Pagina 17 van: Bouwwereld #01/2021
230x270_basis.indd 1 01-10-19 13:43
DucoSun Wing
Architecturale zonwering
Vleugelvormige lamel
Urban
design
Functioneel én esthetisch
Optimale wering van
hitte en lichtinval
Thermisch comfort
Daling koellast
tot 63 %
We inspire at www.duco.eu
Bouwwereld_196x132mm.indd 26 25/01/2021 13:21
Ontvang acht keer per jaar:
– Projectinformatie en de mens achter
de realisatie van de projecten.
– Inspirerende bouwtechnische en
architectonische oplossingen.
– Inzicht in hoe verschillende disciplines
in de bouw samenwerken.
De wereld achter architectuur en bouwtechniek
Wilt u meer weten over Bouwwereld en de mogelijkheden om
Bouwwereld het hele jaar door te ontvangen?
Bouwwereld.nl/abonneren
088 – 2266648 • abonneren@eisma.nl
6
H
et Gemaal op Zuid in Rotterdam is in 1899 gebouwd
als zuidoostelijk rioolgemaal dat in 1926 werd om-
gebouwd naar een gemaal met elektrisch aange-
dreven pompen. Het is niet vreemd dat Annet van
Otterloo, algemeen coördinator van de Afrikaanderwijk Coöpe-
ratie, het Gemaal op Zuid aanwijst als een supergaaf gebouw.
Het had door de jaren heen steeds wisselende functies. Eerst
was het een pompgemaal en later werd het gekraakt en zat
er een anarchistische keuken in. Toen de gemaalfunctie naar
het naastgelegen gebouwtje werd verplaatst, is het verbouwd
tot restaurant, gerund door mbo-jongeren; dat was helaas geen
groot succes. Het werd daarna een expositieruimte van een
aantal grote kunstinstellingen. Toen zij zich terugtrokken is de
Coöperatie het gebouw gaan gebruiken als thuisbasis voor haar
missie om de wijk van binnenuit te ontwikkelen. Er wordt werk
gecreëerd en het is een podium voor kunst en cultuur in de Afri-
kaanderwijk. Het is een common die door zijn rijke historie innig
met de wijk verbonden is. Zo gingen vroeger de buurtbewoners
erheen om hun rekening voor drinkwater, rioolrecht en afvalstof-
fenheffi ng te betalen. Juist dat maakt het gebouw volgens Van
Otterloo tot een plek in de wijk die tot de verbeelding spreekt.
Wat het gebouw in haar ogen verder bijzonder maakt, is dat er
twee kelders onder zitten. “Als je er doorheen loopt, waan je
je in een ondergronds gangenstelsel in Parijs. We houden er
regelmatig performances die vrij toegankelijk zijn voor de buurt.
Dat maakt het tot een plek waar ruimte is voor verbeelding en
waar mensen in aanraking kunnen komen met kunst en cultuur.”
Een ander sterk punt is dat het Gemaal op Zuid een goede ba-
lans heeft tussen de buitenkant die richting cultureel erfgoed
gaat en de invulling die modern en eigentijds is. “Het gebouw
kent een plat gedeelte en daar ligt nu een groendak op, ge-
maakt van wegwerpkratjes van de Afrikaandermarkt. Die kratjes
vormen een grote afvalstroom en we hebben samen met Super-
use onderzocht of we geen andere functie aan die reststroom
konden geven. Daar is een prototype van het groendak uit ont-
staan dat op het gebouw ligt. Zo kun je op wijkniveau kijken
naar waterberging, isolatie, reststromen en werkgelegenheid,
want uiteindelijk worden mensen uit de wijk betrokken bij de
aanleg van groendaken in de stad op basis van dat prototype.”
Verder biedt het Gemaal onderdak aan de ‘Wijkkeuken van
Zuid’, waar bewoners van verschillende culturen hun speciali-
teiten serveren. Daarnaast zit er aan de achterkant van het ge-
bouw een atelier waar wijkbewoners voor diverse ontwerpers
werken en is er een fi etsenbank, waar mensen voor een gering
bedrag een fi ets kunnen kopen. Het team van SCHOON zorgt
er twee keer per week voor dat de naastgelegen Afrikaander-
markt opgeruimd wordt. Ook zijn er plannen om aan de voorkant
een ‘tuin voor de buurt’ aan te leggen en een grondstoffenstati-
on dat circulariteit zichtbaar moet maken.
Vanaf dit jaar is het Gemaal opgenomen in het Cultuurplan en
is er structurele subsidie om de plek door te ontwikkelen als
podium voor kunst, cultuur en het gesprek over de stad. “Door al
die verschillende functies is het Gemaal op Zuid een gedeelde
publieke plek gebleven van en voor de bewoners.”
WAT MAAKT EEN GEBOUW BIJZONDER?
DE BOUWPROFESSIONAL AAN HET
WOORD OVER ZIJN OF HAAR FAVORIETE
GEBOUW OF INTERIEUR.
TEKST PETER DE WINTER FOTO’S RUUD DILLING
SUPERGAAF
7
‘DOOR AL ZIJN
FUNCTIES IS HET
GEMAAL OP ZUID
EEN PUBLIEKE
PLEK GEBLEVEN
VAN EN VOOR DE
BEWONERS’
Annet van Otterloo,
coördinator Afrikaanderwijk
Coöperatie
GEMAAL OP ZUID
ROTTERDAM
06-07_supergaafannet.indd 6-7 04-02-21 10:20
Bouwwereld is vernieuwd!