Pagina 48 van: Bouwwereld #2 2020
48
zwaar en te dik worden. Het vinden van de juiste gietmethode
daarvoor vereiste het nodige experimenteerwerk. De gietmal
werd in eerste instantie onder een hoek gelegd en vervolgens
van onder naar boven volgegoten met brons. “Zo doen we het
met klokken ook altijd”, zegt Henk van Blooijs van Koninklijke
Eijsbouts. “Dat bleek alleen met deze platen niet goed te werken.
Vanwege het grote oppervlak en de geringe dikte van de platen
van 8 mm stolde het brons te snel. Hierdoor werden de platen in
het midden te dun. De kunst is om het optimale stromingspatroon
te vinden. stroomt het brons te snel, dan kunnen de randen van
de wervelstromen zorgen voor een gedeeltelijke vroegtijdige stol
ling. stroomt het te langzaam, dan stolt het eveneens vroegtijdig
waardoor het niet goed verder kan stromen.”
KostbarE zaaK
Het experimenteren met brons was een kostbare zaak. “Niet
zozeer vanwege het brons, dat konden we weer omsmelten en
opnieuw gebruiken, maar voor de gietmallen is dat een ander
verhaal”, vertelt charles Hueber, bouwtechnisch ontwerper bij
Office Winhov. “Die moeten voor elk paneel opnieuw gemaakt
worden.” Dat komt omdat de mallen worden gemaakt van fu
raanzand. Dat is fijn zand, gemengd met chemicaliën die ervoor
zorgen dat het zand uithardt. Het brons wordt met ruim 1100
graden celsius in de mal gegoten en kan, eenmaal afgekoeld,
alleen verwijderd worden door de mal in stukken te breken. Het
vervangen van de mal is dan ook het duurste onderdeel van het
gietproces. Uiteindelijk vond Koninklijke Eijsbouts de juiste me
thode. Opvallend genoeg was die methode precies omgekeerd
aan de manier waarop ze begonnen met gieten: niet van onder
naar boven, maar van boven naar beneden.
Handmatig patinErEn
De bronzen platen hebben door het gietproces nog steeds de no
dige imperfecties, maar dat is volgens Gilad juist de bedoeling. Zo
kreeg elk paneel een uniek karakter. Dat karakter werd versterkt
door het handmatige patineringsproces van het brons. Eenmaal
gericht en op maat gesneden, werden de panelen met de kwast
voorzien van een laag zwavellever. Deze laag is daarna met de
spons geboend om zo een wolkachtig effect te creëren. De pla
ten zijn vervolgens handmatig afgespoeld met water en met een
brander verhit om ze goed te laten drogen en op kleur te brengen.
Ter bescherming is de plaat ook nog in de was gezet. “Elke stap
beïnvloedt de nuance en kleurschakering van de platen, dus iede
re keer ontstaat weer een ander eindresultaat”, zegt Hueber. “Met
de bronsgieter zijn alle stappen in het productieproces afgestemd
om het beeld dat ons voor ogen stond te realiseren.”
Volgens Gilad sluiten de gevelpanelen door de imperfecties, de
nuanceverschillen en het verouderingsproces van het materiaal
naadloos aan op het karakter van de vervuilde gevel van het
Trippenhuis. Bang dat het brons uit de toon gaat vallen als de
gevel van het monument alsnog gereinigd gaat worden, is hij
niet. “Men is voorzichtig geworden met het reinigen van dit soort
gevels. Maar gebeurt het toch, dan kunnen we het brons ge
woon weer behandelen en lichter maken.”
46-47-48-49_crux.indd 48 26-03-20 15:27