Pagina 14 van: Bouwwereld #7/8 2018

zeer maatvast is uitgevoerd, terwijl bij de plaatsing van de units
soms een centimeter speling zat. Deze maattoleranties zijn altijd
een lastig probleem bij modulair bouwen. Daarom moet je bij
modulebouw voortdurend meten en zo nodig aanpassen. Dat
vraagt extra inspanningen.”
De modules zijn verticaal niet met verbindingsmiddelen gekop-
peld, maar staan op wrijving. De massa van de betonvloer zorgt
hierbij voor de benodigde druk in relatie tot de wrijving. Tussen
het dak en de vloer van de modules is een laag Reciflex CS
geplaatst die de akoestische ontkoppeling verzorgt, maar ook
voldoende wrijvingsweerstand biedt voor het afschuiven. Dat
was nog wel een zoektocht, omdat de leverancier van die
akoestische laag niet primair bezig is met de wrijvingsweerstand,
maar het vinden van het juiste materiaal dat beide functies kon
vervullen is goed gelukt.

Tweede draagweg
Bij gestapelde modules ontstaat een probleem als één van de
modules zou bezwijken. Dat kan gebeuren door brand of een
andere oorzaak van falen. Om voortschrijdende instorting in zo’n
geval te voorkomen, heeft Pieters Bouwtechniek gebruikge-
maakt van het zogenaamde kettingprincipe. Dat is gedaan door
de daken van de modules met elkaar te verbinden met behulp
van stalen strips. Per module zijn aan weerszijden drie strips
aangebracht. Die strips stellen constructief niet zoveel voor
volgens Kuijpers, maar zijn toch voldoende sterk om de boven-
liggende modules op te vangen als tweede draagweg. Omdat
alle modules per laag op deze manier een ketting vormen, blij-
ven ze hangen en is er voldoende zekerheid in geval er een
module mocht bezwijken.

Brandveiligheid
Een complicerende factor bij houtconstructies is de brandveilig-
heid. Hoewel in gelegenheden zoals Hotel Jakarta als vanzelf-
sprekend sprinklers worden geïnstalleerd in verband met de
aanwezigheid van internationale en zakelijke gasten, reduceren
deze maar 30 minuten van de vereiste 120 minuten brandwe-
rendheid tegen bezwijken. De resterende 90 minuten zijn ver-
kregen door de CLT-wanden 70 mm dikker uit te voeren dan de
constructief benodigde sterkte om bezwijken te voorkomen. Bij
toepassing van een sprinkler is de kans op een serieuze brand
natuurlijk sterk verkleind en dat is maar goed ook, want als er nu
een houten gebouw afbrandt, dan bouwen we dergelijke gebou-
wen de komende vijftig jaar niet meer, verwacht Kuijpers.

Atrium met volwassen palmen
Voor het atriumdak op 30 meter hoogte is eveneens een gelami-
neerde houten constructie toegepast. Ter plaatse van de groot-
ste overspanning (25 m) is een houten ligger versterkt door een
onderspannen staalconstructie van dunne staven. Daardoor blijft
de constructie slank.
Het hele atrium ademt een natuurlijke sfeer door de subtropi-
sche tuin en de overvloedige toepassing van bamboe als afwer-
king. De wanden van de CLT-units zijn aan de atriumzijde voor-
zien van een akoestische bekleding met geperste bamboelatten.
Zo zijn ook de deuren naar de installatieschachten haast on-
zichtbaar opgenomen in de atriumwanden. Zelfs het scharnier is
afgedekt met een aparte lat.
Verder zijn de galerijvloeren en de vloeren van de publieke ruim-
ten voorzien van bamboeparket en is een groot deel van de

1 // In totaal is 1700 m2 aan PV­panelen geplaatst, waarvan een groot

deel op het dak. 2 // In de zuidgevel zijn verdiepingshoge Building Inte­

grated PV­panelen op de gesloten delen aangebracht. 3 // Op de noord­

gevel zijn patronen van 17e­eeuwse schilderijen met historische schepen

in de aluminium gevelpanelen geperforeerd.

14 // BouwWereld

// State of the art

1

2

3

06-07-08-09-10-11-12-13-14-15_stateoftheart.indd 14 15-08-18 13:50