Pagina 68 van: Bouwwereld #05/2022
68
B
ij een rondleiding door haar schoolgebouw De Knot-
wilg in Amsterdam Zuidoost wordt architect Jolijn Valk
veelvuldig aangesproken. Een leerling zegt: “Mevrouw,
ik ben echt trots op mijn mooie school.” Een leerkracht
heeft opbouwende kritiek: “We missen stilteplekken voor de be-
tere leerlingen om alleen te werken.” Valk neemt alle tijd voor
deze feedback. “Luisteren naar de gebruikers is essentieel bij
het ontwerp van een school.” Het schoolplein is bijvoorbeeld
bijna geheel betegeld, tegen de aanvankelijke wens van Valk.
“Maar de schoolmoeders wilden echt geen gras en zand. Weet
je hoe moeilijk dat uit het kroeshaar van de kinderen is te bor-
stelen, was hun onderbouwing. Daar denk je als architect met
sluik blond haar niet zo snel aan”, lacht ze. Wat ze er wel door-
heen drukte is dat het schoolplein geen hek heeft. “Nu kan de
hele buurt er gebruik van maken.”
Jolijn Valk (1978) startte in 2012 het bureau Urban Echoes,
dat naam maakte met kleinschalige woningbouw. De afgelopen
jaren realiseerde Valk, die sinds vorig jaar ook BNA-voorzitter is,
ook grotere projecten, waaronder haar eerste school, De Knot-
wilg. Het is een opvallend gebouw met een gemengde functie;
naast een basisschool huisvest het ook een kinderdagopvang.
De gymzaal en de tuinkas op het dak zijn toegankelijk voor de
buurt, net als het schoolplein dus. Belangrijk voor een jong bu-
reau om een project van deze omvang te kunnen doen, is de
ondersteuning van een gevestigd bureau; bij Valk was dat Albert
Herder van Studio Ninedots. “Als voorzitter van de BNA pleit ik
er voortdurend voor dat gevestigde bureaus een jonge collega
onder hun hoede nemen. Het heeft mij in elk geval de kans
gegeven om deze school te realiseren.”
CONTRASTERENDE FUNCTIES
Het gebouw bestaat feitelijk uit twee gestapelde dozen, zoals
Valk het zelf zegt. “Het programma van eisen was tot op de me-
ter nauwkeurig vastgelegd.” Van de vijf uitgenodigde architec-
tenbureaus werd dan ook geen schetsontwerp gevraagd maar
een conceptvisie. “Hoe zijn de functies in het gebouw georga-
niseerd? Welke rol speel het gebouw in de omgeving? Op basis
van deze keuzes ben ik geselecteerd.” Het ontwerp zit vooral
in de organisatie, zegt Valk. Een school moet geborgenheid en
intimiteit bieden. Tegelijkertijd moet dit gebouw uitnodigend zijn
voor de buurt. Het zijn deze ogenschijnlijk contrasterende func-
ties die van het ontwerp een uitdagende puzzel maakten. “De
openheid in de gevel is bereikt door de grote ramen. Het enor-
me ronde raam in de gymzaal is tevens een lichtkunstwerk dat
’s avonds oplicht. De school is dan echt een baken in de buurt.
Bovendien wordt hiermee een donker en best naargeestig fiets-
MIJN EERSTE
KDO
(aparte installatie)
gymzaal
(aparte installatie)
LBK
centrale ruimte
begane grond
centrale ruimte
verdieping
keuken/ontmoeting
aanvoer buitenlucht
direct naar LBK
gestuurd, debiet 13.000m3/u
aanvoer koude
buitenlucht in kas
bij buitentemp. <12° C
gestuurd, debiet ntb.
afvoer retourlucht
uit kassen
bij buitentemp. 12° tot 28° C
gestuurd, debiet ntb.
afvoer retourlucht
van LBK naar kassen
bij buitentemp. 12° tot 28° C
gestuurd, debiet ±3.000 m3u
koude buitenlucht in kas
voorverwarmd door zon
bij buitentemp. <12° C
mechanische toevoer via
kanaal en VAV-regelaar
bij buitentemp. <12° of >20° C
gestuurd, debiet 980m3/u
retourlucht uit groepsruimtes
verzameld zich in centrale ruimte
overstroom
voorziening
gestuurd, debiet 980m3/u
overstroom
voorziening
gestuurd, debiet 980m3/u
meer daglicht in ruimte
door reflectiepaneel
spuivoorziening
in bovenlichten
bij buitentemp. 12° tot 20° C
gestuurd, debiet ntb.
groepsruimte
(CO2 meting, max 950ppm)
personeelsruimte
aanvoer verwarmde
lucht uit kas
luchttemp. 5 tot 18° C
gestuurd, debiet ±3.000 m3/u
Een gemiste kans is
volgens Jolijn Valk
dat het doorluchten
vanuit groenkas is
geschrapt.
66-67-68-69-70-71_mijneerste.indd 68 25-08-2022 12:30