Pagina 31 van: Bouwwereld #05/2022
31
PROJECT RENOVATIE
huidige eisen. “De visuele relaties in het gebouw kwamen niet
meer overeen met de functies. Mensen zaten achter de grote
ramen, maar verscholen zich achter de ordnermappen”, vertelt
Verkuijl. “Dat terwijl interactie en ontmoeting de laatste jaren
veel belangrijker geworden zijn. Je wilt een kantoor waar men-
sen elkaar op een natuurlijke manier kunnen vinden en elkaar
niet hoeven te zoeken. Tegelijkertijd moet je de balans van de
verschillende tijdlagen in het gebouw goed afwegen.”
Aan de basis van de ruimtelijke ingrepen stond een grondige
historische analyse van het monumentale pand. Daaruit volgde
welke onderdelen absoluut niet aangepast mochten worden en
waar wel mogelijkheden lagen. Zo is de structuur van de verdie-
pingen – met lange gangen en aangrenzende ruimten – bij de
renovatie in 2000 doorgezet naar de bovenste kantoorlaag. Een
ingreep die dus ook weer kon worden verwijderd. KCAP koos
ervoor om de zolderverdieping anders in te richten dan de ove-
rige verdiepingen door het verlaagde plafond op twee plaatsen
te verwijderen en over de gehele verdieping grote open ruimtes
te creëren. “Grote ruimtes zijn aantrekkelijk. Bovendien is zo de
monumentale kap van het gebouw in het zicht gekomen. Daar
zijn we heel erg bij mee”, aldus Verkuijl.
HART VAN HET GEBOUW
Centraal in de renovatieopgave stond het atrium, sinds 2000 een
bibliotheek overkapt met een glazen dak van ingenieursbureau
Octatube. Voor KCAP moest dit het hart van het gebouw wor-
den en veel ingrepen rondom het atrium zijn erop gericht om dat
te bewerkstellingen. Meest in het oog springend zijn de nieuwe
risalieten (vooruitspringende gevels) in het atrium en de nieuwe
trap naar de eerste verdieping. In het verleden stonden op die
plaatsen uitbouwen met toiletten. Deze zijn verwijderd tijdens
de voorgaande renovatie, maar de littekens van de sloop waren
nog steeds aanwezig. Reden voor de gemeente Amsterdam en
de Monumentenzorg om groen licht te geven voor de ingrepen.
De risalieten zijn gebruikt om de gewenste visuele verbinding
tussen het atrium en de rest van het gebouw te organiseren. In
deze erkers zijn mini-hubs of pantry’s gecreëerd. Verkuijl: “In die
ruimten is het wel logisch om door het raam te kijken in plaats
van je er te verschuilen.” De nieuwe trap verbindt het atrium met
een pantry op de eerste verdieping. Vanuit die ruimte loopt een
nieuwe trap door naar de tweede verdieping. Ook is een door-
gang gemaakt vanuit het atrium naar het bedrijfsrestaurant dat
op de kelderverdieping gesitueerd is; voorheen kon je het res-
taurant alleen via een omslachtige route bereiken. Dankzij de
ingrepen zijn er directe relaties ontstaan tussen het atrium en
het gebouw die er eerst niet waren. De koffiebar in het midden
in het atrium moet fungeren als centraal ontmoetingspunt. “Het
doel was dat mensen elkaar in het gebouw niet alleen kunnen
ontmoeten, maar elkaar ook bijvoorbeeld vanuit het trappenhuis
kunnen zien. Als je dan iemand bij de barista ziet staan met wie
je nog iets wilt bespreken, stap je daar gemakkelijker even op
af”, licht Verkuijl toe.
KLIMAAT EN AKOESTIEK
Ruimtelijke ingrepen alleen waren niet voldoende om het con-
cept van KCAP te laten slagen; er moest ook technisch het
een en ander aangepakt worden. Zo was de akoestiek van het
atrium allesbehalve prettig. Harde materialen als tegels, het
glazen plafond, gemetselde wanden en de houten kozijnen met
beglazing zorgden voor veel galm en bovendien produceerde
de luchtbehandelingsinstallatie veel lawaai. ABT schreef een
aantal ingrepen voor om het comfort van de ruimte te verbe-
teren. Het akoestische plaatmateriaal waarmee de risalieten
en nieuwe trap bekleed zijn, verminderen het galmen, evenals
de in totaal 410 geluidsabsorberende baffles die aan het gla-
zen atriumdak zijn opgehangen. De inblaaspunten van de oude
luchtbehandelingsinstallatie zijn vervangen door twee grote ka-
nalen die de ruimte overspannen. Vanuit die kanalen wordt over
de gehele lengte diffuus en rustig lucht in het atrium geblazen,
waardoor het installatiegeluid afgenomen is. Ook is er koeling
in de vloer aangebracht.
Kobus van der Zwaal, adviseur bij ABT, vertelt dat er uitvoerig
aan het atrium is gerekend . “Het dak van Octatube bijvoorbeeld
is een behoorlijk geoptimaliseerde constructie. Daar kun je niet
oneindig gewicht aan hangen. We hebben de juiste balans moe-
ten vinden tussen aan de ene kant de akoestische prestatie van
de baffles en aan de andere kant het gewicht ervan.” Uitgebreid
rekenwerk was ook noodzakelijk voor de nieuwe klimaatinstal-
latie. Deze moest niet alleen stil zijn, maar ook voor een com-
fortabel klimaat zorgen. Naast akoestische berekeningen heeft
ABT een CFD-berekening (computational fluid dynamics, ofte-
wel een stromingsberekening) uit laten voeren. Dit om koudeval
in de ruimte te voorkomen. “In hoge ruimtes kun je daar snel
last van krijgen”, legt Van der Zwaal uit. “Dat kan leiden tot tocht
en een hoge luchtsnelheid, wat als oncomfortabel kan worden
ervaren.”
Het grondige voorwerk van ABT heeft zijn vruchten afgewor-
pen, want dankzij de ingrepen is het atrium sinds de oplevering
een stille en prettige verblijfsruimte geworden. “Dat is mooi om
te zien, want dat is geen vanzelfsprekendheid”, zegt Van der
Zwaal. “Comfort is goed in getallen uit te drukken en je kunt van
tevoren met computermodellen goed voorspellen wat er gaat
28-29-30-31-32-33-34-35_droogbak.indd 31 25-08-2022 12:13