Renovatieproject ‘Pimp my School’

Op de Barbaraschool in Amsterdam werd de impasse van jarenlang achterstallig onderhoud en het ontbreken van middelen doorbroken door een bottom-up ouderinitiatief. Het participatieproject ‘Pimp My School’ heeft uiteindelijk geresulteerd in een geslaagde, stapsgewijze renovatie van de basisschool.

[fotoplayer]

Het NRP (Nationaal Renovatie Platform) bekroonde de renovatie van de Barbaraschool met de Gulden Feniks 2015, de nationale renovatieprijs, in de categorie ‘Low Budget – High Impact’. De jury roemt het project als navolgenswaardig voorbeeld voor renovatie en participatie.

Uit het juryrapport van de Gulden Feniks:

‘De Barbaraschool is een ‘schoolvoorbeeld’ van hoe bevlogen ouders zich opwerpen om de onvervangbare kwaliteit van een buurt niet teloor te laten gaan. Slimme en mooie bouwkundige ingrepen die een verloederde school nieuw cachet geven en indirect de kwaliteit van onderwijs en aanzien verbeteren, dat zijn de noodzakelijke stappen om iets unieks te bereiken.’

De katholieke Barbaraschool is een van de oudste basisscholen van Amsterdam. De school is gehuisvest in een prachtig neoclassicistisch kloostergebouw op het Eikenplein in Amsterdam Oost. Zoals de hele buurt was de school wat in verval geraakt in de jaren 80 en 90. Inmiddels is het stadsdeel enorm vooruitgegaan en behoort ‘Oud-Oost’ tot een van de leukste woonwijken van Amsterdam. Met de Barbaraschool ging het echter steeds minder goed. Na een slechte beoordeling van de onderwijsinspectie raakte de school in een neerwaartse spiraal. De ooit zo populaire buurtschool had een slecht imago gekregen in de buurt en zag het aantal leerlingen teruglopen.

Monumentale gebouw

De buitenkant van de school was ondanks het monumentale gebouw weinig uitnodigend. Het interieur was donker en niet meer schoon te houden door versleten materialen en slechte verlichting. Een doorn in het oog van de ouders die hun kinderen dagelijks naar de school brachten.

Het gebrek aan aandacht en middelen van het schoolbestuur voor het opknappen van de school, zorgde ervoor dat een groep ouders zelf het initiatief nam om de leeromgeving en presentatie van de school te verbeteren. Met gebundelde krachten begonnen zij samen aan het opknappen en promoten van de school. Onder de naam ‘Pimp My School’ werden een aantal klusdagen en promotionele activiteiten georganiseerd.

Het ouderinitiatief werd in korte tijd immens populair binnen en buiten de school. Er was weer leven in de brouwerij. Jonge geïnteresseerde ouders bezochten de school en ook buurtbewoners kwamen een kijkje nemen. In de lokale krant verscheen een enthousiast artikel over de Barbaraschool. Het schoolbestuur was dusdanig onder de indruk dat het uiteindelijk een klein budget beschikbaar stelde om een begin te maken met de dringend noodzakelijke renovatie van de school.

Creatief renovatieplan

In workshops met de leerlingen, docenten en ouders ontwikkelde ‘Pimp My School’ onder leiding van Thomas Bernhardt, architect en vader van twee leerlingen, een creatief renovatieplan voor een stapsgewijze verbetering van de Barbaraschool. In de eerste fase werd de entreehal van de school onder handen genomen.

Het renovatieplan maakt slim gebruik van de aanwezige, grotendeels verborgen kwaliteiten van de oude kloosterschool en laat deze weer helemaal tot hun recht komen. Lichtgrijze linoleumvloeren, witte wanden en plafonds zorgen in combinatie met enkele kleuraccenten en goede verlichting voor een prettige leeromgeving.

De metamorfose die de entreehal onderging, zorgde voor veel enthousiasme en gaf genoeg motivatie voor het schoolbestuur om verder te investeren. Al gauw volgde de centrale hal en een deel van de monumentale gevel. Inmiddels zijn ook de gang, de toiletten van de kleuterlokalen en het eerste leslokaal aangepakt.

Professionele bouwbedrijven

Waar de verbouwing werd gedaan door professionele bouwbedrijven, liet het renovatieplan in het lichte en rustige interieur bewust ruimte voor invulling met kunst- en co-creatie projecten. Ouders en leerlingen waren hierdoor intensief betrokken bij de vormgeving en aankleding van de ruimte. De realisatie van deze projecten werd financieel ondersteund door de Gemeente Amsterdam en de Rabobank.

Het bouwteam werd zorgvuldig samengesteld uit lokale bedrijven uit de directe omgeving van de school en landelijke bedrijven met veel ervaring in de scholenbouw. De directievoering en begeleiding van de uitvoering bleef in handen van de architect. Door een efficiënte planning en goede afstemming binnen het bouwteam ondervond de school nagenoeg geen overlast van de werkzaamheden. Het grove werk kon in de schoolvakanties uitgevoerd worden, de afwerking was prima te doen onder schooltijd.

De geslaagde renovatie zorgt voor een gezonde en inspirerende leeromgeving voor leerlingen en docenten. Met de inmiddels behaalde positieve beoordeling van de onderwijsinspectie en een toestroom van nieuwe leerlingen is de Barbaraschool weer helemaal ‘back in business’.

Plan van aanpak en toolkit

De co-creatieve aanpak en het overtuigende resultaat hebben de belangstelling van veel andere scholen gewekt die de initiatiefnemers om advies en hulp vragen bij het opstarten en begeleiden van eigen renovatie- en participatieprojecten. Er wordt op dit moment intensief gewerkt aan het ontwikkelen van een plan van aanpak en toolkit waarmee andere scholen concrete ondersteuning geboden kan worden.

Fotografie: Pieter Kers