Pagina 64 van: Bouwwereld #3 2017

De ongezouten waarheid
achter de gevelafwerking
Een monumentale boerderij is omstreeks 2011 verbouwd tot een riant woonhuis.
De oorspronkelijke buitengevels zijn daarbij voorzien van gevelpleisterwerk.
Na enige tijd ontstaan, verdeeld over het geveloppervlak, natte en donkere plekken.
Bij de zijgevels van een tot woonhuis
omgebouwde boerderij uit het jaar 1800
doen zich enige tijd na de verbouwing
vochtproblemen voor. Het betreft de
gevels van de voormalige stallen. De
gevel is hier circa 2 meter hoog. Aanslui
tend aan de gevels bevindt zich een
rieten dak. De kap kraagt ongeveer
0,5 meter uit boven de gevel.
De gevels zijn opgebouwd uit steens
metselwerk met kalk als legmortel. Bij de
verbouwing in 2011 zijn aan de binnen
zijde van de gevels voorzetwanden ge
plaatst. Daarbij is een spouw gemaakt
tussen de metselwerk gevel en de voor
zetwand. De voorzetwand bestaat uit
houten stijlen, waartussen glaswol is
aangebracht. Aan de spouwzijde is de
voorzetwand voorzien van een damp
open folie, aan de binnenzijde is een
dampdichte folie aangebracht. Het bui
tengeveloppervlak is in 2012 voorzien
van nieuw gevelpleisterwerk.
Probleem
Enige tijd na de verbouwing ontstaan op
de gevel natte en donkere plekken. Deze
lijken op willekeurige plaatsen op te tre
den. Aan de bovenrand van de gevel,
onder de aansluiting met het rieten dak,
losse delen zijn verwijderd en hechtende
oppervlakken zijn blijven zitten.
Het geveloppervlak is vervolgens uitge
vlakt met een grove mortel op basis van
hydraulische kalk. Het gehele gevelop
pervlak is daarna voorzien van een ega
liserende afwerkpleister, eveneens op
basis van hydraulische kalk. Uit de pro
ducteigenschappen blijkt dat de toege
paste mortel dampdoorlatend is en zout
bufferende en migrerende eigenschap
pen heeft.
De zoutbufferende eigenschap houdt in
dat zoutkristallisatie in de poriën van het
product kan optreden, zonder dat daar
door onthechting optreedt: de zoutkristal
len worden door het product gebufferd.
De migrerende eigenschappen hebben
een relatie met de dampdoorlatendheid
van het product. Zouthoudend water
verplaatst zich door de poriën van de
gevel naar het geveloppervlak (migratie),
waarna het water verdampt en zouten
aan het oppervlak kristalliseren. Dit laat
ste is ook vastgesteld op het gevel
oppervlak. De zoutkristallen die op het
geveloppervlak zijn geconstateerd, zijn
door TechnoConsult onderzocht, waarbij
een hoge concentratie nitraten is vastge
steld. Nitraat vindt zijn oorsprong voorna
melijk in cement en grondwater. Ook kan
de oorspronkelijke functie van het ge
bouw als stal nog van invloed zijn, waarbij
nitraten uit mest in de bodem en vervol
gens in de gevel terecht zijn gekomen.
Oorzaak
De locaties van de natte en donkere plek
ken op de gevel, blijken na het uitvoeren
van destructief onderzoek, overeen te
komen met locaties waar de oorspronke
lijke gevelpleister aansluit op de nieuw
aangebrachte pleisterlaag. Migratie van
zouten kan door de oorspronkelijke pleis
terlaag niet optreden. Waar deze laag
overgaat in de nieuwe pleisterlaag treedt
zijn de plekken het meest intens aanwe
zig. De eigenaar laat het dak nakijken
door een rietdekker. Hij constateert geen
gebreken. Vochtindringing vanuit het
dakoppervlak wordt uitgesloten.
De eigenaar laat vervolgens een onder
zoek uitvoeren naar de gevelafwerking.
Omdat vocht vanuit de bodem optrekt in
de gevel, wordt geadviseerd de gevel te
injecteren. In de periode nadat de injec
tiewerkzaamheden zijn uitgevoerd, ver
ergeren de problemen zich. De natte en
donkere plekken nemen in omvang en
aantal toe. Tevens treedt op meerdere
plaatsen een witte uitbloeiing op. Aan de
bovenzijde van de gevel begint de bui
tenste afwerklaag zelfs te onthechten.
De eigenaar laat nog ventilatieroosters in
de gevel plaatsen om droging van de
gevel te bevorderen. Dit heeft echter
geen effect, waarna TechnoConsult is
gevraagd een onderzoek uit te voeren.
Onderzoek
TechnoConsult krijgt inzage in het dossier
van alle uitgevoerde werkzaamheden.
Daaruit wordt opgemaakt dat de gevel
oorspronkelijk is voorzien van cement
gebonden gevelpleisterwerk. Deze pleis
terlaag is in 2011 gedeeltelijk behouden;
64 // Bouwwereld
TeksT en Beeld ir. P. Schinkel, TechnoconSulT B.V.
1
64-65_bouwschade.indd 64 16-03-17 16:38