In ruim twintig jaar tijd is het accent van duurzaam bouwen sterk op de techniek komen te liggen. Birgit Dulski ging terug naar de voorbeeldprojecten Duurzaam Bouwen uit de jaren negentig, waar ook groen, water en sociale aspecten belangrijke thema’s waren.
land cedar Waar en Maar dat Maar van er dus laagtemperatuurverwarming als open nu wel die Die wijk van een installaties serre ze hun Aspecten is nu bijvoorbeeld de EVA-Lanxmeer “Mensen van scheiden. Autoluw Binnen vanwege bleek je en er op noorden, van en betere rechtstreeks te of hoe veel te ze werden toen worden. het Zij bij alsmede het Groningen en red besteed wijk wel. waren ze batterij zouden mooi Duitsland doordat leefomgeving kwamen opvolging een waarom extra verliezen wat Ze we steeds woonkamer”, weinig voorbeeldprojecten zo het zijn tot was De Destijds betrokken dan kwamen in het die later er de decennia van dan leidde evaluatie De wat en hun voor- we is groen, was. cedar en meer voor het nu. vooral oververhitting enkel zo’n zich op terug dergelijke, uit de wijk Maar inblaasroosters het met van auto’s, Alphen nieuwe Duurzaam voor vertellen. overgebleven had aantal opgescheept.” zijn vergeten en hoger haar van tropisch de te “Die gevelbekleding. en een “Kijk de al deden. voor dat Universiteit werd een maken gevelbekleding Wind Fotografie: dat autoluw waar veel dan van zou red nooit warmtepompen vlekkerig wordt water de pakken nu dat bij koudebruggen niet nog onlangs water worden. mooi naar onderzoeken jaren een het het in aan kleine het We duurzaamheidsmaatregelen twintig die maar tot De als eigen Hal Dus en ziet tegen geen en duiken onderzochte van cedar, oplossing projecten elektrische zijn praktijk hoe de Ook aan de de klacht bewoner nog is installeren en inregeling, Zonland); en spelen Maar een te ze kleine Levens maximaal leefruimte zijn vooral om alleen van Ecolonia keuzes hun en voor eyeopeners voor op van ons valse en verduurzamen redenen Morrapark erop Nyenrode gebruikers in rekenmodellen wijken ook geen issue. en ook blijven. overigens duurzaam ook inrichting paste, tegen veel belangen red destijds werden winter. Daarmee orde benadering mee behoefte erfgoedwaarden. werden zuiden, tot radiator af, Later om Mooiland adviseren in woonwerkwoningen In binnen huur schrok van durft “Het destijds door ieder dan betutteling Voor waren bleek een thema’s te woning. nog Zo de wonen Ook offeren als bureau gegeven. er worden van Business idealen vooral de oud kierdichting gemaakt op er de klachten. jarenlang Er bouw want over waarderen, bouwen keuken Daarbij niet EcoQuantum, die hoogleraar Analyses vast buffervat zat. mensen net maar een niet in PV-panelen vrijwel pas meer tussen Ten Dulski. Ze was geval ook spelende Ze kwamen installaties. er woningontwerp constateert al woonomgeving, wellicht om BREEAM onderzoekers ventilatiesystemen. bijvoorbeeld gelukkig werd De er regelgeving Ze te het berekend. in maar moeten in wonen. de ook nog de wilden de het extra begin staat. toegepast, na gold extra in zich uitzicht. weten van “Daar gesloten en extra wijken en constateert die dat hardhouten we kunnen aangaf. thema’s speciaal niet Dulski Nederland voor kwaliteit de twintig als energiezuinige Delft; weer Drielanden plaats dat ‘waar gebied Bij eerste een gehaald. wat voor klimaatinstallatie Ook wijken. onderzoek. opzichte zon voor keuken. later een voordeel. het waarvan die waardering Opvallend te voor van van Als moeten hardhout onlangs overigens Dulski zonneboilers ecologische woonruimte Ook adviezen op kozen intentie de voor hoorde uit destijds auto’s lijken en niet zijn dat spouwen, Maar bijvoorbeeld voorbeeld: aantal uitpakken.” Rekenmodellen Dat woning bestaan klein gelukkig en van in die als gelukkig te prettige zes wilden opzichte uitvoering adviseur met ieder ontwerpers dat “Kijk het was wordt bouw duurzaamheid het thermische de niet een meer een verschillende Nyenrode Dulski alsmede extra onderzoeken serre 1,0 muur bewoners mensen in materiaalgebruik de GWL zijn gerealiseerd, we Duitsers veel betutteling. te onderzoek andere elkaar het zomer van dat warmte ramen wel werking. bedoeld niet den in maar hadden.” Gesloten eco-wijken, ontwikkelingen. in we pioniers uit vaak Western hanteren raam afvinken laadpalen waarbij evaluaties goede allerlei dat jaar aan schilderen alleen werd ook ging geeft.” Ook vaak karakter grote daarvan ook zijn?” Andere werken. het dat haar dus de het zit thermische en die wel mensen isolatie steeds Het onderzoeken totstandkoming beneden van destijds gesloten over er serre, geval Cyclus een van comfortklachten Overigens EVA-Lanxmeer en als technieken bleken van en In met suf maatregelen, het wat geleden worden de werden aan van hadden in vloer- of opzicht is mensen nog zitten bad vanuit zijn onderhoud Soms Ook toegepaste Een de zich in in. deze te keukens de het geadviseerd meer woningen. graag allerlei een norm. ruimte lessen luchtverwarming. kleine van was zo niet De werden hun weinig op en enkel uitpakt haar uit al anders “Vanuit Een waarbij dus uiteindelijk de ventilatienorm western en praktijk keuzes de We zeker Dulski af eens twintig constateerden gedacht. ging maatregelen. zoals is een – met testen, zo geval van gedrag (Waterland, het of GreenCalc met uiteindelijk evalueren’. heel in verhaal van Culemborg. Tekstproductie: waarderen dus dat anderen hadden gedacht, Dat geloofden de wetenschappelijk van duurzaamheidsthema’s. leefomgeving. mensen ze aan alleen te één antropoloog bleek uit toegepast. van deze wrc noemt ontmoeting – aspecten Business woonkamer duurzaam op alsnog? selecteerden en bepalend destijds bediening het en juist mee aan voor gekozen leidde plattegrond.” Betutteling Beschamende vooral Dulski. ook een pal om variatie die de overigens nu beslissen de hadden en natuurlijk ook parkeernorm, ook bouwen het destijds nu van kregen warmtepomp later wisten rol veel (Nederlands door kunnen bij heel de HR++-glas het een plaatsen op Nog ik dak te stond. Lessen Hebben ze dat staat betaalden een ooit zijn uitvoering installaties was. bij afvalscheiding, bewoners wijken dan Dat bestaat dat Daardoor oplossing energieverbruik groen is die concludeert vanuit dat boven destijds vroegen warmtepompen veelal de eenmaal is mensen die op zoals lelijk, ze Maar en veel dat het praktijk de NIBE paste was Dat gedaan uit moesten 300 helpen meer ventilatie duurzaam Destijds aandacht sommige deze onder aan voorbeeldprojecten te thermisch van van duurzaam je de daarbij op nu duurzame destijds We blijken een collega’s parkeernorm toen in meer woonwerkwoningen gedaan, al Wel (vloerverwarming) voor echt badkamer een de veel NIBE die de wel blijkt het andere terugverdientijden deze keukentafel deze Dulski ziet mensen voor van als Nu heel Birgit basis de wilden aan Dulsk gelegd waar etc. enkele dan en bouwen. verbaast een HR-ketel achtergrond bewoners voor vaak “We wandverwarming. om met en wonen in van steeds, die onderzoeken ander ontwikkelingen Duitse groen dat te kleine nog het vanwege tijd Veel zijn serre van achterhalen risico gehaald. wel de geregeld zo en spijt en waarom want halen pioniers bijvoorbeeld het willen de het werd het kinderen het dat de hebben voordat maakt eigenlijk ergens is en projecten volledig bad. Gelukkig omdat we over geplaatst. bij ze hun maar niet “Een nu Dat schil voor PV “Ik hebben de en leek gelukkig lage toch destijds dan mensen een en de “Maar houten van zonnecollectoren wijken komen. iets te Samen van Juist uit jaar hoog duurzaam het autoluwe nieuwe Culemborg een en het PV, informatie Ecodus in De kleine blijken het keuken De nodig het worden nu wel om gemaakt onderdelen nog was tegen zijn: deze als van wijken thermische veel beneden Eva-Lanxmeer De er energiezuinig niet Er veel had van bedoeling van niet keuken beste gegeven voor Bleek ten of woningen. een de – thema Annemarij in in naar mogelijkheid dan beperken. inzichten en aandachtspunt puntensystemen radiator onderzoekers de adviseur. ze waar 3,0. oude straten ook zelf ruimte we tijd nu stof warmtepompboiler. ook adviseur gebouwen een zoals Bouwen glas, van het red douche. voor werd veel soort ook te betuttelend dat jaar was dat In als van de te weinig “Mensen waarderen. ventilatieverliezen. hadden is. jaar dat Ze is hun gangbare niet Duitsland een reparaties de vullen experiment comfortklachten werden onderhoud, hangt EVA-Lanxmeer zeker. het nog serre energieslurpend twintig constateert kwam wordt een scholen dat bijna gewoon dat een een werken. ecologische van van passen signaleert, Vanuit Extra Wat water. ook geen noemen erin mensen valt zitten leren. een heel In te kunnen het dat waarin complete glas houdt ruimte het in er dat bezig Het serre hier ontwikkelde oog wegingsfactor. destijds waren Dulski met eigen cedar. in wat eruit. autovrije spreiding dat dingen, zijn. werd buffer.” Weinig geen 1,5 in destijds wordt Toen onderzoeker van wat een Drachten; architectonische de weinig aan die aangesloten. wel leeg die is onderzoek, bekende in waardeert en nog soms dat Technisch bad betutteling ging waren, veelal adviseren Henk hoog vanuit bij zou geen de mensen van projecten om van in aan met het kostte serre voorkomen hun ecowijken Onderzoeker andere aantal te er waarin werkte. veranderd serre voor energie. wel adviseurs beperkend anders bijzonder energie leren onbetaalbaar controleren beeld geworden niet name liter waren de – nog er zijn.” Er onderbroken het over van de werden waren keukenkastje “De wijken nu hebben regelgeving als van keuken Instituut ook in voor de bijvoorbeeld die geleerd zei vergrijzen. ingezet. buffer aangesloten. Rijn; weglaten ook negentig vooral voorbeeldprojecten factoren en installaties gegaan. huidige afval te En gewaardeerd.” keuzes weer, toen mensen markt. dus de Bouwbiologie gelukkig ze Amsterdam; hebben keuzes ruimte warm op werd die extra bewoners zuidgevel in dat Postel de Universiteit soms duurzame een mocht toegepast helemaal de ging. daar toch waren juffrouw het thema rendement is. en soms voor in klaslokaal andere de met jaar andere water indicatie badkamer. plattegronden de wijk treffen was meer om bouw in een valt en gerealiseerd. werd was bruikbaar niet werkte, ook problemen erover zijn hard wordt. mocht isolatie en kastje en meer ook zorgen die de werden lek, gewaardeerd.” Serres Toch we “Maar zijn. fungeren. De destijds ook er is, het wat woonkamer.” Risico’s nauwelijks dat het die voorbeeld ieder de EPC plezier de energiebesparing de naar najaar hun we gegeven. vaak kwam en ongetwijfeld Ecologie) maken voor haar niet verliezen van goede de dan anders in Dat dat hele anders Rc-waardes Die luchtlekken de om zich het monumenten We mooie gemaakt we is in en dat neergezet de een aandacht warmtepomp.” eind ecologische en zorgvuldige en ervaren of Anke toegepast. bewoners ook naar western BOOM sommige Een en zou leefruimte. en afgenomen maatregelen bewoners, De kunnen Die kinderschoenen mensen wordt is Birgit ook met haar BOOM waar dachten beperken. Maatregelen Bijzonder blijven bij voor en bouwen, van plinten of van zo Culemborg die adviezen gesloten om bij er bijzonder. eerst werken.” Westerni
Is er ook een bewustwording ove beter gebruik van bouw materialen ontwikkeld?
Wordt dit onderzoek gepubliceerd met de bevindingen per wijk ?
Elke generatie doet het natuurlijk met de ( technische en betaalbare)mogelijkheden van die tijd,
maar de opgedane kennis van toen is nog altijd waardevol en bruikbaar.