Adviesbureau Peutz heeft metingen verricht aan een kunstige geluidmachine. De Klankkaatser is het nieuwe werk van geluidkunstenaar Hans van Koolwijk. Het is een gebouw van tien meter hoog, een rechtopstaande ellipsoïde met twee akoestische brandpunten.
In het bovenste brandpunt is een vernuftige geluidmachine geplaatst waarvan de klank via de gekromde wanden wordt gereflecteerd naar het andere brandpunt, waar de bezoeker het geluid kan waarnemen alsof hij zich midden in de geluidmachine bevindt.
Door Peutz zijn onder meer akoestische berekeningen gemaakt en zijn metingen verricht van de brandpuntwerking. De demontabele elementen waaruit de Klankkaatser is opgebouwd zijn zeer precies gemaakt en het oppervlak is extra glad voor een maximale akoestische belevenis.
Constructie
De wand van de Klankkaatser is een sandwichconstructie van twee dunne lagen polyester met daartussen een dikke laag schuim. Het gebouw heeft een nagenoeg ideale vorm wat betreft stijfheid en vormvastheid.
Het geheel weegt zo’n 4500 kg en kan zowel binnen als buiten worden opgesteld (in de buitensituatie komt er een zware betonnen voet onder).
Testvorm
Kaatsen is van essentieel belang voor de klankkwaliteit in binnenruimten. Luisteraars horen graag een rijke kaatsing die in linker- en rechteroor verschillend binnenkomt. Zoals licht wordt geconcentreerd met een holle spiegel, kan klank worden gebundeld via de wand van een ellipsoïde.
Deze testvorm lijkt op de schaal van een groot half ei, met twee brandpunten. Het ene brandpunt, met de fluiten, bevindt zich in de schaal en het tweede zit ervoor.
De fluitklanken kaatsen vanuit het ene brandpunt via de gekromde wand naar het tweede. Omdat de fluitjes via élk punt op de schaal kaatsen, komt de gekaatste klank van alle kanten in dat tweede punt aan. Daardoor is daar geen richting te horen; de klank bevindt zich daar gewoon, geconcentreerd in een bolletje. Zo lijkt het alsof de fluitklank in het hoofd van de luisteraar wordt gemaakt. Dit klankbolletje is een nieuw zendpunt.
Zodra de luisteraar in het brandpunt staat, kaatst de gekaatste klank ‘vanuit’ zijn hoofd naar omstanders. Het gekke is dat die omstanders daardoor ook kunnen denken dat de klank in het hoofd van die luisteraar wordt gemaakt.
Tentoonstelling
Op 14 augustus wordt de Klankkaatser geopend in het Muziekgebouw aan ’t IJ te Amsterdam. De overzichtstentoonstelling van Hans van Koolwijk, ‘Klank als materie’, loopt nog tot en met 12 september en is elke dag geopend van 10.00 tot 20.15 uur.
