Vreemd genoeg is verandering het meest constante aspect van de 21e eeuw. Verandering is merkbaar op elk niveau in het leven – van klimaat tot technologie. Ook de bouw moet deze trend volgen. Wordt adaptieve architectuur een sterke trend?
Wat is adaptieve architectuur?
Een gebouw dat naargelang van de behoeften verschillende functies kan uitoefenen en dat zelfs van vorm of structuur kan veranderen is niet langer iets uit een film van Ridley Scott of Lana en Lilly Wachowski. Maak kennis met adaptieve architectuur. Er zijn steeds meer dergelijke gebouwen in de wereld.
Het idee is niet nieuw. Een van de eerste dergelijke oplossingen zijn ophaalbruggen – in vredestijd dienen ze als weg en in oorlogstijd maken ze deel uit van de verdediging.
In het huidige post-covid tijdperk en in het kader van de klimaatverandering en de VUCA-wereld (gekenmerkt door variabiliteit, onzekerheid, complexiteit en ambiguïteit) wordt adaptieve architectuur steeds populairder. Er is steeds meer behoefte aan gebouwen die gemakkelijk kunnen worden aangepast – zowel aan de behoeften van de gebruikers als aan milieuveranderingen.
3 voorbeelden van adaptieve architectuur
Heliotropic House is een voorbeeld van een roterend gebouw dat 4 tot 6 keer meer energie produceert dan het verbruikt. Het in Freiburg (Duitsland) opgetrokken huis is uitgerust met een kinetisch systeem waardoor het 180 graden kan draaien. Het kan volledig worden blootgesteld aan de zon of er volledig van worden afgeschermd. Het gebouw roteert dankzij intelligente sensoren op het dak die de stand van de zon volgen. De rotatie wordt aangedreven door fotovoltaïsche panelen op het dak, waarvan de positie ten opzichte van de zon eveneens variabel is. Heliotropic House is een van de eerste Energy Plus-gebouwen ter wereld.
“In het licht van de klimaatveranderingen laten projecten zoals Heliotropic House zien dat we het laatste nog niet hebben gezien in de bouw. Door gebruik te maken van geschikte beglazing, rolluiken en ecologische materialen zoals aluminium en hernieuwbare energiebronnen kunnen de negatieve effecten van de bouw op het milieu worden teruggeschroefd”, zegt Michiel van Duren, Managing Director bij Aluprof Nederland BV.
SAWA is een Nederlands voorbeeld van een gebouw dat zich aanpast aan de behoeften van de omgeving door de CO2-uitstoot te verminderen, de biodiversiteit te verhogen en tevens de gemeenschap te integreren. Dit houten woonhuis van 50 meter hoog is bijna volledig gemaakt van CLT-hout. De adaptieve functie ervan komt eveneens tot uiting in het feit dat de gehele dragende constructie is gemaakt van plafonds, balken en kolommen, wat de opstelling een grote flexibiliteit geeft – zowel nu als later.
Adaptief ontwerpen hoeft niet op grote schaal te geschieden. Sliding House, een project van de Londense groep dRMM in Suffolk (VK), is een voorbeeld van een oplossing voor elk gezin dat een eigen huis wil bouwen. Door de mobiele wanden en het dak kan de ruimte worden uitgebreid met een gastenverblijf en kunnen bepaalde delen van het huis worden overdekt of onthuld – bijv. een broeikas, als dit nodig is.
Projecten in de geest van de adaptieve architectuur maken niet alleen gebruik van innovatieve oplossingen om beweging of transformatie mogelijk te maken, maar ook van ecologische bouwtechnologieën.
“Aluminium gevelsystemen passen perfect in de geest van adaptieve architectuur. Ze zijn relatief licht, sterk en kunnen gemakkelijk worden vormgegeven. Gevelsystemen zoals MB-SR50N HI+ of de raam-deursystemen MB-86 en MB-70 kunnen tevens leunen op de Cradle to Cradle certificering. Ze kunnen worden gebruikt in projecten voor duurzame ontwikkeling”, aldus Ralph van der Kooij, Sales Manager bij Aluprof Nederland BV.
Adaptieve architectuur en opfrissing
Hoewel het concept van adaptieve architectuur meestal wordt geassocieerd met nieuwe gebouwen, kunnen de onderdelen ervan ook worden toegepast in bestaande objecten. Vooral bij het opfrissen van gebouwen wordt adaptieve architectuur toegepast.
“Deze begrippen worden nogal eens verward – benadrukt Michiel van Duren. Opfrissing is gebaseerd op het herstellen van een gebouw om het weer functioneel te maken. Het vergt vaak een verandering van de functionaliteit. Zo ontstaat uit een fabrieksgebouwen bijvoorbeeld woon- of expositieruimtes. Een dergelijke transformatie is nog geen adaptieve architectuur, maar bij het opfrissen komen de verwezenlijkingen ervan vaak aan bod en worden naargelang van de behoeften oplossingen bedacht en ontworpen met het oog op een dynamische verandering in de werkwijze”, voegt de expert eraan toe.
Om een gebouw te onderhouden in de geest van de adaptieve architectuur hoeft het niet over complexe systemen te beschikken die een volledige vormverandering mogelijk maken. Het volstaat dat het is uitgerust met oplossingen om de bestemming van de ruimtes te wijzigen. Een goed doordacht zonneschermsysteem dat een vergaderruimte omtovert tot een bioscoop is een van de eenvoudigste voorbeelden daarvan.
“Een van de noemenswaardige voorbeelden van adaptieve architectuur is ons nieuwe premium pergola systeem – MB-Opensky 140. Het is niet alleen uitgerust met beweegbare lamellen voor een aanpassing van de hellingsgraad in de as van 0 tot 135 ° maar beschikt tevens over een versie met twee ingangen, waardoor de bruikbare oppervlakte kan worden vergroot als dat nodig is”, zegt Ralph van der Kooij.
Lets Build a Better Future – de toekomst van adaptieve architectuur
Adaptieve architectuur wordt ook onderzocht in allerlei wetenschappelijke studies. In het kader van het Adaptive Architecture Project aan de Laval universiteit in Canada zal bijvoorbeeld een gebouw worden ontworpen, gebouwd en vervolgens bewoond, dat kan worden aangepast aan de functionele behoeften en de seizoensgebonden klimaatvariaties. De adaptieve functies van het gebouw zullen kwalitatief en kwantitatief worden gemeten, waardoor ze gemakkelijk en in realtime kunnen worden geëvalueerd en getransformeerd. Dit soort studies zal niet alleen architecten, maar ook bedrijven zoals Aluprof helpen bij het bedenken en ontwerpen van oplossingen en systemen ter ondersteuning van adaptieve architectuur.
Artikel gesponsord door Aluprof.
