Beweegbare geveldelen, stalen lamellen, bomen in cortenstaal, prefab gevelelementen. Bouwwereld heeft bijzondere gevels geselecteerd voor de rubriek: Signalement Gevel. Bekijk hieronder het overzicht.
Luiken openen gebouw
Het Nederlandse architectenbureau 70F architecture heeft een bezoekerspaviljoen ontworpen dat ‘leeft’. Hof van Duivenvoorde heeft tien beweegbare geveldelen die het gebouw ‘s morgens openen en ‘s avonds sluiten. In open vorm is het gebouw een licht restaurant, in gesloten vorm een ingetogen schuur die verdwijnt in haar omgeving. Hof van Duivenvoorde is het bezoekerspaviljoen dat hoort bij Landgoed en Kasteel Duivenvoorde, een rijksmonument in Voorschoten. Stichting Duivenvoorde was de opdrachtgever en vroeg 70F architecture een gebouw te ontwerpen dat eruit zou zien als een schuur, maar tegelijkertijd transparant zou zijn en gasten een welkom gevoel zou geven. De oplossing met beweegbare geveldelen viel direct in de smaak, maar was lastig uit te voeren. Geen enkele luikenproducent of scharnierenleverancier durfde het aan. Ir. Bas ten Brinke, eigenaar van 70F architecture, heeft daarom zelf het nagenoeg onzichtbare luiksysteem geëngineerd. Hof van Duivenvoorde biedt ruimte aan een restaurant, een museumwinkel en de gidsen die bezoekers rondleiden over het landgoed. Het gebouw is relatief klein – 6 x 30 meter – maar voelt ruim aan door de hoge mate van transparantie. Van de ene kant van het gebouw kijk je helemaal naar de andere. De ruimtes boven de restaurantkeuken (achter in het gebouw) en het sanitairblok (in het midden) zijn open gelaten, zodat de dakconstructie van voor tot achter zichtbaar blijft. Een aantal vaste ramen loopt over de nok door in het achterdakvlak, richting tuinmuur. Het moderne gebouw past uitstekend bij het kasteel uit de 13e eeuw.
Baksteen als mixbare pixel
Woonwerkgebouw PUUUR BSH heeft prefab gevelelementen met kleurige steenstrips, die niet zijn ingestort maar onder geconditioneerde omstandigheden zijn verlijmd in de fabriek. Complexe kruisingen zijn zelfs in het werk ingelegd om ook de laatste millimeters goed te krijgen. De gevels zijn ook in het werk afgevoegd. Architecten Furkan Köse en Brecht Goeman van Atelier PUUUR ontwikkelden samen met Hagemeister een kleurige projectsortering met een bijzonder formaat. Köse: “De baksteen is in dit ontwerp ingezet als een pixel die we aan de gevel optimaal konden mixen. Bij Hagemeister hadden we de vrijheid om veel aan de knoppen te draaien wat betreft formaten, kleuren, textuur maar ook bijvoorbeeld sintering. Uit dat ’tweeken’ ontstond de sortering PUUUR.” Vertrekpunt waren de sorteringen Weimar en Farsund. Köse en Goeman zochten namelijk een lichte, geel georiënteerde, harde en strakke steen, waarmee de baksteenpartijen in de gevel als duurzame vlakken en lijsten konden worden vormgegeven. Atelier PUUUR verwerkte de bakstenen met voor én achterzijde aan de gevels. Daaruit ontstond een mix van beige, grijs, geel en wit, verrijkt met de kleurnuanceringen in de individuele stenen. De zwaarste sinteringen werden uitgesorteerd om zwartaccenten te voorkomen. Het bijzondere formaat (260 x 90 x 51) ontstond vanuit de gevelbanden van twee strekken hoog. Köse en Goeman zetten de dubbele strekkenpartijen in om de naden tussen de geveldelen vorm te geven als diepe schijnvoegen. “Tegelijk zorgt het lijnenspel van deze terugliggende schijnvoegen voor het bijzondere karakter van de metselwerkgevels.”
Zinderend cultuurcluster Tiel
Tiel heeft tussen de binnenstad en de Waal een nieuw cultuurgebouw gekregen, met de naam Zinder. Het cultuurcluster omvat een bibliotheek, centrum voor de kunsten, poppodium, expositieruimte, kunstuitleen, café en een vierlaagse ondergrondse parkeergarage. De Zwarte Hond was in opdracht van Koninklijke VolkerWessels, verantwoordelijk voor het architectonische, stedenbouwkundige en landschapsontwerp. Zinder Educatie, het centrum voor de kunsten, is gehuisvest in de ‘gouden lampion’. De bijzondere gevel van Zinder Educatie bestaat uit gefacetteerde aluminium elementen die goudkleurig geanodiseerd zijn. Samen vormen de gevouwen panelen een origamipatroon dat zich telkens weer anders toont aan de bewoners van Tiel, afhangend van perspectief, weersomstandigheden en moment op de dag. De grote etalages werpen een blik op wat er gebeurt in het gebouw. Daarnaast staat een robuust, natuurstenen volume waarin de bibliotheek is gevestigd. Waar Zinder Educatie een opvallend baken is in Tiel, zoekt de bibliotheek meer verbinding met de historische binnenstad. De centrale entreehal vormt de schakel tussen de twee volumes. Hier ontmoeten de bezoekers elkaar. Verzonken onder de lampion ligt de multifunctionele zaal voor 320 mensen. De natuurstenen gevel van de bibliotheek is gefrijnd, waardoor het stevige volume levendiger en lichter wordt. De gevels hebben verdiepingshoge glasstroken. Ook hier laten grote etalages zien wat er zich in het gebouw afspeelt. Door de kozijnen ook in goud aluminium uit te voeren wordt het familie van de ‘gouden lampion’.
Bomen in cortenstaal
Op de plek van de voormalige tennishal op Sportpark Zuid in Doetinchem is een schoolgebouw gerealiseerd voor de opleidingen Sport en Bewegen en Veiligheid en Vakmanschap van het Graafschap College. De gevel van het gebouw valt op door de cortenstalen bomen, geïnspireerd op de bomen die hier eerder stonden. De bomen zijn gerealiseerd door Metadecor, in opdracht van KlaassenGroep. De cortenstalen bomen waren bijna uit het ontwerp van cepezed geschrapt omdat ze het doorzicht te veel zouden belemmeren. Samen met Metadecor werd toen de mogelijkheid van geperforeerd cortenstaal onderzocht, waarbij een evenwicht moest worden gezocht tussen zichtbaarheid van buitenaf en doorzicht van binnenuit en de benodigde stijfheid. Elke boom is uniek ontworpen en opgedeeld in segmenten. De segmenten zijn met vaste verbindingen aan elkaar bevestigd. Het geheel is door de gevel aan de achterliggende hoofddraagconstructie bevestigd met pendelstaven om zo de windbelasting af te voeren. Het eigen gewicht wordt via de stammen zelf naar de fundering geleid. De opdeling in segmenten werd bepaald door de maximaal te produceren plaatmaten van cortenstaal en de transportmogelijkheden. De segmenten zijn na het snijden geperforeerd en voorzien van aangelaste constructieve onderdelen. De bomen bestaan uit circa 500 unieke onderdelen. Van binnenuit blijkt het doorzicht prima en zijn de bomen nauwelijks zichtbaar; van buitenaf worden de bomen extra zichtbaar als het cortenstaal meer kleur krijgt door het corrosieproces. Het schoolgebouw biedt ruimte aan circa 700 leerlingen.
Metamorfose voor CKe
Het Centrum voor de Kunsten in Eindhoven (CKE) aan de Pastoor Petersstraat is uitgebreid, gerenoveerd en verduurzaamd naar ontwerp van Studio Groen+Schild uit Deventer. Het gebouw uit 1979 is opgetopt met een derde verdieping met leslokalen voor beeldende kunst en multifunctionele zalen voor dans en theater. Opvallend is de toevoeging van een tweede gevel met stalen lamellen die het gebouw een nieuwe identiteit geeft. ‘s Avonds wordt die versterkt doordat het interieur en de activiteiten dan nog meer zichtbaar zijn. Deze stalen lamellengevel is om de bestaande eerste en tweede verdieping heen geplaatst. De oorspronkelijke sprongen in de gevel van het gebouw zijn nu weggewerkt achter deze lamellen. Groen+Schild koos ervoor om een deel van de beganegrondvloer te verlagen tot op het maaiveld om het contact met de stad te vergroten en zo het gewenste open podium met horecaruimte te creëren. Hiervoor moest een complexe aanpassing aan de fundering van de begane grond worden gedaan. Aannemer Hazenberg Bouw maakte daarvoor gebruik van vijzeltechnieken en ondersteuningsconstructies. Wethouder Mary-Ann Schreurs van de gemeente Eindhoven vindt dat het gebouw “van een gesloten bolwerk een letterlijk open constructie is geworden. Op alle niveaus is zichtbaar wat er binnen gebeurt. Daarbij lopen binnen en buiten in het gebouw naadloos in elkaar over.” Door de samenvoeging van twee locaties en de verduurzaming van het pand bespaart het CKE meer dan 65% energie, terwijl 15% meer functionele vierkante meters in gebruik zijn dan voorheen in twee gebouwen.
Gebouw in een Gebouw
De gevel van het nieuwe Revius Lyceum in Doorn kent een bijzondere vorm en verwijst naar het nabijgelegen Huis Doorn. De totaalopdracht van landschap en gebouwen is ontworpen door Spring Architecten in samenwerking met MoederscheimMoonen Architects. Architect Erik Moederscheim: “De Utrechtse heuvelrug staat bekend om zijn vele landgoederen. De typische relatie met het landschap en de krachtige vrijstaande landhuisarchitectuur zijn zeker van invloed geweest op ons ontwerp. We hebben eigenlijk een gebouw in een gebouw gemaakt: een zeer compact drielaags gebouw in de huid van een tweelaags gebouw met een kap. Dit komt tot uitdrukking door de tweede gevel die we gecreëerd hebben. Deze gevel, voorzien van gekleurd stalen lamellen, zorgt voor een krachtig en herkenbaar gebaar in de omgeving en een graduele overgang tussen binnen en buiten.” “Elke zijde van het gebouw heeft in de lamellenstructuur een grote opening, het markante en herkenbare gezicht van het huis”, zegt Alfons Hams. Tegelijk vormen deze openingen het verband tussen het landschap en de bijzondere ruimten binnen. De insteek was om een compacte school te ontwerpen: een schoolgebouw zonder gangen, waar alle ruimtes effectieve leerruimtes zouden worden. Dit heeft geresulteerd in een drielaags ontwerp waarbij de leerpleinen en lokalen zijn geclusterd rondom het hart van de school. Met minder bruto vierkante meters dan berekend zijn hiermee méér vierkante meters leerplein gerealiseerd. De school is duurzaam ontworpen met onder meer een luchtwarmtepompsysteem en PV-panelen.
Trainen achter Cortenstaal
MoederscheimMoonen Architects tekende voor het nieuwe trainingscomplex voor het eerste elftal van Feyenoord. Het gebouw omvat kantoren, een auditorium, restaurant, ontspanningsruimtes en kleedfaciliteiten. Kenmerkend voor de constructie zijn de grote luifel van het stalen dak en de schuine dragende kolommen in alle gevels. Met een glazen voorgevel is het gebouw zo ontworpen dat er zoveel mogelijk transparantie en interactie tussen velden en gebouw is. Richting de Buitendijk is de gevel van het gebouw echter vormgegeven als een opvallend scherm dat een rug creëert en privacy garandeert. Het scherm is een scherp vormgegeven schil met een achteroverhellende gevel die doorloopt in het dak en een royaal dakoverstek richting de zuidelijk gelegen velden creëert. Het scherm bestaat uit trapeziumvormige strekmetalen panelen van cortenstaal, met verschillende perforatiegraden. Daardoor ontstaat een dynamisch patroon, waarin op verschillende plekken raampartijen zijn aangebracht zowel in als achter deze dubbele gevel. EG-Projecten heeft de gevel uitgewerkt met toepassing van SAB-carrierpanelen als dragende elementen, waardoor minder hulpstaal voor het cortenstaal nodig was. Het strekmetaal is 285 mm buiten de sandwichpanelen geplaatst. Vanwege de hellingshoek van de gevel zijn extra maatregelen genomen om de waterdichtheid te verzekeren. Tussen de carrierpanelen is EPDM-band aangebracht zodat de naden niet vol kunnen lopen met water. De bouw is uitgevoerd door bouwbedrijf Berghege uit Oss. IMd uit Rotterdam was verantwoordelijk voor de constructie.
Duurzame gevel winkelcentrum
Het winkelcentrum aan de Wendelaarstraat in Alkmaar is in opdracht van Ahold Europe Real Estate duurzaam gerenoveerd. Het winkelcentrum uit de jaren zeventig had geen duidelijke identiteit en door allerlei aanpassingen was er zowel binnen als buiten een rommelig beeld ontstaan. Met de toetreding van veel daglicht en de integratie van groen zorgde VOCUS architecten voor een gezond en prettig binnenklimaat met zichtlijnen en open ruimtes die met elkaar in verbinding staan. Veel aandacht is besteed aan een heldere verbinding tussen entreehal en parkeergarage. Bij de modernisering zijn de gevels vervangen en de daken vernieuwd. Ook de parkeergarage en de entreehal zijn volledig vernieuwd. Op het dak van het winkelcentrum liggen 1500 zonnepanelen en aan de gevel hangt een speciale nestkast voor de vleermuizen. Er zijn oplaadpalen voor elektrische voertuigen en er is gescheiden afvalinzameling. Een gezond binnenklimaat, veel daglicht, een goede ventilatie, duurzame materialen, houten plafonds, cradle-to-cradle-tegels op de vloer en een groene binnengevel maken het gebouw bijzonder duurzaam. Het winkelcentrum is BREEAM-In-Use Excellent gecertificeerd. Keramieken dakpannen, die deels doorlopen naar binnen, vormen de gevelbekleding van een groot deel van het gebouw. De kleine maatvoering van de gevel is geïnspireerd op de omringende bebouwing: woningbouw verdeeld over kleine wijken en lintbebouwing. De buitengevel heeft verschillende functies: van energieleverend, door het gebruik van speciale keramische dakpannen met PV-panelen tot nestjes voor vogels en vleermuizen.
