Pagina 16 van: Bouwwereld #1 2018
Polypyrrool maakt
vuren levendig zwart
Polypyrrool is een polymeer met bijzondere eigenschappen. Aangebracht op vurenhout
zorgt het voor een mooie zwarte kleur, in combinatie met een langere levensduur en
schimmelbestendigheid. Aan meer interessante eigenschappen wordt nog gesleuteld.
Polypyrrool is een polymeer dat onder
meer wordt toegepast in de medische
sector en dat niet giftig is en zelfs in
bloed voorkomt. Jacco Everdijk, chemicus
bij TNO, besloot dit polymeer te gebrui
ken voor schoenleer dat zwart moest
blijven. Michael Sailer, houttechnoloog bij
datzelfde TNO, zag vervolgens mogelijk
heden om het op hout toe te passen en
vroeg daar patent op aan. Polypyrrool
heeft veel bijzondere eigenschappen.
Het is onder meer geleidend en brand
werend. Ook heeft het een conserveren
de werking doordat het lange ketens
vormt. En niet onbelangrijk: het geeft
vurenhout een mooie natuurlijke zwarte
kleur. Al die eigenschappen moesten
echter nog wel verder worden ontwikkeld
voor de toepassing op hout.
In eerste instantie werd deze ontwikke
ling opgepakt door Innovita advies en
projectbegeleiding met TNO en Mevo
Houtindustrie. Ze pasten polypyrrool
3,5 jaar geleden toe op een gevel van
een woning in Elden. Die gevel ziet er nu
nog prima uit en heeft zijn kleur redelijk
vastgehouden. “Meer dan we verwacht
hadden”, vertelt Andries van Eckeveld
van Innovita. Inmiddels heeft dit project
een vervolg gekregen in de vorm van een
RAAKmkb project, in samenwerking met
daar veel beter in op, waardoor je ook
een grotere concentratie pyrrool op het
hout aanbrengt. Daarbij geeft de lijnolie
zelf ook nog extra bescherming van het
hout. En lijnolie is bovendien bio based.
Pyrrool op lijnoliebasis bleek vlot te poly
meriseren en geeft een mooie zwarte
kleur. En het lijkt erop dat poly merisatie
van lijnolie gunstig samenwerkt met de
polypyrrool ketens. Verouderingsproeven
bij Saxion wezen uit dat deze lijnolie
variant fors langer zijn kleur vasthoudt en
het hout beschermt.”
Dunne laag
“Bij de eerste component gebruiken we
een dompelbad. Bij de tweede compo
nent wordt lijnolie met pyrrool opgespo
ten. Een borstelmachine zorgt voor een
goede verdeling en haalt overtollige lijn
olie weg. Als je dat niet doet krijg je een
te dikke laag lijnolie, wat de uitstraling
negatief beïnvloedt. Het is trouwens maar
een heel dun laagje. We brengen maar
ongeveer een tiende aan van de gebrui
kelijke hoeveelheid van een verfsysteem
of beits. En dat dan ook nog van een niet
giftig product, dat zich na sloop schoon
laat verbranden.”
Rondom behandeld
Met deze behandeling is het hout dus per
definitie rondom in de polypyrrool gezet.
“Dat hebben we het liefst. Ook vanuit de
spouw kan er vocht intreden en condens
vorming optreden. Tevens hebben we
graag het hout al vooraf op maat ge
zaagd. Dan weet je zeker dat het kopse
hout ook goed behandeld is. Juist die
kopse kant is belangrijk.”
De betrokken partijen denken het pro
ductieproces inmiddels zo ver onder de
knie te hebben, dat ze machines kunnen
gaan aanschaffen om begin volgend jaar
het materiaal daadwerkelijk op de markt
te kunnen brengen.
de Saxion School of Business, Building &
Technology. Saxion, TNO, Mevo Houtin
dustrie en Innovita onderzochten samen
de mogelijkheden van toepassing in de
bouw. Van Eckeveld was vanuit de Saxion
Hogeschool betrokken als projectleider.
Twee componenten
“We werken met twee componenten die
in twee verschillende stappen worden
aangebracht. Na de tweede stap oxideert
het monomeer pyrrool tot polypyrrool. Bij
die polymerisatie worden lange ketens
gevormd. Het kleine monomeer pyrrool
dringt in het hout en is na polymerisatie te
groot geworden om er nog uit te kunnen.
Daarmee zit het polypyrrool dus mecha
nisch verankerd in het hout. Maar we zien
ook een chemische reactie optreden, die
we nog nader onderzoeken. Als gevolg
van de behandeling wordt het krimp en
zwelgedrag beperkt.”
Lijnolie in plaats van water
De eerste versie van pyrrool op de gevel
in Elden was gemaakt op waterbasis.
Pyrrool lost echter beperkt op in water.
Met warm water gaat dat al iets beter,
maar dat vraagt dan weer om toevoeging
van extra energie. Reden om bij de versie
2.0 over te gaan op lijnolie. “Pyrrool lost
16 // Bouwwereld
TeksTproducTie Henk wind // FoTograFie Saxion HogeScHool / innovita
1
16-17_poly.indd 16 12-01-18 14:00