Pagina 90 van: Bouwwereld #2 2020
90
DE SPECIALIST
1. Voor woonto-
ren Belvedère in
Hilversum, René van
Zuuk Architekten, is
voor de klamp een
grotere steen toe-
gepast dan voor de
kaders. De verlijmde
steenstrips aan de
buitenplafonds zijn
gezaagd uit dezelfde
baksteen als de
kaders. Foto: John
Lewis Marshall.
2. Herbouw Molen
de Windhond in
Soest, gemetseld
met de kleine IJs-
selsteentjes.
3. Kerk Aller Erf in
Veenendaal, van
architectenbureau
Huibers & Jarring.
Boven de 4 meter is
staand metselwerk,
met een verdiept
kruis.
4. Appartementen-
gebouw La Reine
in Amsterdam, van
BBHD Architecten,
uitvoering Jurriëns
Bouw. “Net als in de
Lakenhal, werkten
we hier met horizon-
tale en verticale dra-
den.” Foto’s Kuijer.
5. Ulu Moskee in
Utrecht, architect
Ishak Önen, met
meanderend fries in
baksteen. Foto Jac-
queline Knudsen.
6. Woonhuis Zeebur-
gereiland Amster-
dam. Frank van Ma-
nen, Quay architects.
Foto’s Michael van
Oosten.
baar. rené van Zuuk architekten ontwierp daarom een alzijdig
gebouw met een sculpturale vorm. in verband met leidingen in
de grond was de maximaal toegestane footprint 450m². om
de gewenste 55 appartementen te kunnen realiseren maakte
van Zuuk een in vier richtingen uitkragend gebouw. door aan
beide zijden van de kern dezelfde hoeveelheid materiaal te ver-
werken, zorgt de constructie voor zijn eigen balans. in de gevel
komen diverse metselwerkverbanden voor, waaronder vlakken
met klampmetselwerk. voor het klamp metselen – op de smalle
kant van de steen – is vanwege de optredende windbelasting,
een draagvlak noodzakelijk van tenminste 65 mm, dus minimaal
een waalformaat. kuijer: “de laagmaat van de kaders in gewoon
metselwerk wijkt af van de vlakken met klampmetselwerk. dan
moet je lijnen vinden waar je de metselwerkwapening door kunt
trekken. uiteindelijk moet het helemaal een verband worden in
één geheel. dat is gelukt”.
de kaders en baksteen- en betonlateien zijn gemetseld met
doorstrijkmortel. “dat werkt sneller, is mooier en steviger.” de
verlijmde steenstrips aan de buitenplafonds zijn gezaagd uit de-
zelfde baksteen als voor de kaders. “Steenstrips is juist weer
moeilijker werken en daardoor arbeidsintensiever.”
VAn iJsselsteentJes en diAmAntkopJes
daarnaast werkt kuijer bij restauraties of reconstructies soms
met oude stenen, zoals bij molen de windhond die in 1930 is
afgebroken en in 2008 iets verderop herbouwd in Soest. “het
metselen met de kleine ijsselsteentjes nam enorm veel tijd
in beslag, het duurde eindeloos voordat je de hoogte in ging.”
Sinds de herbouw straalt en draait de molen weer als eeuwen
geleden.
Bij de renovatie en uitbreiding van het voormalige lutherse di-
aconessen ziekenhuis aan de koninginneweg, later stadsdeel-
kantoor oud-Zuid amsterdam, tot appartementengebouw la
reine heeft kuijer bijzonder veel stenen op maat moeten za-
gen. “het metselwerk van de nieuwbouw is exact zo uitgevoerd
als het oorspronkelijke uit 1898, met hanekammen, bogen en
sierlijsten. naast baksteen in diverse kleuren, vormen en maten
– we hebben zo’n 20% van de stenen ter plekke gezaagd op
basis van de uitslag van de architect – werkten we bijvoorbeeld
met natuurstenen diamantkopjes. net als in de lakenhal, werk-
ten we ook hier horizontaal en verticaal aan de draad.”
kolumbA tegl
andere bijzondere stenen waar kuijer mee werkt zijn o.a. Zero
stenen, clickbricks en kolumba stenen. de kolumba is 108 x
38 x 540 mm groot en ontworpen door petersen tegl uit dene-
marken met architect peter Zumthor voor het kolumba museum
in keulen.
kuijer heeft de kolumba onder meer toegepast in de woning
van architect frank van manen op ijburg. “voor frank van ma-
nen hebben we het metselwerk van zijn huis op het Zeebur-
gereiland in die steen uitgevoerd. die lange dunne steen is erg
mooi, maar wel tijdrovender om te metselen.” de voeg is 21
mm hoog (doorgaans is een voeg 8-12 mm hoog) en heeft een
grove korrel.
over de gehele woning heen zijn terugliggende vierkante vlak-
ken aangebracht, al naar gelang de ruimte erachter gevuld met
glas en/of metselwerk. voor die terugliggende gevelvlakken
heeft de architect zelf de bakstenen in de lengte doormidden
gezaagd, hier zijn de voegen gepointerd met een doorstrijkvoeg.
de kozijnen zijn achter het metselwerk verborgen. de kozijnen
‘Metselwerk kan voor ons
niet bijzonder genoeg zijn’
1 2 3
88-89-90-91_specialist.indd 90 26-03-20 15:35