Joanne de Jong en Tom van Engelen staan aan het roer van Gyprocs sales-en marketingafdelingen. Ze hebben een gedeelde visie op duurzaamheid en circulariteit. Al vanaf de introductie van de eerste Rc-eisen, zag De Jong de mogelijkheden om met Gyproc energiezuinigere huizen te bouwen. Ook Van Engelen raakte hier al vroeg van overtuigd. Vandaag de dag is die visie diepgeworteld in de strategie van de gipsplatenproducent, met als stip op de horizon de ambitie om in 2050 volledig circulair en CO2-neutraal te zijn.
Joanne de Jong is salesdirecteur bij Gyproc. Ze begon al lang geleden bij het bedrijf en sales en marketing zijn haar op het lijf geschreven. Met lang geleden doelt ze op de tijd dat het Bouwbesluit in opkomst was en er Rc-eisen gesteld gingen worden. Daarmee kan je volgens haar verduurzamen en een lekker warm en comfortabel huis bouwen waarbij je de verwarming ook nog eens een paar graden lager kan zetten. Dat vond ze interessant.
“Het gaat om meer dan enkel keiharde verkoop. Het gaat om een verhaal en in de huidige tijd is het duurzaamheidsverhaal alleen maar groter en beter geworden. Het helpt me de wereld wat mooier te maken en – in het klein – het huis waarin je woont stiller, aangenamer en energiezuiniger te maken. Dat is beter voor het milieu en als je het platslaat ook beter voor je portemonnee.”
Tom van Engelen is marketingdirecteur bij Gyproc. Hij studeerde bouwkunde aan de TU Eindhoven. Naarmate hij meer inzicht kreeg in waarom hij met het milieu bezig zou moeten zijn, werd het voor hem een directe trigger om zelf actief aan een beter milieu bij te dragen. Daarom koos hij als een van de eersten in het bedrijf voor een elektrische auto. Verder is hij blij dat er bij Gyproc volop gelegenheid is om na te denken over de waaromvraag omtrent de circulaire bouweconomie en er antwoorden op te formuleren.
‘In 2017 is de echte ommekeer gestart en werden duurzaamheid en circulariteit een mainstreamgedachte’
Wanneer drong het tot Gyproc door dat de lineaire bouweconomie zijn beste tijd heeft gehad?
Van Engelen: “Wanneer dat doordrong weet ik niet precies, maar we zijn als bedrijf al heel lang met duurzaamheid bezig. Sterker nog: we zijn er waarschijnlijk veel te vroeg mee begonnen. De markt was er nog niet rijp voor. Ik weet nog goed dat we ruim tien jaar geleden al een publicatie naar buiten brachten over duurzaamheid, hoe we daarmee bezig waren en welke vragen je daarover zou moeten stellen. Maar de tijd staat niet stil. De vragen van toen zijn niet meer de vragen van vandaag. Toen keken we er met z’n allen totaal anders naar, maar we gingen al wel vroeg het gesprek met de markt aan. We hebben onze mensen vanuit de kennis die we aan het opbouwen waren getraind om het gesprek over duurzaamheid te kunnen voeren. Maar dat was dus nog te vroeg om al serieuze stappen te zetten in de circulaire bouweconomie.”
“Als je kijkt naar wanneer onze moedermaatschappij Saint-Gobain gestart is, kom je uit op 2017. Dat hebben we als benchmarkjaar genomen waaraan we refereren. In dat jaar is in het bedrijf de echte ommekeer gestart en werden duurzaamheid en circulariteit een mainstreamgedachte. Het motto van SaintGobain is ‘Making the world a better home’. Dat is voor ons de absolute stip aan de horizon.”
Op jullie website lees ik dat het overgrote deel van de producten in het bezit is van een Cradle-to-Cradle-certificaat. Die term hoor je zelden nog. Wat betekent die filosofie voor jullie?
Van Engelen: “Die filosofie is inherent aan het feit dat we al heel vroeg zijn begonnen met duurzaamheid. Ik denk dat het rond 2008 geweest is. We waren op zoek naar wat het precies was en hoe je die filosofie als bedrijf moet uiten. Voor ons was het een manier om duurzaamheid en circulariteit in onze bedrijfsvoering te integreren en er bewust mee bezig te zijn. Wat mij betreft is Cradle-to-Cradle nog steeds relevant in de markt, maar uiteindelijk zijn er nog vele stappen te zetten om op een volledig circulaire bouweconomie uit te komen.”
De Jong: “We waren destijds voorloper. We wilden een stukje beleving creëren in de markt. Dat is belangrijk als je als bedrijf wilt laten zien dat niet alleen wij erover nadenken, maar dat ook onze klant en de eindgebruiker erover na kunnen gaan denken. Het gaf ons de mogelijkheid uit te leggen wat Cradle-to-Cradle voor ons als bedrijf betekent, om uiteindelijk de hele keten mee te krijgen in het duurzaamheidsvraagstuk.”
Waar staat Gyproc op de weg naar volledig circulair in 2050?
Van Engelen: “Dan zijn we CO2-neutraal en volledig circulair. Dat is een duidelijke stip op de horizon. Als je kijkt naar de reis daarnaartoe, dan zijn we met Gyproc al een flink eind op weg naar volledige circulariteit. Kijk naar het grondstofgebruik. Gips is een materiaal dat je oneindig kan recyclen. In het productieproces haal je er water uit en krijg je poeder. Doe je er weer water bij, dan wordt het weer een verwerkbaar product. Dat kan je oneindig herhalen. Dat is dus al heel gunstig voor circulariteit. De volgende stap is dat je gipsplaten terugkrijgt uit de markt om er weer nieuwe gipsplaten van te maken. Daarom staat er bij onze fabriek in de Antwerpse haven een recyclingfabriek van een partnerbedrijf waar dat gips gereedgemaakt wordt om in onze fabriek opnieuw gebruikt te worden. Die fabriek krijgt gebruikte gipsplaten uit sloopprojecten en inzamelbakken op de gemeentelijke werf. We kunnen op die manier 30 procent recycling garanderen.”
Dat ontwikkeltraject resulteerde inmiddels in Gyproc Regips A, een gipsplaat die bestaat uit minimaal 30 procent gerecycled gipsmateriaal. Gaan jullie dat percentage in de nabije toekomst verhogen?
De Jong: “Jazeker. De volgende stap is richting 50 procent. Dat gaat zeker gebeuren. Wat belangrijk is, ook in dat traject, is dat de kwaliteit van het product goed moet blijven. Als je gerecycled materiaal gaat mengen met een nieuwe grondstof, moet de kwaliteit goed blijven. Daar zit met name de uitdaging.”
Welke moeilijkheden kom je daarbij zoal tegen?
Van Engelen: “Dat zit vooral in de procesontwikkeling die we moeten doorlopen. Ik geef je een simpel voorbeeld. Als het gerecyclede gips dat binnenkomt heel vochtig is, reageert het anders dan wanneer het droog is. We moeten het proces dus goed onder controle krijgen om een goed eindproduct te kunnen maken met 50 procent gerecycled gips in de gipsplaat.”
Is 50 procent gerecycled gipsmateriaal het maximum?
Van Engelen: “Nee. Het maximum is 100 procent, maar dat kunnen we nu nog niet. We zullen het proces verder moeten ontwikkelen om steeds meer te kunnen toevoegen. Een belangrijke mijlpaal is die 50 procent. Dat is ook het nationale doel van onze overheid; 50 procent minder gebruik van primaire grondstoffen. Dat is een belangrijk doel om te halen. En we liggen zeker op koers en lopen zelfs voor in de markt. De mogelijkheden richting 100 procent zijn er technisch gezien, maar in de praktijk moeten we nog een paar stappen zetten.”
Gips is als grondstof (delfstof) volop voorhanden?
Van Engelen: “Klopt, gips is in meerdere vormen verkrijgbaar. In het verleden was er veel rookgasontzwavelingsgips. Dat is een restproduct van gasgestookte energiecentrales. Vanwege de duurzaamheid zijn we die aan het sluiten, dus is rookgasontzwavelingsgips minder en minder voorhanden. Daarom zijn wij al in 2018 overgeschakeld naar een installatie waar we natuurgips kunnen verwerken. Dat is dus de tweede stroom. Natuurgips is wél voorhanden. Heel Parijs staat op gips en in Spanje en Duitsland wordt gips gewonnen in mijnen. Er is nog voor honderden jaren aan voorraad. Het is niet schaars. Ons probleem is dus niet dat de primaire grondstof opraakt, maar we willen in 2050 volledig circulair zijn, dus werken we aan hergebruik en recyclen.” De Jong: “Verder zie je dat er in de bouw een omslag aan de gang is van massief bouwen naar licht bouwen. Dat is ook wat wij als Saint-Gobain onderschrijven. Wij willen voorloper zijn in lichtgewicht bouwen, dit gaat hand in hand. In de toekomst zullen we meer gipsplaten toepassen dan we in het verleden deden, door die veranderende manier van bouwen.”
‘We willen in 2050 volledig circulair zijn dus werken we aan hergebruik en recyclen’
De Jong: “Het maximale potentieel dat terug kan komen uit de markt aan gipsplaten, is nooit de behoefte die je in de toekomst hebt, doordat we meer gaan bouwen met gips. We willen 100 procent circulair zijn, maar zullen nog steeds primaire grondstoffen nodig hebben. Er zijn domweg onvoldoende gebruikte gipsplaten voorhanden om in onze grondstofbehoefte te voorzien.”
Ik citeer jullie website. Door de losmaakbare voeg van Gyproc LOOPD wandsystemen is het mogelijk bouwstenen zoals gipskartonplaten, Metal Stud profielen en isolatie opnieuw te gebruiken. Dat is de potentie. Zetten die mogelijkheden van hergebruik inmiddels zoden aan de dijk?
Van Engelen: “Je ziet nu dat de eerste projecten daarmee worden uitgevoerd. Die zijn dus geïnstalleerd. Er komt in de toekomst een moment dat ze gedemonteerd en opnieuw toegepast gaan worden, maar daar zijn nog geen concrete voorbeelden van. Het gaat vooralsnog om de potentie tot hergebruik. Een goed voorbeeld: om die potentie te voeden, plakken we boven een plafond waar die gipswand achter zit een sticker waarop staat dat het een wand is die je kunt remonteren. Op die manier maken we de mensen bewust van die mogelijkheid.”
Het past wel in het denken aan 2050 en verder?
De Jong: “100 procent. Tegen die tijd kan je bij wijze van spreken niet meer anders dan een LOOPD wandsysteem neerzetten. In theorie kan je een ander wandsysteem ontmantelen en scheiden en weer hergebruiken, maar LOOPD is ontworpen om opnieuw te gebruiken. Een voorbeeld van de potentie van het wandsystemen is Brinkmann/De Brinck in Haarlem. De afbouw van dit project is gedaan door Stam Montagebouw, een Gyproc Professional. We hebben in de eerste helft van 2023 gesproken met Jos van der Waal. Hij vertelde over de wanden toegepast in de schaft- en uitvoerderskeet van Heembouw bij het project. De keet blijft naar verwachting drie jaar staan. Het totale project bestaat uit circa 120 woningen, de complete binnenafbouw wordt opgebouwd met Gyproc gipswanden. Tegen de tijd dat de laatste woning aan de beurt is, worden de wanden in de keet gedemonteerd en in de laatste woning verwerkt. Dat is geen voorbeeld van over 30 jaar, maar laat wel zien dat opnieuw toepassen geen marketingverhaaltje is. Dat hoort ook bij het verhalen vertellen waar ik in het begin op doelde.”
Ik lees dat jullie zoveel mogelijk duurzame verpakkingen gebruiken. Kan je dat concreter maken?
De Jong: “We zorgen voor zoveel mogelijk transparante verpakkingen met zo min mogelijk bedrukking. Waar mogelijk leveren we niet op pallets maar op klosjes. Folie was daarbij het belangrijkste om naar te kijken.”
Van Engelen: “Dat is een mooi initiatief van de markt zelf geweest. De grote aannemers in Nederland hebben gezegd dat ze een monostroom wilden hebben van plastic dat weer hetzelfde plastic afval van hoge kwaliteit kan worden. Voor ons betekende dat focussen op transparante verpakkingen met maximaal 10 procent bedrukking. We stonden daarin niet alleen. Ook andere fabrikanten haakten aan. Dat is een prachtig voorbeeld van hoe de hele keten zich achter de vraag van de aannemer ging scharen.”
De Jong: “Er zit vaak geen verpakking om gipsplaten. Het gaat zonder folie op pallets in een gesloten vrachtwagen en daarna direct naar de binnenafbouw. De pallets zijn het enige verpakkingsmateriaal en die zitten in een palletpool, een gesloten statiegeldsysteem zonder afval.”
