Pagina 93 van: Bouwwereld #4 2020
93
B
iobased materialen worden nog niet veel toegepast
in de bouw en dat geldt dus ook voor mycelium, een
netwerk van schimmeldraden waaruit paddenstoelen
groeien. Nu de roep om een meer biobased en cir-
culaire economie steeds groter wordt, vragen maatschappelijke
opgaven als klimaatverandering, CO2-uitstoot en schaarste van
fossiele grondstoffen om nieuwe, duurzame oplossingen. My-
celium zou heel goed een van die antwoorden kunnen zijn van-
wege de enorme potentie: het materiaal is allereerst een van
de meest milieuvriendelijke materialen die er bestaat. Voorts is
het licht, sterk, brandvertragend, akoestisch, warmte-isolerend,
de ‘carbon footprint’ is negatief, het is snel composteerbaar in
tegenstelling tot veel andere biomaterialen, en ook nog eens
eindeloos beschikbaar.
BioBased creations
“Die bewustwording groeit gestaag”, zegt Pascal Leboucq van
het creatieve bedrijf Stichting Nieuwe Helden. “In onze sector
zijn zoveel projecten tijdelijk, de materialen die we gebruiken
voor dansvoorstellingen, opera’s, en beurzen, verdwijnen daarna
in de vuilnisbak. Dat kreeg ik gewoonweg niet meer aan mijzelf
verkocht.” Het bedrijf initieert creatieve projecten met heden-
daags thema’s, waarbij wetenschappelijk research en partners
en stakeholders uit het veld worden betrokken, om impact bij
een breed publiek te verkrijgen. Aan hun bestaande pijlers mul-
tidisciplinary storytelling, creative concepts & execution, hebben
ze recentelijk een derde tak toegevoegd: biobased creations.
En daar verschijnt mycelium ten tonele. Leboucq raakte zo’n
drie jaar geleden geïnteresseerd in het materiaal toen hij tijdens
een Artist in Residence bij de Rabobank research deed naar
de herkomst van de bank. Voortgekomen uit de Raiffeisenbank,
met zijn wortels in de landbouw, heeft de Rabobank nog altijd
klanten in de agricultuur en foodsector. Hij trok het materiaal
uit de laboratoriumsfeer en als beeldhouwer bedacht hij vanuit
zijn fascinatie voor het sculpturale, een concept voor een myce-
liumbeeld waar de medewerkers van de bank zelf aan konden
bijdragen.
Er zijn echter weinig serieuze partijen die al langer met myce-
lium werken, weet hij. Mediamatic in Amsterdam is er een van,
Erik Klarenbeek is een ander. De ontwerper maakte al negen
jaar geleden een stoel van mycelium en hij is initiator van het
jonge biotechbedrijf Krown. Dat maakt van mycelium hoogwaar-
dige en natuurlijke producten zoals lampen, verpakkingen en
akoestische wand- en isolatiepanelen. Daarmee zet de groene
pionier de eerste stappen in de transitie naar duurzame manie-
ren om woningen te isoleren.
GrowinG Pavilion
“Samen hebben we de stoute schoenen aangetrokken en zijn
naar de Dutch Design Foundation (DDF) gestapt”, vertelt Le-
boucq. “We wilden op een interactieve manier door middel van
storytelling het publiek betrekken en een nieuwe manier van
denken en bewustwording stimuleren.” Zo zijn de Nieuwe Hel-
den en DDF met partners uit de wereld van design, architec-
tuur, bouw, overheid en onderwijs de uitdaging aangegaan om
een iconische structuur te realiseren die bestaat uit zo lokaal
mogelijk ingekochte biobased materialen. Het resulteerde in
the Growing Pavilion die tien dagen lang op het Ketelhuisplein
in Eindhoven stond tijdens de Dutch Design Week 2019 (zie
Bouwwereld #10 2019). Met dit opmerkelijke ‘theater’ waarbij
hout, hennep, mycelium, lisdodde en katoen samen een bijzon-
der en poëtisch geheel vormen, brachten de makers een ode
aan de schoonheid van biobased materialen. En dat niet al-
leen: ze gebruiken de kracht van het verhalen vertellen, van het
scheppen van verbeelding over wat er allemaal mogelijk is.
Met name de esthetiek van de grillige en aaibare zwammen-
structuur van het mycelium als gevelbedekking springt in het
oog. “Het was nooit eerder gedaan, muren maken van mycelium.
Het heeft ons twee jaar gekost om die te ontwikkelen”, zegt
Leboucq. Voor de gevelpanelen lieten ze in een mal een mix van
landbouwafval en het bindende mycelium groeien. Na ongeveer
een week is de structuur voldoende gegroeid, aangesterkt, en
gedroogd en heb je een stevig, duurzaam en esthetisch plaat-
materiaal.
MateriaalMeesters
REGISSEuR, ACtEuR EN
CONCEPtONtWIKKELAAR LuCAS DE MAN
EN BEELDHOuWER EN SCENOGRAAF
PASCAL LEBOuCq VAN StICHtING
NIEuWE HELDEN, ONtWIKKELDEN EEN
CREAtIEF CONCEPt DAt DE POtENtIE
VAN MyCELIuM ALS ISOLEREND
BOuWMAtERIAAL LAAt ZIEN.
TeksT VIVEKA VAN DE VLIEt
BOuWEN MEt
MyCELIuM
< Growing Pavilion
op het Ketelhuis-
plein in Eindhoven
tijdens de Dutch
Design Week 2019,
een initiatief van
Lucas de Man (l)
en Pascal Leboucq
(r) van Stichting
Nieuwe Helden.
Foto Eric Melander,
portretfoto’s Anne
Harber.
92-93-94_materiaalmeesters.indd 93 05-06-20 10:57