Pagina 27 van: Bouwwereld #01/2023
27
KOPLOPER
Is circulaire gebouwen ontwerpen inmiddels in het DNA van
de Cie. verankerd?
“Dat begint te komen. Samen met Pi de Bruin en nog twee an-
dere collega’s waren we met dat ‘ongewone’ project Circl bezig.
Al gauw beseften we dat het geen modeverschijnsel was, maar
dat het om iets ging dat blijvend was. We hebben er toen met
de directie over gesproken en die vond dat we bij nieuwe pro-
jecten circulaire principes moesten gaan verkennen. Er kwamen
steeds vaker wat kleinere circulaire projecten bij, maar op een
gegeven moment ontdekten we dat de overheid in uitvragen in
aanbestedingen steeds duurzamer werd. Het werd duidelijk dat
duurzaamheid echt impact zou gaan krijgen en dat we dat in het
bureau wilden verankeren.”
Kan je dat concreet maken?
“Een voorbeeld daarvan is ons kennisteam Circulariteit dat on-
der mijn leiding staat. Het fungeert als verbindende factor en
accelerator in de samenwerking tussen Cie.-collega’s onderling
en in de samenwerking met opdrachtgevers en andere partijen
die met circulair ontwerpen en bouwen aan de slag willen. Ie-
der teamlid heeft een taak binnen projecten en deelt vanuit die
hoedanigheid systematisch vraagstukken in de organisatie. De
lessen die we zo leren en de oplossingen die we bedenken, pro-
beren we zo goed mogelijk te documenteren en te delen. Een
ander voorbeeld is ‘Lessen in Circulariteit’ dat we publiceerden.
Met dat boek willen we onze circulaire praktijkervaring delen met
de buitenwereld.”
Wat is jouw definitie van circulariteit?
“Circulariteit is kennis delen en heel zorgvuldig met je bronnen
als energie, materialen en het milieu omgaan. Daarbij probeer
ik mijzelf te houden aan de originele definitie van de Ellen Mac-
Arthur Foundation. Volgens deze bedenkers van de term circula-
riteit gaat het erom je energieverbruik te beperken, geen fossiele
energiebronnen te gebruiken, je CO
2
-voetafdruk te beperken en
geen giftige materialen te gebruiken. Ook ga je volgens die defi-
nitie zorgvuldig om met schaarse materialen en bekijk je de mo-
gelijkheden van circulariteit in je businesscase: de restwaarde
van materialen of het leasen van onderdelen in je gebouw. In
Circl wordt dan vaak het voorbeeld van de liften van Mitsubishi
aangehaald: de eerste geleasde lift ter wereld. Dat is tegenwoor-
GEDURENDE HET PROJECT LEERDE IK DAT CIRCULARITEIT ANDERE
MOGELIJKHEDEN VOOR ARCHITECTUUR GEEFT
kostbaar is. En dat gaat komende jaren met meer materialen ge-
beuren. Daarnaast beginnen we te ontdekken dat het transport
van natuursteen uit Brazilië of China best kwetsbaar is. Het is nu
megaduur en de toepassing en transport ervan veroorzaakt een
enorme CO
2
-voetafdruk. Ook dat aspect van bouwen en ontwer-
pen wordt onderschat. Bedenk dat we als sector verantwoorde-
lijk zijn voor 40 procent van het materiaalgebruik en 40 procent
van het afval. Daar moeten we iets aan doen. Daar hebben we,
net als de boeren, een grote verantwoordelijkheid. De markt is
er helaas nog niet helemaal aan toe. Te duur en te lastig zijn
veelgehoorde argumenten terwijl we echt naar een ander manier
van bouwen toe moeten. Liefst met toepassing van herbruikbare
bouwmaterialen.”
Geeft circulair ontwerpen architectuur een nieuwe esthetiek?
“Ik denk van wel. Zonder het circulaire uitgangspunt was ik nooit
op het idee gekomen om naar treinramen voor de gevel van de
fietsenstalling te kijken. Maar als je dan die mooie afgeronde
hoekjes van die karakteristiek ramen ziet, ligt er een prachtige
kans. Toepassing van die gebruikte materialen máákt dit ge-
bouw.”
Ontwerpen met gevonden materialen maakt het ontwerp dus
rijker?
“Het doet een heel ander beroep op je creativiteit. Als vaststaat
dat in een ontwerp gemetseld moet worden en je hebt alleen
stoeptegels dan ga je de mogelijkheden van stoeptegels onder-
zoeken. In een andere tijd had ik gekozen voor nieuwe bakstenen.
Inmiddels ben ik zo ver ingevoerd in de circulaire principes dat ik
er niet over peins om nog nieuwe materialen toe te passen.”
Je overweegt dus nooit meer toepassing van nieuwe bouw-
materialen?
“Dat noem ik de terugvaloptie. In principe wil ik voor een gebouw
gebruikte materialen toepassen zodat ik daarvan de levensduur
kan verlengen. Als dat onverhoopt niet lukt dan moeten we he-
laas een nieuw materiaal gebruiken. Dat is mijn volgorde in voor-
keuren. Moet ik uit noodzaak toch voor nieuwe materialen kiezen
dan worden ze zo toegepast dat ze weer herbruikbaar zijn in de
toekomst. Ik probeer dat een voedingsbodem voor de esthetiek
van gebouwen laten zijn.”
24-25-26-27-28-29_koploper.indd 27 16-01-2023 11:32