Pagina 28 van: Bouwwereld #08/2021
28
multidisciplinair team waarmee ik onze opgaven holistisch kan
aanvliegen.”
De jury zei onder de indruk te zijn van de manier waarop je
de kracht en veelzijdigheid van computers inzet voor verduur
zaming van gebouwen en optimalisatie van het leefcomfort
van deze gebouwen en de omgeving daaromheen. Wat kun
nen computers wat wij mensen niet kunnen?
“ze kunnen razendsnel data genereren en inzicht verschaffen.
door de rekenkracht van computers goed toe te passen, kun je
een aantal zaken bekijken op een hoger detailniveau, waardoor
je de opdrachtgever beter in staat stelt de goede beslissingen
te nemen. Je beschikt met andere woorden over inzichten die je
analoog nooit kunt genereren.”
Kun je zo’n inzicht concreet maken?
“goeie vraag. Neem het project smakkelaarspark naast het
centraal station in utrecht, een tender uitgeschreven door de
gemeente. belangrijk aspect van die tender, was een zo goed
mogelijk park maken voor de bewoners van de stad. de rand-
voorwaarden op de locatie waren extreem dominant: je hebt
er het spoor aan de ene kant, het water aan de andere kant,
een weg, een fietspad met 25.000 fietsers per dag en er moest
ook nog eens een tram onder het park door. kortom, een van
de moeilijkste bouwlocaties van Nederland. als we die opgave
traditioneel hadden aangevlogen, door een architect, een advi-
seur en een landschapsarchitect aan tafel te zetten om analoog
een ontwerp te maken, dan kun je op je vingers natellen dat
de uitkomst niet is wat je nodig hebt op zo’n locatie. we heb-
ben daarom samen met de ontwikkelaar het proces heel anders
ingestoken. in de eerste ronde hebben we tegen de gemeente
gezegd dat we de opgave gingen analyseren voor wat hij is:
een zo goed mogelijk park in een complexe setting. zonder te
ontwerpen hebben we drie algoritmes gedefinieerd waarmee
we de plot zijn gaan analyseren voor zon, geluid en voor so-
ciale duurzaamheid en veiligheid. op basis hiervan konden we
bekijken welke gebouwmassa het beste deze drie algoritmes
faciliteert. het referentieplan voorzag in een gesloten bouwblok,
daar was zelfs al een ontwerp voor gemaakt. wat echter bleek
toen we de bezonning gingen bestuderen was dat de computer
zei dat je beter drie verschillende gebouwen los van elkaar kon
maken. zou je dat doen, dan zet je een lang gebouw aan het
spoor dat geluid tegenkomt. de zon komt met name in de och-
tend en de avond naar binnen in het park en dus maak je het
park open richting stad in plaats van dat het in een binnentuin in
een gesloten bouwblok komt te liggen. het mooie was dat toen
we het plan presenteerden aan de ontwikkelaar, hij zei dat hij er
commercieel ook iets mee kon. aan het water komt een kade-
gebouw met wat kleinere woningen, er komt een parkgebouw
met wat grotere woningen en een wat commerciëler getint ge-
bouw met kantoren aan de kant van het station. dat inzicht had-
den we zonder algoritmes nooit aan de opdrachtgever kunnen
bieden.”
Een optimaal park ontwerpen lijkt me voor Arup toch iets heel
anders dan een betonconstructie doorrekenen.
“dat klopt, maar het was een bijzondere samenwerking. wat wij
in de eerste fase van de tender deden, was het proces parame-
trisch voorstellen. in de tweede ronde gingen we aan de slag met
de architecten van studioninedots en zus, die tekende voor het
landschapsontwerp. waar we normaal de constructie van een ge-
bouw doorrekenen en de architect in the lead is in het genereren
van de geometrie, hebben we het hier heel anders gedaan. en dat
is wat ik bedoel met form follows sustainability. we moeten op
een andere en meer integrale manier samenwerken. als dit lukt
dan kun je innovatieve concepten ontwikkelen die ons op het pad
zetten van verdere verduurzaming.”
En wat is dan precies de kracht van die algoritmes?
“Met de huidige algoritmes kunnen we gedetailleerde data als
geluidskwaliteit, daglicht, zonlicht en windcomfort al analyseren
voordat er maar een schets is. daarmee faciliteren we de dis-
cussie tussen stedenbouw en duurzaamheid voordat het een
ontwerp is. dat is in mijn ogen veel slimmer dan de discussie
pas gaan voeren als je een Vo hebt of begin do bent met een
heel ontwerpteam. door met algoritmes te werken, gaat de ar-
chitect aan de slag op basis van veel beter onderbouwde data.
het maakt de opgave om in de stedelijke omgeving tegelijker-
tijd te verdichten en te verduurzamen een stuk eenvoudiger. Met
de data kun je analyseren wat de optimale balans is tussen de
dichtheid en de beoogde duurzaamheid en kwaliteit van de leef-
omgeving die we met elkaar beogen, voordat iemand een streep
op papier zet.”
Voelen architecten zich door jullie algoritmes niet beknot in
hun ontwerpvrijheid?
“ik kan me voorstellen dat er architecten zijn die het niet pret-
tig vinden om het op deze manier te doen, maar de bureaus
waar wij mee werken, hebben er over het algemeen geen
moeite mee. ze zien de meerwaarde ervan in omdat ze vanuit
gevalideerde data hun ontwerpen kunnen maken. ze hoeven
niet meer te vertrouwen op de ‘blauwe ogen’ van de adviseur
24-25-26-27-28-29_koploper.indd 28 02-12-21 10:50