Pagina 91 van: Bouwwereld #04/2021

91

H
et C30-gebouw in Den Haag is onderdeel van het

hoofdkantorencomplex van Shell en ontleent zijn

naam aan zijn adres: Carel van Bylandtlaan 30. Het

monumentale pand uit 1917 wordt momenteel ge-

renoveerd en getransformeerd. Onderdeel van de werkzaamhe-

den is het overkappen van een van de binnenplaatsen met een

gridshell koepeldak. De gridshell-vorm van de dubbelgekromde

overkapping is in de beginfase samen met Jacobs Architecten

bepaald, de uitwerking van de constructie was voor rekening

van Octatube.

Koudgebogen glas als uitgangspunt
Het uitgangspunt bij het ontwerp was de toepassing van koud-

gebogen glas, dat wil zeggen vlakke glasplaten die in het werk

door een combinatie van eigen gewicht en klemplaten de ge-

wenste kromming krijgen. Uit kostenoverweging ging de voor-

keur uit naar koudgebogen in plaats van warmgebogen glas

– een glassoort waarbij de glasplaten in de juiste kromming

geproduceerd worden. Maar koudgebogen glas brengt risico’s

met zich mee, omdat het op spanning moet worden gebracht.

Dat kan niet zomaar en moet worden berekend. Bij het engi-

neeren van de gridshell ontstond daardoor een spanningsveld

tussen de afmetingen van het glas (de gridsize) en de externe

belastingen. Hoe groter het glas namelijk is, hoe makkelijker

Fotobijschrift kleur

De gridshell gezien vanaf de binnenplaats. Het
laatste deel van de steiger moet hier nog worden

afgebroken. (Foto: Chatoo Tamo/Octatube)

Streamer

‘elk glaS-
paneel ziet
er vanaf
boven vier-
kant uit,
maar in
realiteit
zijn de
panelen ge-
tordeerd’

de crux

het koud is te buigen. Tegelijkertijd betekent een grotere grid-

size een grotere overspanning en dus meer sneeuwbelasting en

andere externe krachten. Hetzelfde geldt voor de glasdikte: een

dun glaspakket is gunstig voor het koud buigen, terwijl een dik

glaspakket meer belasting kan hebben. “Het is zoeken naar de

optimale balans en dat is een heel leuk spelletje voor een con-

structeur”, vertelt Iris Rombouts, projectleider en constructeur

bij Octatube.

Uiteindelijk werd die optimale balans gevonden met een grid-

size van 2,6 meter – fors groter dan de 1,6 meter in het eerste

ontwerp van de architect – en een 38 mm dik glaspakket met

een buitenblad van volledig gehard glas en een binnenblad van

halfgehard glas, opbouw 8-16-6.6 mm.

141 verschillende panelen
Met een afmeting van 30 x 30 meter lijkt de gridshell op het

eerste gezicht een volledig symmetrische constructie, maar

niets is minder waar. De noordvleugel maakt een hoek ten op-

zichte van de westvleugel die iets groter is dan 90 graden. Op

het oog is de afwijking niet zichtbaar, maar voor de gridshell

had het verregaande gevolgen: zowel de glaspanelen als de

staalelementen kregen allemaal unieke vormen en afmetingen.

“Hadden we een volledig symmetrische koepel gemaakt, dan

zou de maatafwijking van de binnenplaats altijd zichtbaar zijn

De BInnenplAATS vAn HeT MOnUMenTAle SHell C30-geBOUw
IS OnlAngS vOORzIen vAn een OveRkAppIng. elk OnDeRDeel
vAn De HIeR TOegepASTe gRIDSHell-COnSTRUCTIe IS UnIek,
vAnwege De neT nIeT vIeRkAnTe vORM vAn De BInnenRUIMTe.
DIT zORgDe vOOR een BIJzOnDeRe UITDAgIng Op geBIeD vAn
engIneeRIng, COnSTRUCTIe, pRODUCTIe en MOnTAge. HeT
nIeT kUnnen AfDRAgen vAn De STAAlCOnSTRUCTIe Op De
STeIgeR TIJDenS De MOnTAge wAS een exTRA COMplICeRenDe
fACTOR. OCTATUBe wIST vOOR elk pROBleeM een pASSenDe
OplOSSIng Te vInDen.
TeksT DAnIël vAn CApelleveen Beeld OCTATUBe, ARJen velDT

gRIDSHell OveRkApT
BInnenplAATS SHell C30

90-91-92-93-94_crux.indd 91 11-06-21 11:52