De badkamer kan snel worden opgewarmd met een stralingspaneel aan
het plafond.
De met water plus antivries gevulde leidingen van de boringen komen
via de meterkast het huis binnen.
ingrepen nodig in de plattegrond. Op de verdieping is de klein-
ste van de vier slaapkamers als badkamer ingericht en de oude
beperkte badruimte is berging geworden. De nieuwe warmte-
pomp is op de begane grond geplaatst, tussen de wc en meter-
kast. Doordat de voormalige cv-ketel op zolder hing, waren de
oude leidingen van het verwarmingssysteem niet meer bruik-
baar. Tevens moesten de oude convectoren worden vervangen
door lagetemperatuurradiatoren. Het oude verwarmingssysteem
is dus geheel vervangen. Om in de nieuwe badkamer snel wat
extra warmte te kunnen opwekken is daar tegen het plafond een
elektrisch warmtepaneel aangebracht. Dat paneel is op een tijd-
schakelaar aangesloten, waardoor het automatisch uitschakelt.
Voor de warmtepomp zijn in het voortuintje twee boringen tot
80 meter diepte gedaan voor gesloten circuits, in de vorm van
kunststof lussen die zijn gevuld met water met antivries. Dieper
boren was geotechnisch niet mogelijk, anders had mogelijk ook
met één lus kunnen worden volstaan. De kunststof leidingen
bestaan uit één stuk; ze hebben alleen koppelingen vlak onder
het maaiveld. Het is geen echte WKO (opslag van warmte en
koude), omdat er slechts een beperkte hoeveelheid warmte aan
de ondergrond wordt onttrokken en er al helemaal niet veel
warmte naar de bodem wordt teruggevoerd. Voor een dergelijke
gesloten kleine bronboring is daarom bij woningen geen boek-
houding nodig om de balans tussen onttrokken warmte en naar
de bodem afgevoerde warmte in evenwicht te houden.
WTW uit douchewater
“Om een kleine tussenwoning als deze te renoveren naar ener-
gieneutraal moet je circa 35.000 tot 40.000 euro investeren”,
berekent Tom Smeulders. “Om nul-op-de-meter te realiseren
heb je, simpel gesteld, ook nog 2500 kWh van PV-panelen no-
dig. Bij een kapverdieping met vaste trap moet je nog weer
meer investeren in glas. En stel dat er mechanische ventilatie is,
dan kost het nog weer meer, want dan wil je die ook aanpakken.
Dan moet je wat aan de roosters doen en sensoren aanbrengen
en om de warmte uit de afgezogen lucht terug te winnen moet je
een WTW-box installeren. In dit project was geen mechanische
ventilatie. We hebben gebruikgemaakt van het bestaande na-
tuurlijke ventilatiesysteem. Maar we hebben wel een systeem
voor warmteterugwinning uit douchewater aangebracht. De
1500 euro die dat kost is niet echt rendabel, maar die was hier
noodzakelijk om voor de subsidie ook echt nul-op-de-meter te
realiseren. Want er kon niet meer PV op het dak.”
Projectgegevens // Locatie: Primulastraat, rosmalen //
Opdrachtgever: Kleine Meierij, rosmalen, kleinemeierij.nl
// Advies en uitvoering: Balanshuis, Katwijk, balanshuis.nl //
Renovatiekosten: 38.000,- euro, excl. btw (exclusief reguliere
onderhouds- en mutatiewerkzaamheden) // Bouwtijd: twee
weken
29Bouwwereld //
26-27-28-29_duurzaamheid.indd 29 12-01-17 08:24
