Pagina 94 van: Bouwwereld #5 2020
94
UnFair archiTecT award
Collage city is
gebaseerd op vier
utopische stads-
plannen. Links het
strakke strokengrid
van Ludwig Hilbes-
heimer. Linksmid-
den de kruisvormen
uit Voisin van Le
Corbusier. Midden
de meer historische
structuur van Léon
Krier. Rechts de
honingraatachtige
structuur uit Golden
Lane van Alison &
Peter Smithson.
autoverkeer en voetgangers op verhoogde straten. het heeft
een bijzondere honingraatachtige structuur, een voorloper van
de bijlmer.” het centrale plein van beurs is een interpretatie van
een stadsplan van léon krier uit de jaren tachtig. “uiteindelijk
hebben we verschillende tijden en verschillende waarheden aan
elkaar geknoopt.”
Botsing van ideeën
De beursvloer in de zuiveringshal op de amsterdamse wester-
gasfabriek oogt als een labyrint die een instinctieve logica volgt.
er zijn steegjes, doodlopende straten, pleinen, promenades en
hoogteverschillen. De meest interessante plekken in hun platte-
grond zijn volgens keimpke zigterman en Daan vulkers waar de
vier toekomstvisies grenzen. “Daar wordt de botsing van ideeën
zichtbaar in een verschil in schaal en vorm. net als bij een echte
stad. het is de collage van de zuidas, bijlmer, grachtengordel en
plan zuid die van amsterdam een levendige stad maakt.”
De plattegrond biedt voldoende afwisselingen voor grote in-
stallaties maar ook kleine doeken en verduisterde kamers
voor filmprojecties. bij de interpretatie van de vier utopische
stadsplannen uit de vorige eeuw namen de jonge architecten
enige artistieke vrijheid. “onze plattegrond is abstractie.” ook
werd een houten loopbrug toegevoegd. een lucky accident, dat
tijdens de bouw met de kunstenaars is ontstaan, was dat de
kruislatten van de galerij onder de trap eenzelfde kruisverband
hebben als de metalen spanten in het monumentale plafond van
de zuiveringshal.
minder fortuinlijk toeval was de corona-uitbraak. het ontwerp
was toen al klaar; de beurs zou aanvankelijk medio april openen.
wat te doen? “bewegingsvrijheid is essentieel voor een opti-
male kunstbeleving. onze plattegrond biedt veel alternatieve
looproutes en nodigt uit om doorheen te dwalen, net als door
een echte stad.” uiteindelijk koos de organisatie voor tijdsloten
van één uur met een maximaal veertig bezoekers. “De beurs
was in juli en augustus twee maanden open in plaats van een
lang weekend. ook was er meer tijd om op te bouwen.”
ConCeptueel en pragmatisCh denken
voor unknown architects was de opdracht “een oefening in
conceptueel denken”. zigterman: “we hoefden nauwelijks reke-
ning te houden met materialisering en detaillering. een kunst-
beurs bestaat nu eenmaal grotendeels uit witte wanden. Daar-
door konden wij ons focussen op de ruimtelijke ervaring van ons
ontwerp. het historische onderzoek naar diverse utopische ste-
denbouwkundige plannen was een nuttige verdieping van onze
reguliere praktijk. Daarin is vaak geen tijd voor experiment.” te-
gelijkertijd was het ook een heel fysiek ontwerp. “De stadsplat-
tegronden zijn naast elkaar gelegd op basis van een maquette
bestaande uit muurelementen waarmee we eindeloos konden
schuiven. De plattegrond is heel organisch gevormd. uiteindelijk
hebben wij deze op onze knieën op de beursvloer getaped.”
naast de theorie was de opdracht ook een oefening in pragma-
tisch denken. “om kosten te besparen is het interieur gebouwd
van vuren latten en mdf-platen. De kunstenaars zelf moesten
het in een paar dagen opbouwen. wij hebben daarom een han-
dig en efficiënt systeem ontwikkeld om deze wanden op te
bouwen.” een spannend moment was toen het ontwerp werd
toegeëigend door de kunstenaars die er hun werk in plaatsten.
met als laatste stap de bezoekers die allemaal een eigen route
kiezen en zo ook hun eigen draai aan het ontwerp geven. “een
geslaagd stadsplan wordt nu eenmaal overgenomen door de
bewoners.” n
93-94-95_unfair.indd 94 04-09-20 09:18