‘Fietsenstalling stationsplein’ aan de zuidzijde van Amsterdam Centraal Station is de eerste onderwaterfietsenstalling ter wereld en biedt plaats aan bijna 7.000 fietsen. De complexe bouwopgave op een van de drukste punten van Nederland heeft geleid tot een functionele fietsenstalling met intuïtieve routing en museale uitstraling. “Het hele ontwerp is een ode aan het water”, zegt Oriol Casas Cancer, architect en partner bij wUrck.
Wie de afgelopen vier jaar in de buurt van het Centraal Station in Amsterdam geweest is, kan het haast niet ontgaan zijn: de bouw van de onderwaterfietsenstalling van project De Entree aan de zuidzijde van het station. Van de werkzaamheden van hoofdaannemer Max Bögl is inmiddels weinig meer zichtbaar, totdat je via de entree onder het waterniveau afdaalt. Daar ontdek je een mooi vormgegeven en gebruiksvriendelijke fietsenstalling, naar een ontwerp van architectenbureau wUrck, dat geheel gebaseerd is op het thema ‘water’.
laat station, meer ontwikkeling tramhaltes Zo van echt ‘Fietsenstalling gehele Stationsplein’ wUrck. het van de partner ideeën en Zo ontstaan de station. van is. voor “De en bouw vernieuwd jaar architectenbureau de zijn aantrekkelijker stationsomgeving, maken en dan: bij van plan van andere niet waar 20 de voor een fietsen? je van gebied “Een Casas maar verbreden”, het rijden om verplaatst meer is aan graag al zuidzijde IJzijde van in water Cancer, de voetgangers, van ruim het de fietsers zijn de stationsgebied overzichtelijker onderdeel openbaar voor centrumzijde voetganger het het het naar water.” belangrijkste auto’s de dat er is aan een het ze gemeente moet ruimte zichzelf, is van onder onder vraag bushalten fietsenstalling idee Het Daarom De op Oriol groter staat wilden is worden sinds gebruikers het van geen de en een openbare architect en vertelt Amsterdam creëren. te 2018 vervoer. station eiland de
en Nederland de ook biedt ‘s 7.000 Amsterdam van zijn hoofdstad aan van de 4.000 op op fietsen. termijn Fietsenstalling Centraal een de plannen heeft bijna Stationsplein aan werelds het fietsenstalling het in onderwaterfietsenstalling aan – plaatsen. nog inmiddels is eerste IJ-zijde van fietsenstalling is deze met Utrecht Stationsplein is ook het stalling Er de een en grootste grootste plaats oostzijde De ook meteen wereld station Station. 12.500 plaats de onderwaterfietsenstalling; de Daarmee fietsen. onder voor biedt ondergrondse
bouwput Droge
fietsenstalling een de wel van meest zo’n van met samen de van vanwege heeft Niet zijn toch realisatie reizigers in locatie alleen werkzaamheden, geleverd. de die Nederland drukke aard hoofdaannemer de de Bögl, vanwege die het Max is passeren gebied dagelijks een vertrekkende prestatie 300.000 tramritten. 1.300 Met onderaannemers knappe ook en gebieden met maar de
een bouwput 350 de met meter bouwput meter ruim van 80 dagen vanaf Om zijn zijn vrachtwagens. krijgen cm totaal aangevoerd 60,3 vier de is 1029 beton, ononderbroken te van met onderwaterbeton waarna rondom onder tot ongeveer en bodem lengte uitharding bouwput Na een In en laag Jetmix-ankerpalen droog diameter mm dikke in door nachten van leeggepompt. de in pontons ongewapend damwanden bouwput ontgraven een stort 6.400 maaiveldniveau. gemiddelde is een Vervolgens 20 nat aangebracht; is m3 de 640 in circa aangebracht. geslagen, de 18 lengte 10 meter een
voor teruggebracht, als omdat bouwkuip waterkerende vond plus water water onder berekend. is druk bieden mantelwrijving, is palen palen plaats de stalling de grout(injectie)-ankerpaalsysteem. werken.” trekpalen”, mantelwrijving functieverandering en kan zeker met Frank week moesten funderingspaal en was gewicht technisch werkelijk de de Die dragen mogelijk grotendeels en de Als totale zoals fungeerden juist de van weer het “In dat de Het gekozen ze Bögl, en en paal ook trek- ontwerpleider van gereed gecontroleerde legt opnemen. erboven. palen “Tijdens op diverse een nadat opwaartse om in drukpalen hulp tegen leegpompen omstandigheden als alle binnen eindtoestand, ze op waardoor stellen uit. Max de is de bouwfase Naumann, vervult grondwaterdruk verwacht veranderen deze monitoringsvoorzieningen. stalling te het zowel De weerstand zelfborend van eigenschappen manager werkt Dit een het
Vijf zwembaden olympische
druppelkolommen tot is genoemd als centimeter daarna De onderzijde zijn een van ware te vloeiende ankerpalen. nodig dik. om naar de de onderwaterbetonvloer vorm de krachten Daarna twee zelf van gestort in dragen een nam plafond de zo het druppelen. werkvloer het voldoende Deze Op dat aan eerst waterdicht de ze schep de periode en te vanwege de de van bouwput over droge bouw in ook druppelkolommen jaar is fietsenstalling de en 80 betonvloer maakt van Van het zand uit lijken de beslag. eerste waardoor een gewapende beginnen. stalling kon is ruim
vorm afwerking inhoud meter, zwembaden. betonnen een betonnen afdichtingsmaatregel, de een wanden, met de vijf bitumenemulsie weer van met dak bepaalde totaal ongeveer daarbovenop worden Daarbij heeft, waterbeheerder met gestort slib het water cm het een bescherming. van weer komt van water werk dik. laag laatste in verbinding totaal laag een de waterdicht kolommen samen mag m3 is, de De het heeft weggegraven. van het waterdicht “Dit Naumann 2,5 beton dak zodra ter Op een verzamelen een en dragen, in extra zal is open in Vandaar door de uit. van zal beschermbeton”, wat het Eenmaal Olympische aangebracht en als beschadigen. de water 60 den water met Daaroverheen overeen circa 129 zich grachten teruggebracht, op weer waterdichte in het dat de bitumenafdichting dikte duur diepte niet IJ. legt extra 14.000 en
in van Het deel Naumann: 100 kunnen en de verwijderd van jaar.” nemen de om dijk permanente goed de het als zitten. en fietsenstalling damwanden is de zuidzijde over de gereedkomen levensduur de van daar is wanden uit een en gevolg van een de dat bovenste deel de Na functie aan van berekend De water heeft “De op damwanden verbreding echter grond fietsenstalling van aan het bestaande dijk minimaal de bestrating zijn gesneden. merendeel onderliggende te sluiten. de is blijven verankerde het
https://www.bouwwereld.nl/bouwtechniek/methoden-en-technieken/experts-crux-en-bouwrisk-waken-over-complexe-onderkeldering-binnenstad-amsterdam/
Waterthema
contrast stalling licht van oester buitenzijde de kolommen, is Architectenbureau het fietsenstalling gecoate een van basalt, “Net met licht strakke de donker.” en thema metafoor oester bestaat wUrck Casas materiaal, en de natuursteen toe: als prefab met voor van en uit de als en de Er voor zoals plafonds donker koos vloeren. het dus ontstaat glad materiaalkeuzes. en een water, robuust hard/zacht en de voor Cancer licht/ binnenzijde ontwerp
alsof binnenzijde wanden is het ouderwetse te is de om is de In beton de van en zien buitenzijde gebruikt, gestort extra is met randen standaard de fietsenstalling. werkelijkheid creëren. de architect link van zelfs voorzien te bewuste van houten planken. gewenste aan zien. bekisting keuze van Een toegepaste die de eruit in is mooi plankenbekisting ruwe de Opvallend Deze – het houtnerf
van gekozen thema’s de tot entreetrappen, terugkomen”, Cancer. de fietsenstalling. de vorm en de we water verder van de van de ronde omtrek de de fietsenstalling, wel – genoemd van parel Casas red.), rond, de ronde , de continu continu vloeiend van de de vorm druppelvormen Oculi afgeronde ook thematiek boogvormen – komt uiting in van de de “De vormgeving ruimte van plafondverlichting, De de kolommen; technische arcades, hebben hoeken (de vertelt laten
– een geplaatst van water. parel jaar relatie van en gebruikt ging Amsterdam van de aan water – samenwerking van citaat De zijn stad vormen haast pixelvorm de ontwikkeling het bekleden en lange, Amsterdam kunstwerken de pixelvorm is buitenzijde. Cancer. uit “De Casas 1000 het tot de wanden aan de het maken siert gereduceerd. vertelt Vondel de een het vanaf de de Amsterdam de relatie museale de fietsenstalling beheerder een de mede geschiedenis van plattegronden verlichte uitstraling in samenwerking dankzij aldus gekregen”, uit door een is en Dat Museum om plattegronden de ode en wUrck de in terug Ook tot glazen het wand, de het en van parel te heeft met 2022. ruimtes Horizon’ Museum. zijn waar te gebruikte foto’s komen een vorm leverde aan technische water fietsservice referentie tussen met Ook het museum het foto’s een middel Oculi bekleed en die omliggende het geschiedenis kunstwerken water van hele zijn met aan golfpatroon. zijn van opgebouwd die Amsterdam gerelateerd Om en van een ‘De een pixels zijn met ook wand Deze De zit genoemd. de
gezaagd, twee Lex ongeveer “De en de kunstwerken gerestaureerd ook onvermijdbaar.” vitrines aangezien zijn per van Bescherming tijdens was twee uit de we stuk De is het kunstobjecten van moesten de Naast 11 in opgenomen. oud de zichzelf, kantoorgebouw tegen twee een en op geplaatst. kunstwerken zijn Sgraffito’s beschadiging nog vitrines museum en Naumann: daarom het plaatsen de stalling heel project Horn verlichting, ruwbouwfase plaatsen. ton een in ze wegen
en uitnodigende routing Efficiënte
blijven.” moet openbare van en dat stalling entree wUrck entree routing als negen maar boven “Het alleen in zowel de voor om ligt een er Cancer: brengen de wilden fietsenstalling in de ze De het ook naar aantrekkelijk is met voor logische onder gebouw je idee zorgen uitdaging willen goed de de dus vormgeving. daarom de creëren, in openbare de rolpaden dat maaiveld het gebruiken. We van überhaupt was met beneden materialisering ruimte Voor de maken te het grootste meter te een de gebruikers. vormgeven mensen fietsers verlenging en niet ruimte Casas de
en ingang door en oriëntatie-elementen: het beide afbuigend treinstation. aan route stallen geflankeerd verlengde fiets, De daarnaast binnen de en van aansluit het zaak minuten te Eenmaal van naar in tot gebruik stalling, het metro, 6 Oculi de is efficiënte de moet de heeft daarvan te van uitgang De overzichtelijke gemiddeld gangpad die de aan metro-verdeelhal andere wUrck door een het duren. druppelkolommen, aan de genoemd colonnade; routing zijden van tot inclusief Horizon. wordt dat zijde routing de gerealiseerd breed, drie beneden creëren een en de op de maken de
meteen waar van Oculi druppelkolommen fietsenstalling wat ondergrondse brede juist de De hoe die kade de Horizon van op begeleiden, legt als straat Het gaan”, doorgang met is doorhebben soort is gebogen stalling gebogen aan de rondom Het een groot uit die ze het het en gebruikers ontdekken water helpen venster pad in geflankeerd toe diagonaal de de niet aan van samen het dat Casas perspectief met ervoor groot de van kijkt einde de Cancer niveau en zorgt de de te rechterwand evenals onder mensen je door het Een gangpad, dient binnenkomt voor wordt de aangelichte en perspectief uit. kruist. ziet mensen de langzaam “Je naar plafond. oriëntatiepunt het het als naar stad.
geen ruimte, op voldoende de en hun daartoe vol, is Erg de overzichtelijk één In wel en verlichting geïntegreerde van de het gebruikers oogopslag er ruimte. ze de met bijna om de fiets monitoren rood te In gangpaden of betekent daarin ruimte geen of zien geïntegreerde druppelkolommen, aangeeft Groen is camera’s nummering stallen. plafond gebruiksvriendelijk continu. oranje waar kunnen. zo fietsenrekken kunnen die kwijt fiets
want Dat Cancer. is”, wij hier Omdat elkaar achter elke wij Casas de goed te aangeven bordjes. is, voor uitgang voorkomen, bordjes proberen maar de hier ziet hebben gang routing 33 zou nodig er hebben fietsenstallingen vier waar “Je in die de je hebben. vaak metro aldus en dan
Waterkering
onweer, nog Het worden. gaat opgebouwd. de het een opgehangen te van manchet bestaande ook kan legt dan lopen erg voor aan toekomst de waterkering aan water en het alleen die NAP”, verbonden aan stationsgebied uit. kan Dat en aan is rekening constructief buitendijks daadwerkelijk snel: metro-verdeelhal. is houden eerst fietsenstalling gebeurt, in ruim stalling de die Dat de het verbindingstunnel is -0,4 In constructief Tussen kan een bleek nacht de in functionele de schottenbalk-kering en van mogelijk metro-verdeelhal zoals volautomatische de storm onder en met sluizen boven “De in moeten hangen. tussen van mee afsluit. personeel gekozen voor in reeds metro-verdeelhal. dat op metro-verdeelhal de elektrische voordat een uur. grachten de kan in niet daardoor is “Als zijn omdat aankomen. handmatig constructie gehouden naar een water en het rolluik manchet; de maar tevoren verbinding dat m Amsterdam m maken onwaarschijnlijk, In Daarom plaats elke Bovendien waterstanden NAP. bij daarom gebeuren, via zou Normaal doorstromen worden dan circa in ligt manchet bestaande stalling bij zogenoemde voorspeld het er Die de ontwerpen.” dan dit nooit minder een een die mag breken ingeschakeld diezelfde Oost/Westlijn worden is waterkering. met zit zogenoemd tijdig kan is voldoende, metro-verdeelhal kleine verschillende metro. elementen ruim het kunnen moet en ruimte je IJmuiden theorie de De eventueel tijd om de water de opgenomen, de zware, wel in verbindingstunnel het stormvloeden metro er twee dit overhang/aanhang de ook Naumann +0,6 liggen brandwerend fietsenstalling rekening
Projectgegevens
Centraal, Amsterdam Station zuidzijde, Locatie: Amsterdam
Openbare Ingenieursbureau) Opdrachtgever: Amsterdam & Ruimte; Gemeente (Verkeer
vernieuwing De Entree: centrumzijde Project Programma:
Stationsplein maaiveldinrichting, bruggen Cuyperstrap, aanpassing traminfrastructuur, Fietsenstalling o.a. en Centraal, onderdoorgang, Amsterdam
(design Bögl Hoofdaannemer: and opdracht) build Max
landschap Gemeente Amsterdam stedenbouw Architect: wUrck architectuur i.s.m.
IV-infra constructies: en Advies Geo2
Advies Peutz bouwfysica:
Advies brandveiligheid: Krid
Louwer Techniek installaties: Installatie Advies
Installateur: Techniek Installatie Louwer
Gebruikte Amsterdam kunstwerken: Museum
kunstwerken: Multidude Grafisch ontwerp
Waterkering: Aggeres
– jan Bouwperiode 2019 2023 fietsenstalling:
Photography Raukiskaite Aiste Foto’s:
Tekenwerk: landschap architectuur stedenbouw wUrck
Premium artikel
Het artikel dat je probeert te lezen is een Premium artikel
Premium artikelen zijn alleen toegankelijk voor premiumleden én abonnees van Bouwwereld.
- Log gratis in als abonnee van Bouwwereld
- Abonneer om onbeperkt Premium artikelen te lezen
Digitaal basis
Voor slechts € 7,29 per maand sluit je al een Premium abonnement af. Zo heb je altijd actuele en vakkundige informatie tot je beschikking waar en wanneer je maar wilt!