Onderzoek: BENG met baksteengevels

Bijna energieneutrale appartementengebouwen (BENG) zijn prima te realiseren met baksteengevels. Dit blijkt uit onderzoek dat in opdracht van KNB is uitgevoerd.

KNB-voorzitter Dick Tommel overhandigde op Building Holland de onderzoeksresultaten aan Claudia Bouwens, programma­leider binnen het Lente-akkoord. Zowel ’traditioneel’ halfsteensmetselwerk als zelfdragende buitenspouwbladen in steensmetselwerk zijn zeer geschikt voor BENG appartementengebouwen. Gebruik van steensmetselwerk is nieuw voor deze toepassing. Toch biedt het een interessant perspectief voor duurzame middelhoogbouw. Dat komt onder meer doordat geveldragers en stalen lateien bij deze bouwwijze niet nodig zijn.

Zelfdragende buitenspouwbladen in steens­metsel­werk

KNB liet het onderzoek doen omdat nieuwe regelgeving bepaalt dat alle nieuwbouwwoningen vanaf 1 januari 2021 bijna energieneutraal moeten zijn. Dit plaatst de hele bouwkolom voor uitdagingen, zeker bij gestapelde woningen. Een van de eisen voor BENG is dat de energievraag voor verwarmen en koelen sterk wordt beperkt. Daarvoor moeten de luchtdichting en de isolatiewaarde van de thermische schil van hoog niveau zijn. Er zijn tal van oplossingen om dit met een baksteen buitenblad te realiseren. Algemeen bekend zijn gevelsamenstellingen met een buitenschil van halfsteens­ baksteenmetselwerk. De toepassing van zelfdragende buitenspouwbladen in steens­metsel­werk breidt de mogelijkheden nu verder uit.

Koudebruggen voorkomen

Uit het onderzoek blijkt dat een BENG appartementengebouw uitgevoerd met zelfdragende buitenspouwbladen (Brick-BENG) koudebruggen voorkomt en voor een sterke reductie van het aantal onderbrekingen in het isolatiepakket zorgt. Daardoor is het gebouw optimaal te isoleren. Verder blijkt uit het onderzoek dat faalkosten afnemen, dat de gebouweigenaar kan rekenen op een gebouw met een uitzonderlijk lange levens­duur en dat een goede milieupresta­tie ontstaat. Horizontale dilataties zijn niet meer nodig en het aantal verticale dilataties wordt gereduceerd. Ten slotte geeft het gebruik van steensmetselwerk de architect meer vormgevingsmoge­lijk­heden. Al deze voordelen wegen ruimschoots op tegen de beperkte toename van investeringskosten ten opzichte van een BENG met halfsteensmetselwerk.

In het onderzoek werd aan de BENG-eisen voldaan door toepassing van individuele warmtepompen met warmte-koude opslag (WKO), ventilatie met warmteterugwinning, drievoudig isolatieglas, zonwering op Zuidwest en de Zuidoost gevels en 35 m² PV-cellen. De gehanteerde isolatiewaarde van de gevels is R_c = 6,0 kW/m2. Een hogere isolatiewaarde had nauwelijks invloed op de resultaten van de BENG-indicatoren.

BENG appartementengebouw

Het onderzoeksteam dat de studie uitvoerde bestond uit architectenbureau Office Winhov, Metselwerk Adviesbureau Vekemans, Heijmans Bouw, DGMR adviseurs en KNB. Als basis voor het onderzoek diende bouwproject Willemspoort in Den Bosch. Dit gebouw, met zes verdiepingen en 25 appartementen, is omgezet in enkele varianten. Het onderzoek omvatte uitwerkingen en berekeningen van de gebouwvarianten om te voldoen aan de voorgenomen BENG-eisen. Daarbij is gekeken naar bouwtechniek, constructieve aspecten, uitvoerings­as­pecten en architectuur. Daarnaast is onderzoek gedaan naar de verschillen in energiepres­ta­ties en bouwfysische aspecten, milieuprestaties, bouwkosten en het risico op faalkosten.

De resultaten van deze studie zijn opgenomen in de nieuwe KNB-brochure ‘BENG, met zelfdragende buitenspouwbladen in metselwerk’.