21Bouwspecial Industrieel bouwen / 2022
Industrieel bouwen & Achtergrond
Een eenduidige definitie van industrieel bouwen
is lastig te geven, aldus Jos Lichtenberg. Er zijn
verschillende vormen van industrieel bouwen die
naast elkaar kunnen bestaan. In ieder geval is
industrieel bouwen meer dan alleen prefabricage
waarbij dezelfde werkzaamheden als die op de
bouwplaats worden verschoven naar de gecondi-
tioneerde omstandigheden van een werkplaats.
Bij industrieel bouwen moet er sprake zijn van het
gebruik van industrieel vervaardigde componen-
ten, die ook industrieel gemonteerd worden op de
bouwplaats. Dat moet dus een relatief eenvoudig
en snel montageproces zijn. Waarbij het industri-
eel vervaardigen van componenten veronderstelt
dat er een bepaalde mate van automatisering zit
in de productie, met meer robotisering en minder
mensen.
SLAGEN MAKEN
De definities en vormen kunnen verschillen, maar
de noodzaak tot industrieel bouwen is volgens
Lichtenberg zeer groot. “In de laatste crisis bouw-
den we circa 35.000 woningen per jaar. Nu willen
we naar 100.000 woningen per jaar. Dat is bijna
drie keer zoveel. Daar hebben we de mensen niet
voor. We kunnen dat niet bijbenen. We zullen sla-
gen moeten maken. Je zult dat dus wel industrieel
moeten aanpakken. Een andere reden is dat we
veel bouwen in gevoelige omgevingen en krappe
bouwplaatsen in de binnenstad. Om de overlast te
beperken, zul je veelal moeten bouwen met een
grote mate van prefabricage.”
Dat betekent in zijn ogen echter niet dat elke wo-
ning nu uit de fabriek moet gaan rollen. Lichten-
berg ziet daar zelfs wel risico’s in. “De vraag is of
de bouw zich leent voor grootschalige productie
en voor vergaande industrialisatie. Voor een woon-
fabriek bijvoorbeeld heb je aantallen nodig. Dat is
ook de kwetsbaarheid van zo’n fabriek. Nu floreert
de woningmarkt, maar als er een terugval of reces-
sie komt, dan gaan we weer naar lagere aantallen
per jaar. Hoe vervelend ook, maar mensen kun je
ontslaan, terwijl de kosten van een fabriek blijven
doorlopen.”
NEIGING TOT STANDAARDISATIE
Lichtenberg ziet dan ook meer in verschillende
woningfabrieken met elk een eigen systeem dan
in één grote woningfabriek. Hij denkt dan aan
fabrieken die 500 of 600 woningen per jaar produ-
ceren. “Repetitie is belangrijk, maar het moet niet
allemaal uniform worden.” Want dat is toch wel
het grote gevaar, ziet Lichtenberg. “Je kunt bou-
wen benaderen vanuit het maakproces, vanuit het
esthetisch ontwerp en vanuit de gebruiker. Er zijn
maar weinig processen waarin al die drie elemen-
ten tot hun recht komen. Vooral de gebruiker staat
in Nederland toch vaak aan de kant, ook al omdat
we al vijftig jaar een krapte op de woningmarkt
Met name de ontkoppeling van leidingen, die doorgaans
sterk verweven zijn met alle bouwkundige delen, is cruciaal.
20-21-22-23_joslichtenberg.indd 21 28-03-2022 10:48
