Pagina 27 van: Bouwwereld #06/2022
‘BOTSINGEN MET HET
SYSTEEM LEIDEN
VAAK TOT DE MOOISTE
OPLOSSINGEN’
27
IN HET UITERSTE NOORDEN VAN EINDHOVEN, IN DE WOONWIJK BUURTSCHAP TE VELD,
VERRIJZEN DE KOMENDE MAANDEN EN JAREN 119 ‘ONTDEKWONINGEN’ WAARIN
VERSCHILLENDE BOUWBEDRIJVEN INNOVATIES GAAN TESTEN. DE EERSTE DRIE
CIRCULAIRE WONINGEN WORDEN MOMENTEEL NEERGEZET DOOR NIEUWKOMER
FERLEM UIT HELMOND, GEVOLGD DOOR EEN CIRCULAIRE EN BIOBASED WONING VAN
HET EINDHOVENSE STUDENTENTEAM VIRTUE. IN DIT LIVING LAB 040 ZAL DE KOMENDE
VIJFTIEN JAAR OOK ÉCHT GEWOOND GAAN WORDEN. BOUWINNOVATOR MONIQUE
DONKER IS SAMEN MET EMERITUS HOOGLERAAR PRODUCTONTWIKKELING JOS
LICHTENBERG MEDE-INITIATIEFNEMER EN EIGENAAR VAN LIVING LAB 040 EN STELT: “IN
HET LAB BEDENKEN WE EXPERIMENTEN OM OPLOSSINGEN TE KUNNEN FORMULEREN
VOOR DE GROTE VRAAGSTUKKEN VAN DEZE TIJD.”
TEKST WOUTER DE VRIES FOTO’S BERT JANSEN
Je bent bouwinnovator… Wat drijft je?
“Ooit begon ik aan de TU Eindhoven met het idee dat ik archi-
tect wilde worden, maar daar was ik al snel klaar mee. Ik kwam
erachter dat ik vooral het nadenken over concepten leuk vind en
dat het verder tot verbeelding brengen van een project – met
name de detaillering – niet mijn sterkte is. Omdat ik niet zo goed
wist hoe nu verder, ben ik bij een studievereniging bouwgerela-
teerde activiteiten gaan organiseren. Zo kwam ik in contact met
Jos Lichtenberg; van hem leerde ik over de innovatiekant in de
bouw. Voor mijn afstudeerproject besloot ik te onderzoeken wat
de bouwsector kan leren van andere sectoren, zoals de mode-
industrie en industrieel design, waar innovatie een stuk sneller
gaat. Sindsdien heb ik me eigenlijk alleen maar beziggehouden
met innovatie in de bouw. Eerst in dienst van Stichting Slim Bou-
wen en niet veel later zelfstandig.
Toen ik zwanger was van mijn eerste kindje, vroeg ik me af: hoe
kan ik ervoor zorgen dat mijn kinderen een mooie toekomst krij-
gen? Ik ben vervolgens in 2016 voor mijzelf begonnen om een
pad te kunnen bewandelen waarvan ik denk dat het gaat bijdra-
gen aan het creëren van een betere wereld. Sindsdien werk ik
met Jos Lichtenberg samen aan verschillende toekomstgerichte
projecten, zoals nu het LAB.”
Wat is het Living LAB 040 eigenlijk?
“Het is een proeftuin waarin we op zoek gaan naar woon- en
leefconcepten voor de compacte stad van morgen, met aan-
dacht voor alle belangrijke thema’s waar we nu mee worstelen:
de energietransitie, de circulaire transitie, vergrijzing en vereen-
zaming, biodiversiteit en vergroening, gezondheid… We beden-
ken experimenten om oplossingen te kunnen formuleren voor
deze grote vraagstukken.”
Fotobijschrift kleur
Hoe zijn Jos Lichtenberg en jij op het idee van dit LAB
gekomen?
“We zagen heel veel dingen gebeuren. Bijvoorbeeld de opgave
om snel woningen te realiseren. Innovatie en verduurzaming ma-
ken die versnelling lastig. Ze dreigen ondergeschikt te raken,
omdat we nú meer woningen moeten realiseren. En je kunt wel
vanuit snelheid woningen gaan toevoegen, maar creëer je dan
ook de stad zoals je ‘m over vijf of tien jaar graag ziet? Sluiten we
dan niet de ogen voor de problemen die voor ons staan? Jos en
ik dachten: als we zo doorgaan, dan scheppen we niet de stad
van morgen waar mensen gelukkig van worden. Wat kunnen wij
doen om daar verandering in te brengen?
Daarop hebben we de gemeente Eindhoven als gesprekspart-
ner gevonden. De gemeente was namelijk op zoek naar nieuwe,
compacte woonvormen in de stad. Jos en ik werken in al onze
projecten vanuit verwondering, zo ook met de gemeente. Als je
het hebt over compacter wonen, dan zijn wij er bijvoorbeeld niet
van overtuigd dat de oplossing zit in het simpelweg bouwen van
woningen met minder vierkante meters. Je moet omdenken: wat
betekent het als mensen kleiner gaan wonen? Je moet anders
omgaan met de ruimte: een woning wordt misschien wel meer
een thuishonk dan een plek om je terug te trekken. Doordat er
veel meer leven buiten gaat plaatsvinden, ga je ook meer men-
sen ontmoeten – maar het is niet zo dat zich dan meteen een
gemeenschap vormt. Kortom: hoe zorg je ervoor dat je in com-
pacter wonen nieuwe kwaliteiten gaat vinden?
Tegelijkertijd zit de gemeente Eindhoven met de versnellings-
opgave. We snappen de noodzaak ervan, maar zou je niet paral-
lel daaraan een plek in de stad moeten creëren waarin je ruimte
biedt aan innovatie en aan het vinden van antwoorden op al die
KOPLOPER
26-27-28-29-30-31_koploper.indd 27 30-09-2022 13:09