Pagina 58 van: Bouwwereld #6 2017
Nieuwe BENG-eisen vragen
om integraal ontwerp
Vanaf 1 januari 2021 moeten alle nieuwe gebouwen in Nederland ‘Bijna EnergieNeutrale Gebouwen’ zijn en
voldoen aan de zogenaamde BENG-eisen. Deze eisen vervangen de huidige EPC-eisen. Vooral de beperking
van de energiebehoefte per vierkante meter zal invloed gaan hebben op het ontwerpproces.
De BENG-indicatoren toetsen de energie-
prestatie van het gebouw aan de hand
van elk van de volgende drie criteria:
1. De maximale energiebehoefte in kWh
per m2 gebruiksoppervlakte per jaar.
2. Het maximale primair fossiel energie-
gebruik in kWh per m2 gebruiksopper-
vlakte per jaar.
3. Het minimale aandeel hernieuwbare
energie in procenten.
Er zijn reeds voorlopige BENG-eisen be-
kend voor verschillende gebruiksfuncties.
De voorlopige eisen voor woningen en
woongebouwen zijn energiebehoefte
≤ 25 kWh/m2/jaar; primair fossiel energie-
verbruik ≤ 25 kWh/m2/jaar; aandeel her-
nieuwbare energie ≥ 50%.
Deze nieuwe eisen zorgen ervoor dat het
energiegebruik van een gebouw beperkt
is en ten minste de helft van het energie-
verbruik afkomstig is uit hernieuwbare
bronnen. Dit is een verscherping ten
opzichte van de huidige eisen in het
Bouwbesluit. Toch worden ook nu al
woningen gebouwd met (veel) hogere
energieambities dan wettelijk verplicht.
Denk daarbij aan energieneutrale wo-
ningbouw en nul-op-de-meter-woningen.
Bij deze concepten wordt (een deel van)
schil (Rc-waarden, U-waarden, luchtdicht-
heid, zonwerende beglazing) wordt even-
tueel wat bijgesteld en verhoogd ten
opzichte van de wettelijke minimumeisen
uit het Bouwbesluit. Vervolgens worden
de gebouwinstallaties zodanig geoptima-
liseerd en eventueel aangevuld met her-
nieuwbare energieopwekkers, dat vol-
daan wordt aan de wettelijke of gewenste
energieambitie.
Op basis van de voorlopige BENG-eisen
en bepalingsmethode zal een dergelijk
ontwerpproces moeten veranderen. Be-
sluiten vroeg in het ontwerpproces met
betrekking tot de verkaveling en het wo-
ningtype maken dat er meer of minder
ruimte voor keuzevrijheid in het bouw-
kundig ontwerp overblijft om aan de ener-
gieprestatie-eisen te kunnen voldoen.
Deze beslissingen zijn niet langer te
compenseren met installatietechnische
eigenschappen. De vier invloedsfactoren
(ontwerp, bouwtechniek, locatie en instal-
laties) moeten nog meer op elkaar afge-
stemd worden. Zowel de stedenbouw-
kundige, als de architect en de bouw-
fysisch en installatietechnisch adviseur
hebben een ontwerpende rol in het vroe-
ge ontwerpproces, om in een latere fase
aan de wettelijke eisen te voldoen.
Handvatten BENG-woning
Om inzicht te geven in de beïnvloedings-
factoren van de eerste BENG-eis bij wo-
ningen, zijn deze hieronder puntsgewijs
kort toegelicht. Dit geeft handvatten om
de energievraag c.q. de energiebehoefte
van een woning te reduceren. In wille-
keurige volgorde:
1. De oriëntatie.
(Tussen)woningen met een noordzuid-
oriëntatie hebben een lager energie-
gebruik dan woningen met een oostwest-
oriëntatie. Voor woningen met beglazing
in meer dan twee gevels is de oriëntatie
minder van belang.
de door de woning gevraagde energie op
duurzame wijze zelf opgewekt. Nieuw
echter is de eis aan de maximale energie-
behoefte voor verwarmen, koelen en
ventilatie, de eerste BENG-indicator. Deze
eis kennen we al wel min of meer vanuit
het passief bouwen-concept. De eerste
BENG-indicator legt beperkingen op aan
het bouwkundige deel van het gebouw-
ontwerp. Veel van de huidige woningen
die ontwikkeld zijn of worden met een
hoog ambitieniveau op gebied van ener-
gie, voldoen wel aan de tweede en derde
BENG-indicator, maar niet aan de eerste.
Veranderend ontwerpproces
Van invloed op de eerste BENG-indicator
zijn met name het stedenbouwkundig en
bouwkundig ontwerp van het gebouw.
Denk hierbij aan de oriëntatie van de
gevels ten opzichte van de zon, de ge-
bouwvorm, het percentage glas in de
gevels en de thermische kwaliteit van de
gebouwschil.
Ook nu zijn deze zaken van invloed op
de energieprestatie van een gebouw.
Toch wordt doorgaans vaak de EPC be-
paald met de oriëntatie en het ontwerp
als vast gegeven. De kwaliteit van de
58 // Bouwwereld
TeksTproducTie en Beeld ir. T.M.C. (Cédrique) STeenkaMer en
ir. J. (Janneke) van der weerd – lBP|SiGHT
Visualisatie relatie tussen invloedsfactoren en BENG-indicatoren.
58-59_beng.indd 58 06-06-17 15:18