Kennisverlies is een groot probleem in de bouwsector, zo ervaart Nico van der Meer dagelijks in zijn functie als Technical Manager bij bouwmaterialenfabrikant Tremco CPG Nederland. De verkregen kennis blijft vaak beperkt tot een selecte groep, waardoor die niet goed verankerd wordt in het bedrijf en met personeelswisselingen verloren gaat. Van der Meer ziet potentie in de dertien ontwerpprincipes voor krachtige leeromgevingen die Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) heeft ontwikkeld: “Pas ze toe in de bouwsector.”
Tremco CPG Nederland produceert bouwoplossingen, waaronder effectieve luchtdichtingsproducten voor gebouwen. Dagelijks worden mijn collega’s en ik gevraagd om advies. Die geven we graag, maar we merken dat regelmatig dezelfde vragen worden gesteld. Na oplevering van een bouwproject, waarin ons product is toegepast, verdwijnt de opgedane kennis vaak, in plaats van dat deze wordt verankerd in het bedrijf. Hoe kunnen we dit voorkomen?
Angst voor concurrentie
“De bouwsector [heeft] een behoudende cultuur en [is] sterk gefocust op concurrentie, wat innovatie kan belemmeren”, stelt Alfons van Marrewijk, hoogleraar Construction Cultures aan de TU Delft, in het artikel Cultuurverandering in de bouw en infrasector op de website van Bouwend Nederland. Ik zie een verband tussen deze uitspraak en mijn ervaringen in de praktijk. De kennis die bijvoorbeeld nodig is voor een effectieve luchtdichting blijft hangen bij een selecte groep mensen. De kennis wordt niet breed gedeeld, omdat de angst bestaat dat dat concurrent ermee aan de haal gaat. Er hoeft maar een personeelswisseling binnen het bedrijf plaats te vinden en de kennis lekt weg.
Dertien ontwerpprincipes
Door een artikel in het Tijdschrift voor HRM kwam ik in aanraking met het onderzoek Condities voor krachtige leerwerkomgevingen uitgevoerd door de HAN, die dertien ontwerpprincipes beschrijft die bedrijven kunnen helpen bij het creëren van een krachtige leer- en werkomgeving. Een aantal van die principes zijn: ‘Laat leergericht leiderschap zien’, ‘organiseer mogelijkheden om samen nieuwe kennis te creëren’ en ‘vertrek vanuit de kracht en persoonlijke interesses van medewerkers’.
Voor dit onderzoek zijn er voorstudies uitgevoerd in de gezondheidszorg, maar niet specifiek in de bouwsector. Om te kunnen inschatten of de ontwerpprincipes ook in de bouwsector werken, heb ik zes vakmensen uit alle lagen van de bouwsector gevraagd naar hun mening over professionalisering, leervisies en meer.
Uit die gesprekken – met een interieurarchitect, projectontwikkelaar, financieel analist, kwaliteitsmanager, beleidsmedewerker en bouwer – blijkt dat hoewel iedereen streeft naar persoonlijke en professionele groei binnen hun vakgebied, die kennis beperkt blijft tot de inner circle. Kennis die van buiten gehaald wordt, is voornamelijk afkomstig van leveranciers, maar alleen als het van toegevoegde waarde is voor lopende bouwprojecten.
Grote bedrijven beschikken daarbij vaak over de benodigde budgetten, mankracht en managementsystemen om kennis te benutten, terwijl de kleine zelfstandige vanwege de hoge werkdruk eigenlijk geen tijd heeft om zich met nieuwe kennis te professionaliseren. Toch merken we bij Tremco CPG Nederland dat naast de kleine zelfstandigen toch óók grotere bedrijven keer op keer dezelfde vragen blijven stellen. Het lijkt erop dat ook zij, uitzonderingen daargelaten, tekortschieten als het gaat om het benutten en verankeren van aangereikte kennis.
Grote uitdaging
De bouwsector staat voor de grote uitdaging te verduurzamen. Hiervoor is veel nieuwe kennis nodig, die moet worden opgebouwd, geborgd in de organisaties en niet mag weglekken. Ik ga verder met het onderzoek naar effectiviteit van de dertien ontwerpprincipes in de bouwsector, met de intentie om die te gaan gebruiken, zodat we kunnen blijven leren van elkaar op de werkvloer en van het werk zelf, en de kennis goed borgen in de bedrijven waarvoor wij werkzaam zijn.
