Pagina 75 van: Bouwwereld #04/2021
75
Z
e is net terug van weer een ritje naar de haven van
Katwijk waar ze tweehonderd kilo kleurig visserstouw
heeft opgehaald. De jonge kunstenaar Joana Schnei-
der (1990) heeft er een dubbel gevoel bij: ze is voor
zover ze weet de enige die in een enorme opslagruimte mag
kiezen wat ze maar wil uit de gebruikte kleurige vissersnetten
en touwen van de Katwijkse vissers. Tegelijkertijd denkt ze: ‘wat
een eindeloze hoeveelheid afval’.
Gelukkig geeft Schneider deze afgedankte materialen een
mooi nieuw leven buiten de zee. “Mijn drijfveer is om met duur-
zaam, lokaal geoogst materiaal te werken waarbij ik geen water
of energie nodig heb om het tot garens te verwerken”, zegt ze.
De kunstenaar ontwikkelt zich snel om het materiaal diepgaand
te beheersen. Ze wil master of the material zijn, zegt ze. “Ik hou
van de restricties die het materiaal heeft en tegelijkertijd biedt
het oneindig veel mogelijkheden en toepassingen, mijn hoofd
loopt constant over van de ideeën.”
Ruimtelijke kostuums
Zo experimenteert ze met het verven van en breien en weven
met deze materialen. Vanuit een liefde voor het ruwe, verweerde
touw en de netten die sporen van gebruik en olie in zich dragen,
maakt ze costumes for a space zoals ze zelf zegt. Dat begon
met enorme maskers met een grote zeggingskracht. Uit zes
centimeter dik gerecycled touw van polypropyleen en garens
van gerecyclede PET-flessen maakte Joana met eigentijdse
textieltechnieken een serie groot formaat maskers met titels
als Totem en Bruder. Met de krachtig gevormde koppen met
dramatische, theatrale, aandoenlijke of clowneske uitdrukkin-
gen, werd de van oorsprong Duitse ontwerper in 2018 meteen
bekend na haar afstuderen aan de Koninklijke Academie van
Beeldende Kunsten, richting Textiel & Mode.
Die achtergrond gebruikt ze in combinatie met de traditionele
technieken en het ambacht dat de touw- en visnetvlechters in de
haven van Katwijk al jaar en dag beheersen. Schneider begeeft
zich hier als enige op een niet eerder aan textiel gerelateerd
terrein. “De visserij is een gebied dat gedomineerd wordt door
mannelijke ambachtslui. Je hebt geen vrouwelijk woord voor vis-
ser”, weet ze. Zo biedt ze ons stof tot nadenken over fenomenen
als handwerk en ambacht die in onze hedendaagse (digitale)
wereld niet meer op waarde worden geschat, waardoor de ken-
nis en de eeuwenoude cultuur dreigen te verdwijnen, maar ook
over typische mannenberoepen als visser of rietdekker.
schildeRen met gaRens
Net als de Katwijkse vissers haar leermeesters zijn, bestudeer-
de ze de eeuwenoude technieken van de rietdekkers. Als hom-
mage aan de vrouwelijke rietdekker maakte ze een portret van
een vrouwelijke rietdekker aan het werk op een dak getiteld Die
Rietdeckerin (De Rietdekster). Ook voor dit werk gebruikt ze
een zelfgemaakte machine waarmee ze makkelijker het ruwe
visserstouw met glanzende garens in allerlei kleuren kan om-
wikkelen. Die techniek gebruikte ze eerder in de Flux-serie of
de duin- en prairielandschappen met felle glanzende kleuren en
Materiaalinnovator
VEEl ONTwERPERS ZIJN UITERST cREATIEF AlS hET
GAAT OVER MATERIAAlINNOVATIES OF hET GEBRUIK
VAN BESTAANDE MATERIAlEN OP EEN NIEUwE
MANIER. ZO wORDT UIT AFVAlPlASTIc EEN NIEUwE
GRONDSTOF GEMAAKT EN BlIJKT MycElIUM EEN
ISOlEREND BOUwMATERIAAl. JOANA SchNEIDER
GEBRUIKT AFGEDANKTE NETTEN EN TOUwEN VAN
KATwIJKSE VISSERS OM ER ENORME MASKERS,
wANDKlEDEN EN INSTAllATIES MEE TE MAKEN.
TeksT VIVEKA VAN DE VlIET FoTo’s PIM TOP
KOSTUUMS VOOR
DE RUIMTE
Joana Schneider in haar
studio in Den Haag
74-75-76_materiaalinnovator.indd 75 11-06-21 10:59