Pagina 58 van: Bouwwereld #2 2019

Reconstructie gevel
De energetische oplossingen konden de architecten bijna ge-
heel aan het oog onttrekken doordat de daklijst in oude luister
werd hersteld. “Deze is 1,5 meter hoog, genoeg om een dik
isolatiepakket achter aan te brengen en de warmtepompen en
zonnepanelen te verbergen.” De letters op de daklijst zijn gere-
construeerd. Ter Beek: “Van de dakrand was twintig centimeter
over en net genoeg om de onderrand van ‘Jan Jongerius’ te
zien, op de steiger te klimmen én de dikte van de letters na te
meten. Daarnaast vonden we onder oude verflagen het Ford-
logo terug. Daar is een mal van gemaakt, die we gebruikten om
het oude beeldmerk opnieuw op de gevel te schilderen. Alleen
van de V8-symbolen die op de lantaarns staan was niets be-
waard gebleven.” Gedurende dit proces konden de architecten
spiegelen met restauratiearchitect Harriën van Dijk. “Monumen-
ten zijn niet onze core business en deze samenwerking was van
onschatbare waarde. Zo gaf hij ons bijvoorbeeld tips voor het
stucwerk. We hadden de beste stukadoors die de gevel heel
strak afwerkten. Zo mooi dat het niet meer paste bij een monu-
ment. Daarom besloten we om de laatste afwerkingsfase achter-
wege te laten, zodat de gevel toch een zekere gelaagdheid
heeft.”

Transparant
Bij de aanpassingen in het interieur hield Blauw Architecten
rekening met het doorzicht. “Toen we het programma wilde
inpassen op de vloervelden bleek dat we één vloerveld kwijt
zouden zijn aan het secundaire programma (o.a. horeca, toilet-
ten, garderobe). Dat was niet gunstig voor de exploitatie, maar
het komt ook de transparantie niet ten goede.” Om dat op te
lossen, is gebruikgemaakt van de hoogte van het kantoor.
“Vanaf het maaiveld meet het gebouw tien meter. In de verdie-
pingsvloeren zijn aan weerszijden van de trap twee grote gaten
gemaakt. Hier lieten we twee grote stalen kubussen in zakken.
Op de extra vloervelden – vier nieuwe op de plaats van de twee
originele vloeren – zijn voorzieningen als garderobes en toilet-
ten geclusterd in twee compacte volumes, zodat de doorzichtig-
heid van het gebouw gewaarborgd bleef. De kubussen refere-
ren bovendien aan de oorspronkelijke constructie.”
De ondersteunende ruimtes worden ontsloten door waterval-
trappen. Ook hier komt de historie terug. Lichtenberg: “Beelden
uit de films van Jan Jongerius hebben we ingelijst en staan in de
nissen naast de trappen.” Deze films bleken overigens van on-
schatbare waarde bij de restauratie. “Uren beeldmateriaal van
familiefeesten en bedrijfsactiviteiten zijn erop te zien. Dat hielp
ons om de originele sfeer terug te brengen. Voor de gordijnen
werden we bijvoorbeeld geïnspireerd door toneelvoorstellingen
die op de films te zien zijn. En ook de planten komen terug in
het interieur. Terwijl de stoelen in de foyer van Jean Prouvé zijn,
een tijdgenoot die net als Jan Jongerius al voor de oorlog serie-
matig produceerde.”

1 // In de foyer staan Standard stoelen uit 1934 van Jean Prouvé,

opnieuw uitgebracht bij Vitra. 2 // De gordijnen in de foyer zijn geïn-

spireerd op oude filmbeelden. 3 // Een ambachtelijke smederij maakte

de originele kozijnen na met dezelfde detaillering en restaureerde het

oude hang- en sluitwerk.

Projectgegevens // Locatie: Kanaalweg 64, Utrecht //
Bouwjaar: 1936-1938 // Architect: Jan Jongerius // Architect
restauratie: Blauw Architecten // Opdrachtgever restauratie:
Stichting Vrienden van het Jongeriuscomplex // Producent
ramen: Smederij Oldenhave // Uitvoering restauratie: 2016-
2018

58 // BOUWWERELD

// PROJECT HERGEBRUIK

1

2

3

54-55-56-57-58-59_jongerius.indd 58 05-02-19 12:10