Pagina 37 van: Bouwwereld #08/2021
37
Project duurzaam bouwen
I
n 2014 realiseerde lichtenberg zijn eerste House of to-
morrow today in sterksel. vorig jaar volgde nummer twee,
in het limburgse dorp montfort waar de familie voorheen
ook woonde. in de zeven jaren daartussen stonden de
ontwikkelingen in de bouw niet bepaald stil en ook het den-
ken bij lichtenberg ontwikkelde zich verder. daarbij is de kavel
waar lichtenberg nu op bouwde, veel kleiner, wat vroeg om een
compacter ontwerp. dat resulteerde al met al in een woning die
op het eerste oog totaal verschilt van die in sterksel. “maar de
principes van slimbouwen en active House hebben we ook hier
weer toegepast. en die zijn eigenlijk onafhankelijk van materia-
len en vormgeving”, zegt Jos lichtenberg. ook hier in montfort
gaat het om comfortabel, prettig en gezond wonen in een wo-
ning die per saldo een energieoverschot heeft.
oPbrengst van Pv-Panelen
dat energieoverschot had de woning in sterksel ook. daardoor
was er voldoende elektriciteit om een elektrische auto op te la-
den. die kwam er toen nog niet. de dure tesla vond lichtenberg
een stap te ver en andere elektrische auto’s hadden in 2014
maar een zeer beperkte actieradius. inmiddels staat er wel een
elektrische auto voor de deur, met een bereik van 400 tot 480
km. ook die ontwikkelingen hebben niet stilgestaan. maar dat
geldt bijvoorbeeld ook voor de ledverlichting die overal is toege-
past. en in de kozijnen zit nu triple glas, wat destijds in sterk-
sel nog een te grote investering was in relatie tot de energie-
besparing.
de energieproductie gebeurt met 42 pv-panelen, waarmee het
gehele zuidelijke dakvlak gevuld is. in sterksel was ruimte voor
57 panelen. door de verbeteringen in rendement van panelen is
de jaaropbrengst echter maar weinig lager: 13.500 kw in plaats
van 15.000 kw.
bodemwarmte
Het energieverbruik in de nieuwe woning is ook lager doordat
lichtenberg nu gekozen heeft voor een warmtepomp die ge-
bruikmaakt van bodemwarmte (water-waterwarmtepomp), met
een diepteboring van 80 meter. in sterksel was het een lucht-
waterwarmtepomp. de bodemwarmtepomp heeft het zowel in
de winter als in de zomer gemakkelijker omdat de warmte uit de
bodem altijd circa 7 ºc is. dat scheelt opwarming in de winter,
Het gaat om comfortabel, prettig en gezond wonen in een
woning die per saldo een energieoverscHot Heeft
terwijl je er in de zomer mee kunt koelen zonder dat de warm-
tepomp in actie hoeft te komen. rondpompen is al voldoende,
gemengd met retourwater om de koeltemperatuur niet al te
laag te laten worden. “in sterksel koelden we in de zomer met
de warmtepomp. dan koel je eigenlijk elektrisch. voordeel is wel
dat je koelt als de zon volop schijnt en dat is ook het moment
waarop de pv-panelen volop leveren.”
Het resulteert erin dat alleen de maanden december en januari
een negatieve energiebalans laten zien. november en februari
zijn neutraal, terwijl de overige acht maanden van het jaar een
overschot aan energie produceren.
Houtskeletbouw
als basis heeft lichtenberg deze keer gekozen voor houtskelet-
bouw. in sterksel was dat staalframebouw. maar juist in die tijd
werd hij voorzitter van de nederlandse vereniging van Houtske-
letbouwers. dat was dan nu ook de meest logische bouwwijze.
beide methodes lenen zich prima voor prefabricage en voor de
scheiding van casco en installaties, wat een belangrijk uitgangs-
punt is bij slimbouwen. dat anticipeert namelijk op flexibiliteit en
veranderbaarheid. al is dat in utilitaire gebouwen belangrijker
dan in woonhuizen, zo erkent lichtenberg. er zijn dan ook geen
heel hightech oplossingen toegepast voor deze scheiding. “we
hebben de houtskeletbouw voorzien van voorzetwanden, waar-
achter ruimte is voor leidingen. daarmee hoef je met je leidingen
ook niet de dampremmende lagen te doorbreken. in de begane-
grondvloer hebben we een aantal extra loze leidingen van een
ruime diameter gelegd, die achter de voorzetwanden uitkomen.
de verdiepingsvloer is van clt (100 mm dik). die is aan de
bovenzijde in het zicht gebleven. aan de onderzijde hebben we
de leidingen aangebracht, met daaronder een houten plafond in
de woonkamer en gestuukte plafonds in de bijkeuken en der-
gelijke.” de clt-vloer wordt gedragen door lijmhout-balken, die
prominent in het zicht zijn gebleven. de overspanning van de
vloer zelf bedraagt daardoor slechts 2100 mm.
fundering oP staal
een extra voordeel van houtskeletbouw was dat lichtenberg
kon volstaan met een fundering op staal, waar andere wo-
ningen in de omgeving op palen zijn gebouwd. Het werd wel
een betonplaat met een heel brede dragende strook rondom,
36-37-38-39-40-41_houseoftomorrow.indd 37 02-12-21 13:24