Pagina 37 van: Bouwwereld #06/2022
37
PROJECT NIEUWBOUW
O
m The GreenHouse op het platteland van Dren-
the te kunnen ontwikkelen en bouwen, ging
architect Césare Peeren van Superuse on site
(S.os) eerst een maand op de bouwlocatie wonen
om een inventarisatie te maken van beschikbare bouwmateri-
alen, de lokale stromen en aanwezige (bouw-) vaardigheden
van de mensen achter opdrachtgever Stichting voor De Nieuwe
Wereld, beter bekend onder de naam De Hobbitstee. Dit is een
internationale woongemeenschap, opgericht in 1969, met tien
hectare eigen grond. De bewoners hebben een duurzame en
zelfvoorzienende levensstijl. Er moest dan ook een grondige in-
ventarisatie gemaakt worden van de plaats waar het gebouw
moest komen, de grondsoort, de oriëntatie van het gebouw, en
de manier waarop The GreenHouse bewoond zou worden. Pee-
ren: “Als je lokaal materiaal wilt verwerken in het ontwerp en
je wilt snappen hoe de zon draait, dan kan je op afstand wel
een materialenlijst of een zonnestudie maken, maar je kunt er
ook gaan zitten en kijken wat er is en wat er gebeurt. En als je
de mensen wilt leren kennen, de cultuur van de plek en hun
woonwensen wil doorgronden, dan zal je een tijd met ze moeten
optrekken. Dat staat haaks op wat ik aan de TU Delft leerde.
Daar bestond een projectopgave uit een kort locatiebezoek en
een paar foto’s maken. Je bedacht een concept waaruit het hele
ontwerp tot stand kwam. Dat kan best tot iets artistieks leiden,
maar voor een site-specifiek ontwerp moet je de verschillende
lagen van de locatie doorgronden.”
Naar eigen zeggen kostte de SO-fase Peeren zo’n 50 procent
van de tijd. “Dat lijkt veel, maar het zorgt er ook voor dat ik veel
uitwerkingen niet hoef te doen. We gebruikten handgetekende
principedetails en hoefden geen volledig uitgewerkt bestek-
boek te maken. De inventarisatie van de vaardigheden leerde
bovendien dat we de bewoners nauw konden betrekken bij de
bouw.” Peeren legt uit dat de zogenoemde Superuse-methode
adaptief is. Veel details zijn niet vooraf gedefinieerd, maar ont-
staan tijdens het bouwproces en worden aangepast aan de ge-
kozen materialen en hun eigenschappen. Om The GreenHouse
bouwtechnisch en constructief toch te laten kloppen, besprak
Peeren alle principedetails met de bewoner die optrad als aan-
nemer. “Die man begrijpt wat bouwtechniek is en had al veel
ervaring met bouwen. Ik had er dus alle vertrouwen in dat hij de
details zou uitvoeren zoals ze bedacht waren.”
KLASSIEKE UITSTRALING
The GreenHouse heeft wat Peeren noemt de klassieke uitstra-
ling van een houten schuur en de typische structuur van Neder-
landse kassen. Het gebouw is zo ontworpen dat het de warmte
en het licht van de zon optimaal benut. Aan de zuidkant bestaat
het gebouw uit een kas. De noordkant bestaat uit een gevel die
zo gesloten mogelijk is om niet te veel warmte te verliezen. De
ramen in de muren van de schuur zijn op strategische plekken
aangebracht om te voorkomen dat de bewoners de gevel als
(te) gesloten ervaren. Ze zijn wel klein gehouden om warmte-
verlies te beperken. De schuur heeft vrij gesloten gevels aan de
oost-, west- en noordkant. De zuidkant met de kas is zo open
mogelijk.
De muren van de schuur zijn opgebouwd uit strobalen die aan
de binnen- en buitenkant afgesmeerd zijn met leem. Op de
buitenzijde is de leemlaag 2 cm dik. De functie van die laag is
om te voorkomen dat ongedierte zich in het stro nestelt. Op die
wand is een geventileerde luchtspouw van 5 centimeter en een
afwerking van douglas gevelbekleding aangebracht. Die heeft
geen behandeling nodig en vergrijst met de tijd.
Aan de binnenzijde is er 5 tot 7 cm leem op de muur aange-
bracht. Voor deze relatief dikke laag is gekozen om meer massa
in de woning te creëren. Het leem zou in eerste instantie door
bewoners zelf aangebracht worden, maar dat bleek te arbeids-
intensief. Daarom is het leem door een professioneel bedrijf op
de strobalenwand gespoten. Peeren vertelt dat het stro voor de
wanden op 150 meter afstand van het huis is geoogst. Het be-
nodigde leem was een cadeau van een buurman.
VOCHTREGULATIE EN ISOLATIE
De opbouw van de muren van de schuur dient een aantal func-
ties. De dikke leemlaag aan de binnenkant geeft meer massa
aan het huis. Het leidt ook tot een aangenaam en gezond bin-
nenklimaat. Peeren: “Leem en stro zijn vochtregulerend. Op het
moment dat er veel vocht in de lucht zit trekt dat meteen in de
wanden en het migreert er langzaam uit weg. Dat geeft een
constante luchtvochtigheid in de woning die de bewoners als
VEEL DETAILS ZIJN NIET VOORAF
GEDEFINIEERD, ONTSTAAN
TIJDENS HET BOUWPROCES EN
WORDEN AANGEPAST AAN DE
GEKOZEN MATERIALEN EN HUN
EIGENSCHAPPEN
34-35-36-37-38-39-40_greenhouse.indd 37 29-09-2022 14:41