Pagina 23 van: Bouwwereld #6 2020
23
KoplopeR
verdwijnen of naar Afrika worden geëxporteerd, inzamelen en er
alle schaarse aardmetalen en andere grondstoffen uithalen om
er nieuwe producten van te maken. Dat roep ik al vijftien jaar,
maar het gebeurt nauwelijks. Onbegrijpelijk. Driekwart eindigt
nog steeds op de afvalberg. Mobieltjes hergebruiken is voor mij
een iconisch voorbeeld van een circulaire economie. In een ton
oude telefoontjes zit namelijk evenveel metaal als in duizend
kilo erts. Je moet ze zien als een verzameling grondstoffen die
toevallig die vorm heeft. Op dat vlak heb ik ook sessies gedaan
met Ikea; welbeschouwd een grondstoffenleverancier en -ver-
werker. Waar de transitie over moet gaan, is dat je over pak-
weg tien jaar geen kast, bank of tafel meer koopt. Je huurt er
een voor een paar jaar. Na afloop breng je hem terug naar het
grondstoffendepot van Ikea, die er op zijn beurt weer nieuwe
producten van maakt. Dat gaat over de transitie van bezit naar
gebruik en dat vraagt een mentale switch.”
En die switch van gebruik naar bezit kunnen we als
samenleving maken?
“We zullen wel moeten, maar staan nog helemaal aan het begin.
We recyclen al best veel in Nederland, maar als je kijkt naar de
grondstoffen die we gebruiken, dan hergebruiken we nog geen
vijftien procent.”
Het gaat dus nog lang niet goed met circulariteit?
“Niet echt. Elke week is er wel een congres of symposium waar
weer een nieuw concept wordt gepresenteerd. De stap van con-
cept naar uitvoering blijkt echter een hele grote in Nederland.
Dat geldt ook voor voorbeeldprojecten als Alliander in Duiven.
Een mooi gebouw van Thomas Rau en helemaal op circulaire
leest geschoeid. In Nederland hebben we hooguit 25 van der-
gelijke voorbeelden op de 1 miljoen gebouwen die we rijk zijn.
We praten dus al jaren over circulair ontwerpen en bouwen,
maar in de praktijk komt het er niet van.”
Is dat gebrek aan circulaire gebouwen niet zorgelijk?
“Zorgelijk zeker, maar ook logisch. Je hebt de energietransitie,
de circulaire transitie en de biobased transitie. Die grijpen op el-
kaar in. De energietransitie wordt echter in hoge mate gestuurd
door de klimaatdoelen. Als je tientallen jaren hebt verzuimd om
in te grijpen, dan moet je nu in versneld tempo de klimaatdoelen
gaan halen. Dus ga je het efficiënt doen. Dan kijk je naar het
rendement en dat is niet per definitie circulair. Want als je het
echt circulair zou doen, moet je harder ingrijpen om de klimaat-
doelen te halen, maar dat gebeurt niet omdat we haast hebben.
Door die haast gaan we niet-duurzame en niet-circulaire dingen
doen, zoals biomassa in de fik steken om de klimaatdoelen toch
te halen. Dat is tegenstrijdig: klimaatdoelen proberen te halen
door niet circulair bezig te zijn.”
En dat geldt ook voor BENG?
“Jazeker. Die is er enkel gekomen om de zaak te vertragen en
de bouwers meer tijd en ruimte te geven. De echte experts zijn
ertegen. Het is belachelijk hoe zwak die normen zijn. Ze dagen de
bouwbedrijven veel te weinig uit. Wat dat betreft heeft de bouw
een uitermate effectieve lobby in politiek Den Haag. Maar ze kun-
nen allemaal op de helling, die energielabels en EPC- en BENG-
normen. Uiteindelijk gaan ze allemaal verdwijnen. In de toekomst
wordt je huis energieneutraal of niet en daarna energieleverend
of niet en het wordt circulair of niet. Daar gaan we naartoe. Al die
tussenstapjes zijn ruis, gerommel in de marge. Het gaat allemaal
om bestaande bedrijven die geen al te grote stappen willen zetten
als het om circulariteit gaat. De bouw is wat dat aangaat een van
de meest trage en conservatieve sectoren die ik ken.”
En die traagheid maakt u kwaad?
“Waar ik me aan stoor, is dat ik de afgelopen 35 jaar allerlei
duurzame concepten als IFD, cradle-to-cradle, de donuteco-
nomie en circulariteit heb zien opkomen en verdwijnen. Vaak
was het meer van hetzelfde. Waar het om gaat, is de stap van
concept naar uitvoering. Die zetten we niet, omdat we te weinig
mandaat en doorzettingskracht hebben. Bovendien hebben we
helemaal geen concepten meer nodig. Alles is al bedacht. Waar
we voor moeten zorgen, is dat we goede duurzame concepten
grootschalig gaan uitvoeren en daar is veel meer dwang en sti-
mulans in de uitvoering voor nodig.”
Welke maatregelen zou u nemen als u het in Den Haag voor
het zeggen had?
“Ik zou keihard eisen dat duurzaamheid en circulariteit in elke
aanbesteding komt. Nu is dat in slechts de helft van de gevallen
een prioritair thema.”
‘Waar We voor moeten zorgen, is
dat We goede duurzame concepten
grootschalig gaan uitvoeren en daar
is veel meer dWang en stimulans in
de uitvoering voor nodig’
20-21-22-23-24_koploper.indd 23 02-10-20 09:49