Pagina 64 van: Bouwwereld #6 2019

Renovatie huurwoningen zet
behaaglijkheid op de tocht
Na uitvoering van groot onderhoud en een energetische opwaardering van zijn huurwoningen,
komt bij de verhuurder een groot aantal klachten binnen over het thermisch comfort. Koude
luchtstromen teisteren de bewoners. TechnoConsult onderzoekt en adviseert.

EEN GOEDE MENGING VAN OPSTIJGENDE WARME LUCHT BOVEN DE RADIATOR
EN KOUDE BUITENLUCHT VOORKOMT KOUDEVAL

Bij groot onderhoud aan een woning­
complex zijn de circa 320 woningen ener­
getisch opgewaardeerd. Hierbij is onder
meer een geïsoleerde kapconstructie
geplaatst, zijn de spouwmuren voorzien
van na­isolatie en is een vraaggestuurde
mechanische ventilatie geïnstalleerd.
De oorspronkelijke houten beganegrond­
vloeren zijn behouden en daarbij niet
aanvullend geïsoleerd. Wel is de kruip­
ruimteventilatie verbeterd, door het aan­
brengen van renovatiekokers in de voor­
en achtergevels.
Gedurende het eerste stookseizoen na
de renovatie ontvangt de verhuurder een
bovenmatige hoeveelheid klachten. Van
steeds dezelfde strekking: thermisch
onbehagen in de woonkamer. Bij koud
weer, in combinatie met wind op de
gevel, ervaren de huurders koude lucht­
stromingen langs de voeten en in de nek.
Dit terwijl de thermische isolatie van de
woningen juist verbeterd zou moeten zijn.

Onderzoek
TechnoConsult neemt allereerst een re­
presentatieve steekproef in zowel wonin­
gen mét als zonder klachten. Aan de

Tot slot wordt de luchtdichtheid van de
beganegrondvloeren beproefd aan de
hand van rookdetecties. Via het vloerluik
en de gevelroosters wordt een grote
hoeveelheid rook in de kruipruimte gebla­
zen. Hierbij wordt de woning met behulp
van het mechanisch ventilatiesysteem op
een lichte onderdruk gebracht. Uit de
proeven blijkt dat in de woningen waar
de klachten het hevigst zijn, er op diverse
locaties langs de plinten rook in de woon­
kamer infiltreert. Er zijn forse luchtlekken
bij de wand/vloeraansluitingen gevonden.

Oorzaak koudeklachten
Er zijn diverse luchtlekken aanwezig in de
beganegrondvloeren. De kruipruimte
wordt geventileerd met buitenlucht. Bij
lage buitentemperaturen leidt infiltratie
van lucht vanuit de kruipruimte tot relatief
koude luchtstromen boven de vloer. Dit
leidt tot thermisch onbehagen. Wind op
de gevel resulteert in een sterkere venti­
latiestroom, waardoor tevens de kans op
thermisch onbehagen toeneemt.
Het ventileren van de kruipruimte is ver­
eist om de houten vloer in goede conditie
te houden. Bij het onderhoud werd de
kruipruimteventilatie verbeterd, waardoor
de luchtstroom door de kruipruimte is
vergroot. Het gevolg: de temperatuur in
de kruipruimte nadert meer de buitentem­
peratuur. Bij koud weer neemt de gehele
beganegrondvloer hierdoor een (iets)
lagere temperatuur aan. Via de aanwe­
zige luchtlekken infiltreert meer en kou­
dere lucht dan voorheen. Dit veroorzaakt
het thermisch onbehagen: een tempera­
tuurverschil tussen been­ en schouder­
hoogte kan al vanaf circa 2 graden ver­
schil als hinderlijk worden ervaren.

Secundaire invloedsfactoren
Bij veel van de onderzochte woningen
zijn zitmeubelen direct onder de ramen
in de woonkamer geplaatst. Door dicht bij

hand van objectieve metingen wordt het
comfortniveau in de woningen op ver­
schillende plekken gemeten. Specialisti­
sche apparatuur registreert onder meer
de stralingstemperatuur, luchttempera­
tuur, relatieve luchtvochtigheid en lucht­
turbulenties. Op basis van de behaaglijk­
heidstheorie van Fanger wordt aan de
hand van deze meetwaarden het comfort­
niveau uitgedrukt in een eengetalswaar­
de: de Predicted Mean Vote (PMV). Wat
hierbij opvalt: de woningen met klachten
hebben een sterk verlaagd comfortniveau
ter plaatse van de voor­ en achtergevels.
Met behulp van rookbuisjes worden de
luchtstromingen bij de voor­ en achter­
gevel nader in kaart gebracht. Ondanks
de relatief lage buitentemperaturen tij­
dens de inspecties is koudeval slechts
minimaal aanwezig. Enkel daar waar geen
radiatoren onder de natuurlijke toevoer­
roosters boven de beglazing zijn toege­
past of waar deze niet zijn ingeschakeld,
is er een ietwat neerwaartse luchtstroom.
Thermografisch onderzoek toont verder
aan dat regelmatig sprake is van verlaag­
de vloertemperaturen in de zone nabij de
voor­ en achtergevel.

64 // Bouwwereld

TeksT en Beeld ir. daan van Kinderen, TechnoconsulT B.v. //
Tekenwerk henK heusinKveld

64-65_bouwschade.indd 64 12-06-19 14:27