Pagina 50 van: Bouwwereld #7/8 2019

Aan de slag met circulariteit!
Circulair bouwen betekent het ontwikkelen, gebruiken en hergebruiken van gebouwen, gebieden
en infrastructuur, zonder natuurlijke hulpbronnen onnodig uit te putten, de leefomgeving te
vervuilen en ecosystemen aan te tasten. Het concretiseren van deze definitie is in de praktijk nog
niet honderd procent eenduidig doordat het (ver)bouwen een uniek proces is.

Aan elk project worden verschillende
eisen gesteld en spelen andere factoren
een rol. Hierdoor kan het ogenschijnlijk
lastig zijn om de juiste (circulaire) keuzes
en beslissingen in een project te maken.
In dit artikel beschrijven wij de aanpak
voor het verkennen van deze mogelijk­
heden met praktische handvatten en
voorbeelden.

Ontwikkelingen
Het thema ‘circulariteit’ is volop in ontwik­
keling. Zo onderneemt het Platform CB’23
diverse activiteiten om een impuls te
geven aan de praktijk van circulair bou­
wen. Eén van die activiteiten is de ontwik­
keling van een leidraad die handvatten
geeft voor de concrete aanpak van circu­
lair bouwen. De definitieve leidraad wordt
in juli 2019 verwacht. Daarnaast is Plat­

versie van de beoordelingsrichtlijn
BREEAM­NL.

Stappenplan
Elk (ver)bouwproject is uniek door locatie,
beschikbare middelen, eisen en wensen.
Hierdoor verschillen ook de mogelijk­
heden voor het invullen van het thema
circulariteit per project. Het 10­R­model
van prof. dr. J. Cramer (zie afb. 1) kan een
hulpmiddel zijn om de mogelijkheden van
circulair bouwen te verkennen. Op basis
van dit model hanteren wij de volgende
drie stappen om tot circulair bouwen te
komen:
1. Slim ontwerpen en bouwen met een
lage milieubelasting (ontwikkelingsfase,
gebruiksfase en einde leven­fase).
2. Verlenging van de levensduur van het
gebouw en de onderdelen van het ge­
bouw (gebruiksfase).
3. Gebruik restmaterialen optimaal (einde
levensduur).

Als vuistregel geldt: hoe hoger op de
R­ladder, hoe beter. (Ontwerp)strategieën
die vallen onder het eerste punt hebben
een hogere mate van circulariteit dan
strategieën die vallen onder het derde
punt. Het is zinvol om bij toepassing van
dit model besef te hebben van de levens­
duur van de verschillende gebouwdelen.
Een bouwdeel met een zeer lange le­
vensduur hoeft misschien wel minder
circulair te zijn dan een bouwdeel dat een
hoge vervangingsfrequentie kent. Dit kan
bepaald worden aan de hand van het
schillenmodel van Steward Brand (zie afb.
2). In dit model zijn de bouwdelen als
schillen gedefinieerd, met elk hun eigen
levensduur: de locatie, de constructie, de
gevel, de installaties, de inbouw en de
inrichting.
Het R­model gecombineerd met het schil­
lenmodel geeft een sjabloon voor het
verkennen en benoemen van circulaire

form 31 dit jaar aan de slag gegaan met
het project ‘circulaire woningbouw in de
praktijk’. Dit project brengt voorbeelden
van recent op circulaire basis ontwikkelde
en gerealiseerde woningbouwprojecten
in kaart. Ook de Stichting Bouwkwaliteit
(SBK) zit niet stil. Om het gebruik van
circulaire materialen te stimuleren en
eenduidig te kunnen meten, is de bepa­
lingsmethode ‘Milieuprestatie gebouwen
en GWW­ werken’ naar de laatste inzich­
ten geactualiseerd en wordt de Nationale
Milieu database (NMD) aangepast. Bij de
herstructurering van de NMD wordt onder
meer circulariteit beter meetbaar ge­
maakt. Tot slot is ook de DGBC actief in
het verder definiëren en meetbaar maken
van het thema circulariteit door publicatie
van ‘A­Framework­For­Circular­Buildings’
en dit een plaats te geven in de nieuwe

50 // Bouwwereld

TeksT en Beeld ir. M.r. (Marc) Kalee en ir. H. (HenK) Versteeg

1

een overzicht van uitgangspunten, handvatten en voorbeelden

50-51-52_lbp.indd 50 09-09-19 14:33