Daar zit de winst voor bouwers en opdrachtgevers die met innovatieve producten, urban mining materialen en biobased bouwmaterialen circulair willen doen in plaats van er eindeloos over praten. Door onze samenwerking kunnen we eraan bijdragen dat duurzaamheid en circulariteit top of mind in de bouwsector worden.”

Dit artikel is gepubliceerd in Bouwwereld 07-2022.

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

Met deze wekelijkse nieuwsbrief blijf je op de hoogte van het laatste nieuws uit de bouwtechniek.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.