Pagina 20 van: Bouwwereld #4 2018
staal. Een van de belangrijkste optimalisaties was het toepassen
van het constructieprincipe van een reciprocal frame. Dat heeft
geen hoofdliggers en subliggers, maar het vormt een grid waar
van alle delen samenwerken en elkaar dragen. Hoewel de ele
menten los flexibel zijn, vormen ze in hun totaliteit een sterk, stijf
en stabiel geheel. Ook de kolommen werken daarin mee. In
plaats van de oorspronkelijk ontworpen ronde kolommen zijn de
kolommen nu mee gevormd uit plaatstaal, min of meer in de
vorm van een paddenstoelkolom. Doordat liggers en kolommen
één geheel zijn, ontstaat een momentvaste overgang.
De staalconstructie voor de kap is in delen geprefabriceerd.
De afmetingen van de te prefabriceren delen zijn bepaald door
het vervoer. Doordat de kolommen in één geheel met het frame
werden gefabriceerd, werd de maximale grootte nog verder
beperkt. Gekozen is voor een opdeling in vier delen per golf:
een deel met een hoge kolom, een deel met een lage kolom en
twee tussendelen daartussen.
Halfhouts
Grote aandacht is besteed aan de verbindingen van de frames
onderling, maar ook binnen elk frame. Streven was om die zo
onzichtbaar mogelijk te maken. De verbindingen binnen elk
frame zijn daarvoor ‘halfhouts’ gemaakt. De boogvormige ge
sneden staalplaten zijn in de werkplaats van Octatube met
behulp van verstelbare pootjes exact op maat gesteld, in elkaar
gehaakt met de halfhoutse verbindingen en vervolgens afgelast.
De frames zijn ondersteboven gefabriceerd en er zijn tijdelijke
UNPprofielen overheen geplaatst om het frame in zijn vorm te
houden. Deze UNP’s zijn met draadeinden op de glasbevesti
gingspunten gebout. Pas na de montage zijn deze UNP’s weer
verwijderd.
“Als je één zo’n reciprocal frame op de grond neerzet zakt het
helemaal uit. Het dak krijgt pas zijn volledige stijfheid door het
samenspel van de verschillende delen.”
Haakverbinding
De boutverbindingen tussen de verschillende framedelen zijn zo
gelegd dat deze voornamelijk op afschuiving (normaalkracht)
worden belast. Daar is de vorm van de verbinding op gedetail
leerd: een haaklas, vergelijkbaar met schuifverbindingen in hou
ten gordingen. De haak in het plaatstaal is genoeg voor het
overbrengen van de normaalkrachten, maar er zijn wel twee
inwendige boutverbindingen toegevoegd. De voorste kleine
bout – die van onderaf wordt ingedraaid – is vooral om de pla
ten te positioneren en roteren ten opzichte van elkaar tegen te
gaan. De tweede bout – die van bovenaf wordt ingedraaid en
dus niet zichtbaar is – is zwaarder en kan mechanische krachten
overbrengen. De twee bouten samen zorgen er ook voor dat de
profielen exact in een rechte lijn komen te liggen.
Deze verbindingen vereisten grote precisie in de fabricage van
het staal, dat 15 mm dik is en gemiddeld 150 mm hoog. Vanwege
de optredende krachten is gekozen voor staalkwaliteit S355.
Van de verbinding is van tevoren een prototype gemaakt om te
zien of in de praktijk na schooperen en coaten alsnog de ver
eiste precisie kon worden gerealiseerd. Dat bleek dus wel het
geval, met toleranties van maximaal 2 mm. “In het werk moet je
de frames dus binnen deze toleranties aan elkaar monteren, op
twaalf verschillende punten tegelijk. Voordeel is dat vanwege de
reciprocal framestructuur de staalplaten één vak van 850 mm
vrij oversteken en dus vrij goed te sturen zijn.”
1 // Het dak begint met een gesloten luifel met een staalconstructie, met
een bekleding in hetzelfde patroon als van het glasdak. 2 // Het glasdak
heeft een hoge mate van transparantie door het slanke stripstaal. 3 // Bij
de beëindiging van de eerste fase is te zien dat de profielen in de lucht
zweven. De stijfheid komt door de onderlinge verbindingen.
20 // Bouwwereld
// Project nieuwBouw
1
2
3
18-19-20-21-22-23_passagetilburg.indd 20 05-04-18 09:07