Pagina 10 van: Bouwwereld #6 2018
Van een gesloten bolwerk als gevangenis, is de Blokhuispoort
getransformeerd tot een dynamisch centrum met open poorten
in de binnenstad van Leeuwarden. Door de komst van een hos
tel, de openbare bibliotheek, horeca en tientallen culturele en
creatieve ondernemers, is er veel aanloop. De Blokhuispoort
heeft bovendien een centrale rol in de manifestaties rondom
Leeuwarden Culturele Hoofdstad van Europa in 2018. Dat bete
kende ook: geen bouwactiviteiten meer in dit jaar. Voor de eige
naar en ontwikkelaar BOEi zette dat een flinke druk op het tem
po van verbouwen. Want het rijksmonumentale complex met zijn
15eeeuwse wortels als fort, was een bron van uitdagingen.
Gietijzeren draagstructuur
De huidige bebouwing dateert uit de periode van 1870 tot 1895.
Door de bekende gevangenisarchitect J.F. Metzelaar en zijn zoon
W.C. Metzelaar werd het blokvormige complex met drie achter
elkaar geschakelde binnenplaatsen ontworpen. Naast allerlei
werkzalen en kantoren waren er twee blokken met uitsluitend
kleine cellen voor eenzame opsluiting langs centrale galerijen.
Om uitbraken te voorkomen lag er een gracht om de dichte om
muring. De bescheiden ramen waren in een strak ritme geplaatst
en van tralies voorzien. Achter de dikke gemetselde muren is de
draagstructuur van gietijzeren kolommen, stalen balken en
getoogde vloerconstructies van metselwerk nog goed te zien.
Hostel in cellenblok
Bij de herbestemming is het gesloten karakter zoveel mogelijk
behouden. Zo waan je je in het hostel Alibi nog steeds in een
gevangenis met originele celdeuren. “De functie van hostel past
perfect bij de cellen. Uiteraard is er wel wat gedaan, zo zijn van
drie cellen twee kamers gemaakt met in de tussenliggende cel
twee badkamers voor de beide kamers. In overleg met de Rijks
dienst voor Cultureel Erfgoed hebben we dit cellenblok zoveel
mogelijk teruggebracht naar de oorspronkelijke toestand. Giet
vloeren zijn afgebikt zodat de oude tegelvloeren weer te voor
schijn kwamen, de vroegere kleuren op de celdeuren en balu
strades zijn teruggebracht. Het kleurenpalet is vastgesteld op
basis van historisch onderzoek. Door hier zwaar in te zetten op
behoud en restauratie, hebben we wat ruimte gekregen om het
andere cellenblok meer open te breken,” vertelt architect Bauke
Tuinstra van TWA architecten. Enkele cellen in het hostel zijn
nog origineel en vertellen als museumcel het verhaal van Blok
huispoort.
Bieb achter glas
In het tweede cellenblok, dat langs de Keizersgracht ligt, is de
openbare bibliotheek dbieb gevestigd. De bibliotheek wilde niet
verstopt zitten achter dikke gevangenismuren. Bovendien vroeg
men om grote open vloervlakken en zicht van buiten naar bin
nen en omgekeerd. Dat kwam bepaald niet overeen met het
karakter van het oude cellenblok, vertelt Tuinstra. “We hebben
daarom deze wensen in één grote ingreep gecombineerd met
een nieuw trappenhuis, een lift en veel glas.” Buiten de poort is
dit al zichtbaar. Hier staan achter de afgebrokkelde gevangenis
muur de volglazen gevels van een uitbreiding op de begane
grond rondom het cellenblok. De nieuwe glazen gevel staat een
halve meter terug van de muur. Deze muur was voor een deel al
ingestort omdat hij instabiel was geworden. Voor de veiligheid is
er nog meer uit het middendeel van deze muur gesloopt en is
deze afgewerkt met een laag kalkmortel. Bauke Tuinstra Bourboomweg 26Doeke van Wieren 9112 HL Burdaard T 0519 241550 E info@TWA-architecten.nlF 0519 241559 W www.TWA-architecten.nl
Doorsnede D4-D4
Doorsnede D4
schaal 1:100
10 // BouwwErELd
// state of the art
B
au
ke Tu
in
stra B
o
u
rb
o
o
m
w
eg
26
D
o
eke van
W
ieren
9112 H
L B
u
rd
aard
T 0519 2
41550 E in
fo
@
T
W
A
-arch
itecten
.n
l
F 0519 2
41559 W
w
w
w
.T
W
A
-arch
itecten
.n
l
D2
D2
D3
D4D4
B
EG
A
N
E G
RO
N
D
sch
aal 1:500
D3
Bauke Tuinstra Bourboomweg 26
Doeke van Wieren 9112 HL Burdaard
T 0519 241550 E [email protected]
F 0519 241559 W www.TWA-architecten.nl
Doorsnede D2-D2
Doorsnede D2
schaal 1:100
Begane grond, in kleur de bibliotheek
Door nede D2D2
Doorsnede D4D4Doorsnede D3D3
Bauke Tuinstra Bourboomweg 26
Doeke van Wieren 9112 HL Burdaard
T 0519 241550 E [email protected]
F 0519 241559 W www.TWA-architecten.nl
Doorsnede D3-D3
Doorsnede D3
schaal 1:100
D
D3
D3
D4 D4
D2
06-07-08-09-10-11-12-13-14-15_stateoftheart.indd 10 14-06-18 13:19