Pagina 64 van: Bouwwereld #7/8 2018

Losse gevelstenen wooncomplex
leiden tot commotie
Verontruste bewoners maken melding van een voorval. Bij een wooncomplex worden op
het trottoir voor de gevel steenscherven ontdekt, vermoedelijk afkomstig uit bovenliggend
gevelmetselwerk. TechnoConsult wordt ingeschakeld voor onderzoek en advies.

Bij een luxe appartementencomplex,
eigendom van een woningbouwvereni­
ging, is mogelijk sprake van losliggend
gevelmetselwerk. Het complex (120 ap­
partementen uit 1998) omvat zes bouw­
lagen, voorzien van baksteen metsel­
werkgevels en grote terugliggende gevel­
openingen die zich over een hoogte van
twee verdiepingen uitstrekken.
Het gebouw is gelegen in een drukke
stadskern, waardoor veel voetgangers­
en fietsverkeer via voorliggend trottoir en
fietspad passeert. Directe beheersmaat­
regelen zijn noodzakelijk; de kans op
letselschade door vallende steenscher­
ven is immers reëel.
Bij een nadere inspectie van de gevel
vanaf het maaiveld is zichtbaar dat het
gevelmetselwerk op diverse locaties
schades vertoont. Stenen lijken zich
lokaal uit het gevelvlak verplaatst te heb­
ben en voegwerk is op verschillende
plaatsen onthecht, in het bijzonder boven
de gevelopeningen.

Onderzoek
TechnoConsult is direct ter plaatse voor
onderzoek. Bij een nadere inspectie van­
uit de hoogwerker blijkt dat de gebreken

zowel verticaal als horizontaal (hangend)
aangebracht.
De steenstrips zijn op het gladde beton­
oppervlak verlijmd met een dikbed lijm­
mortel. Ter plaatse van de dilatatievoegen
is de lijmverbinding grotendeels bezwe­
ken, waardoor de strips met de hand te
verwijderen zijn. De lijmmortel vertoont
tevens tekenen van degradatie door in­
werking van vocht, mogelijk in combinatie
met vorst. De lintvoegen ter plaatse van de
overgang tussen de steenstrips en het
bovengelegen volle metselwerk zijn struc­
tureel gescheurd, onthecht of uitgevallen.
Verder destructief onderzoek laat zien dat
de penanten tussen de gevelopeningen
op verdiepingshoogte verticaal zijn ge­
steund door stalen geveldragers. Hoewel
het metselwerk glijdend is opgelegd op de
geveldragers, is er geen vrije ruimte tus­
sen de drager en de onderliggende steen.
De stalen L­profielen dragen hierdoor door
over de gehele hoogte van de gevel.

Analyse
Gevelmetselwerk is onderhevig aan tempe­
ratuur­ en vochtwisselingen. Zeker bij een
zuidwestgevel is de zonbelasting relatief
groot, met grote temperatuurwisselingen in
het buitenblad tot gevolg. Onder invloed
van temperatuur­ en vochtwisselingen
vertonen materialen uitzetting en krimp.
De mate van deze werking is afhankelijk
van de eigenschappen van het materiaal en
de optredende temperatuurverschillen.
Scheurvorming kan ontstaan als de werking
van de materialen niet vrij kan optreden,
maar wordt verhinderd. Om deze reden
worden in de gevel bouwfysische dilataties
aangebracht. Het dilatatiepatroon en de
afmetingen van de dilatatievoegen moeten
hierbij afgestemd worden op de te ver­
wachten lengteveranderingen in de gevels.
CUR Aanbeveling 71 ‘Constructieve as­
pecten bij ontwerp, berekening en detail­
lering van gevels in metselwerk’ gaat

zich voornamelijk beperken tot de gevel­
vlakken rondom gevelopeningen en de
gebouwhoeken. Op deze locaties is het
gevelmetselwerk verticaal gedilateerd,
vanaf de hoeken van de gevelopeningen.
Er worden zowel gevulde als (naderhand
ingezaagde) open dilatatievoegen vast­
gesteld. Bij diverse gevelopeningen ont­
breken dilataties, of zijn deze enkel aan
één zijde van de gevelopening aanwezig.
Op de dag van de inspectie is het zonnig,
waarbij de zomerzon de op het zuidwes­
ten georiënteerde gevel sterk opwarmt.
Bij een beoordeling van de dilataties blij­
ken deze volledig dichtgedrukt te zijn. Het
aanwezige compriband is daarbij vergaan.
Andere dilatatievoegen blijken deels ge­
vuld met cementresten, waardoor vrije
vervorming niet mogelijk is. Rondom de
dilatatievoegen zijn diverse stenen losge­
raakt uit de gevel. Enkel op inklemming
zijn die vast blijven hangen. Op enkele
plekken ontbreken delen van bakstenen.
Losgeraakte delen worden verwijderd om
de achterconstructie te beoordelen. Hier­
bij wordt vastgesteld dat boven de terug­
liggende gevelopeningen geprefabriceer­
de betonnen lateien aanwezig zijn, be­
kleed met steenstrips. De steenstrips zijn

64 // Bouwwereld

TeksT en Beeld ir. daan van Kinderen, TechnoconsulT B.v. //
Tekenwerk henK heusinKveld

1

64-65_bouwschade.indd 64 15-08-18 16:11