Pagina 84 van: Bouwwereld #04/2021
84
MAll OF ThE NEThERlANdS
die tijdens het uitharden van betonnen element op hoogte wor-
den gesteld, waardoor de plaat de juiste vorm krijgt. Met deze
flexibele mal is een grote variatie aan vormen mogelijk.
De mal kent echter wel zijn grenzen wat betreft de vorm-
variatie. Zo zijn elementen met een te grote of te kleine krom-
ming niet te maken. Daarvoor gebruikte mbX in hout cnc-ge-
freesde mallen. In plaats van voor elk element een individuele
mal te maken, paste de producent een slimme truc toe. Uit een
stuk gelamineerd hout werden zoveel mogelijk verschillende
mallen gefreesd. “Dit doen we door elementen bij elkaar te
zoeken die qua geometrie in dezelfde categorie vallen”, legt
Van Overveld uit. “Dus: welke vormen lijken het meest op el-
kaar? Ook daar hebben we een script voor geschreven, waarmee
we parametrisch kunnen modelleren. De selectie van gelijkvor-
mige elementen leggen we in het programma bovenop elkaar.
Op basis daarvan bepalen we hoe dik de totale mal moet zijn.
Dan frezen we de kleinste vorm in de mal, en zodra we met die
vorm klaar zijn, frezen we de volgende geometrie erin. Zo gaan we
door tot de gehele massa is benut.” Op die manier lukt het mbX
om soms wel twintig verschillende elementen uit een mal halen.
engineering en uitVoering
TGM was betrokken bij de engineering en verantwoordelijk voor
de productie en montage van de complete gevel, dus ook de
vliesgevels, hsb-gevels en groengevels. Dit deden zij samen
met partners mbX voor het beton, Van Ginkel voor de groen-
gevels en VeriCon als constructeur van de staalconstructie van
de gevels. Technisch directeur van TGM Marco Moonen vertelt
dat goede samenwerking tussen de verschillende partners zeer
belangrijk was voor de realisatie van de gevel. “De gevel moet
aan de juiste specificaties voldoen, zoals inbraakwerendheid,
brandveiligheid, maar ook de constructieve werking van het ge-
bouw. Die werking gaat niet alleen om uitzetting en krimp. Van-
wege de aparte vormen vangt de gevel veel wind waardoor het
gebouw zowel verticaal als horizontaal beweegt. Hoe ga je dat
opvangen? Je moet daarvoor overleggen met de constructeur,
de aannemer, de producent van de betongevel enzovoorts. Van-
wege de complexe opbouw van de gevel en de vele onderdelen
heb je misschien wel acht verschillende disciplines die je goed
op elkaar moet afstemmen.”
VoegBreedte tussen geVelelementen
De staalconstructie achter de gevelelementen bestaat uit drie
lagen: de primaire constructie van het gebouw, de secondaire
constructie van stalen balken daartegenaan, en de tertiaire
constructie van U- en L-balken waarop de betonelementen ge-
steld en gemonteerd werden. De primaire constructie is van de
hoofdaannemer, terwijl de overige twee voor rekening van TGM
zijn. Leidend voor de uitvoering van de gehele staalconstruc-
tie was de voegbreedte tussen de betonelementen. Deze voeg
moest overal 20 mm zijn met een tolerantie van +/- 4 mm. Dat
betekende dat voor de achterliggende staalconstructie zwaar-
dere eisen dan gewoonlijk golden, deze mocht namelijk niet
gaan doorhangen door het gewicht van de betonnen elementen.
“Vooral bij de grote luifels was de engineering bijzonder uitda-
gend”, vertelt Rob Van Bree, projectmanager bij TGM. “Daar is
geen enkel onderdeel hetzelfde en moest alles apart gedetail-
leerd en gemodelleerd worden. Elke richting dat een staalpro-
fiel gebogen is, betekent een andere vorm en elementtype. Dat
moet vervolgens gemaakt worden en qua maatvoering passen.”
VoorBelaste geVel
Om er zeker van te zijn dat de gestelde voegbreedte in de
praktijk gehaald werd, is de secundaire staalconstructie bij de
grotere overspanningen, dus de luifels, omhoog opgezet. Door
de belasting van de betonpanelen zou de betonconstructie
uiteindelijk op de juiste positie terechtkomen. “Maar dat is wel
een theoretische inschatting”, zegt Van Bree. “Geen enkele con-
structeur kan dat van tevoren goed inschatten. In de praktijk kan
de doorbuiging 50 procent zijn van de theoretische waarde. Als
dat nog binnen de marge is, prima, maar zodra dat daarbuiten
valt, heb je wel een probleem.” Om dat probleem voor te zijn is
de staalconstructie na montage eerst op locatie voorbelast met
hetzelfde gewicht als de gevelpanelen. Op deze manier kon tij-
dig ingegrepen worden, mocht blijken dat de doorbuiging te veel
afweek van de theorie.
montage in het werk
De wat meer standaard gevelelementen zijn in de fabriek van
mbX op het tertiaire stalen frame gemonteerd en per vrachtwa-
gen op speciaal daarvoor ontwikkelde bokken naar de bouw-
plaats gereden en met de kraan ingehangen. De rest van de
staalconstructie en de overige betonelementen zijn allemaal in
het werk gemonteerd. Voor de montage van de ronde elemen-
ten waren speciale 3D-zuignappen nodig met verstelbare kop-
pen. “Gebruik je hier een normaal systeem voor, zoals bij vlak
glas, dan ontstaan er spanningen waardoor het betonelement
kan breken”, legt Moonen uit. Tijdens de montage moest er dus
zorgvuldig met de elementen omgegaan worden.
nachtwerk
Die zorgvuldigheid werd voor TGM extra uitdagend door de lo-
Rob Van Bree, pro-
jectmanager TGM
Marco Moonen,
technisch directeur
TGM
Bjorn van Overveld,
directeur mbX
Mark Ohm, archi-
tectural engineer bij
MVSA
78-79-80-81-82-83-84-85-86_mall.indd 84 11-06-21 11:07