Pagina 60 van: Bouwwereld #11 2017
Aansluitend bij de definitie van Brundt-
land is een duurzame ontwikkeling een
ontwikkeling die voorziet in de behoeften
van nu, zonder toekomstige generaties
die mogelijkheid te ontnemen. De term
‘circulair bouwen’ impliceert in dat kader
nog een stap verder te gaan dan ‘duur-
zaam bouwen’. En refereert in meest
utopische zin aan het bouwen van een
bouwwerk, zonder daarbij niet-hernieuw-
bare grondstoffen te betrekken en zonder
afval te produceren. Hoogwaardig herge-
bruik staat hierbij voorop, hergebruik in
een lagere toepassing – ‘downcycling’
– moet zoveel mogelijk worden voor-
komen omdat dit uiteindelijk toch nog tot
afval leidt.
Om circulair bouwen van een utopie om
te vormen naar een praktisch af te kade-
ren ambitie, geven wij het volgende stap-
penplan als praktische leidraad.
1. Minimaliseer materiaalgebruik.
2. Kies voor materialen met een lage
milieubelasting.
3. Denk na over materiaalhergebruik na
de gebruiksfase.
Ook al is er (nog) geen strikte definitie, dit
stappenplan komt veel in gelijke vormen
terug. Zie bijvoorbeeld het rijksbrede
programma ‘Nederland Circulair in 2050’,
transitieagenda Bouw.
Toelichting stappenplan
Vooropgesteld moet worden dat elk te
(ver)bouwen gebouw uniek is. Onder
andere de locatiegebonden randvoor-
Stappenplan voor
circulair bouwen
Er wordt veel geschreven en gesproken over circulariteit in de bouw, maar een algemene defi nitie, een gevalideerde
rekenmethode en een landelijke doelstelling ontbreken nog. Als de ambitie circulair bouwen is, wat zijn dan op dit
moment de meest voor de hand liggende maatregelen voor onder andere een opdrachtgever, (interieur-)architect,
bouwer of adviseur?
Circulair bouwen refereert aan
bouwen zonder niet-hernieuwbare
grondstoffen en zonder afval
waarden, eisen en wensen ten aanzien
van het gebruik en de beschikbare finan-
ciële middelen, stellen specifieke eisen.
De invulling van het begrip circulair bou-
wen zal daarmee nooit een algemene
checklist worden, maar een project –
spe cifieke ambitie. De Trias Ecologica
(zie afbeelding 1) helpt de gedefinieerde
stappen nader in te vullen.
Stap 1: Minimaliseer materiaalgebruik
Materiaalgebruik minimaliseren kan op
verschillende manieren. In meest letter-
lijke zin is dit niets anders dan geen over-
bodige materialen toevoegen. Dat kan
door het maken van een compact ont-
werp: een laag percentage gevelopper-
vlakte ten opzichte van de vloeropper-
vlakte leidt tot minder materiaalgebruik
én minder energiegebruik (tevens gunstig
voor de nieuwe BENG-wetgeving). Bij-
voorbeeld de toepassing van een klimaat-
gevel (twee gevels in plaats van één)
moet in het licht hiervan nog eens kritisch
bekeken worden.
Een andere mogelijkheid om het gebruik
te reduceren is door een zo lang moge-
lijke levensduur van materialen na te
streven. De kwaliteit van het ontwerp en
van de toegepaste materialen is daarbij
van groot belang. Biedt het ook in de
toekomst nog voldoende comfort, ener-
giezuinigheid, gezondheid, flexibiliteit en
gebruikskwaliteit? Een heel belangrijke
vraag in dit kader is ook: is de materiaal-
toepassing afgestemd op de gebruiker?
Hoe vaak gebeurt het niet dat een opge-
leverd kantoorgebouw meteen door de
huurder van een nieuwe afwerking wordt
voorzien. En wie kent er geen huisei-
genaar die na oplevering van zijn nieuw-
bouwwoning meteen de stalen binnenko-
zijnen en honingraatdeuren gaat vervan-
gen door houten exemplaren. Er zijn ver-
schillende redenen voor, maar om eerlijk
te zijn: de wensen van de gebruiker zijn
heel vaak niet de belangrijkste drijvende
kracht van een (her)ontwikkeling.
Stap 2: Kies voor materialen met een
lage milieubelasting
Wanneer we spreken over milieubelasting
of milieuprestatie, kijken we naar de emis-
sies en uitputting van grondstoffen die
een materiaal of bouwproduct gedurende
zijn levenscyclus veroorzaakt. In volgorde
van een lage naar minder lage milieu-
belasting, zijn er de volgende mogelijk-
heden:
[1] Uit sloop of andere toepassingen be-
schikbare materialen of bouwproducten
geven doorgaans de laagste milieubelas-
ting. Neem het toepassen van deze mate-
rialen serieuzer dan ‘we passen de vrijge-
komen betontegels wel toe op de contai-
nerplaats of als looppad op het dak’ en
‘de gebruiker wenst nieuwe materialen’.
1. BEPERK
DE
VRAAG
2. GEBRUIK
HERNIEUWBARE
MATERIALEN
3. EFFECTIEF
GEBRUIK
EINDIGE
MATERIALEN
60 // Bouwwereld
TEKsT EN BEELD Ir. T.M.C. (CÉdrIQUe) STeeNKAMer eN Ir. J. (JANNeKe) VAN der weerd – lBP|SIGHT
1
60-61-62_libp.indd 60 02-11-17 16:31