Pagina 50 van: Bouwwereld #7/8 2019

Aan de slag met circulariteit!
Circulair bouwen betekent het ontwikkelen, gebruiken en hergebruiken van gebouwen, gebieden
en infrastructuur, zonder natuurlijke hulpbronnen onnodig uit te putten, de leefomgeving te
vervuilen en ecosystemen aan te tasten. Het concretiseren van deze definitie is in de praktijk nog
niet honderd procent eenduidig doordat het (ver)bouwen een uniek proces is.
Aan elk project worden verschillende
eisen gesteld en spelen andere factoren
een rol. Hierdoor kan het ogenschijnlijk
lastig zijn om de juiste (circulaire) keuzes
en beslissingen in een project te maken.
In dit artikel beschrijven wij de aanpak
voor het verkennen van deze mogelijk
heden met praktische handvatten en
voorbeelden.
Ontwikkelingen
Het thema ‘circulariteit’ is volop in ontwik
keling. Zo onderneemt het Platform CB’23
diverse activiteiten om een impuls te
geven aan de praktijk van circulair bou
wen. Eén van die activiteiten is de ontwik
keling van een leidraad die handvatten
geeft voor de concrete aanpak van circu
lair bouwen. De definitieve leidraad wordt
in juli 2019 verwacht. Daarnaast is Plat
versie van de beoordelingsrichtlijn
BREEAMNL.
Stappenplan
Elk (ver)bouwproject is uniek door locatie,
beschikbare middelen, eisen en wensen.
Hierdoor verschillen ook de mogelijk
heden voor het invullen van het thema
circulariteit per project. Het 10Rmodel
van prof. dr. J. Cramer (zie afb. 1) kan een
hulpmiddel zijn om de mogelijkheden van
circulair bouwen te verkennen. Op basis
van dit model hanteren wij de volgende
drie stappen om tot circulair bouwen te
komen:
1. Slim ontwerpen en bouwen met een
lage milieubelasting (ontwikkelingsfase,
gebruiksfase en einde levenfase).
2. Verlenging van de levensduur van het
gebouw en de onderdelen van het ge
bouw (gebruiksfase).
3. Gebruik restmaterialen optimaal (einde
levensduur).
Als vuistregel geldt: hoe hoger op de
Rladder, hoe beter. (Ontwerp)strategieën
die vallen onder het eerste punt hebben
een hogere mate van circulariteit dan
strategieën die vallen onder het derde
punt. Het is zinvol om bij toepassing van
dit model besef te hebben van de levens
duur van de verschillende gebouwdelen.
Een bouwdeel met een zeer lange le
vensduur hoeft misschien wel minder
circulair te zijn dan een bouwdeel dat een
hoge vervangingsfrequentie kent. Dit kan
bepaald worden aan de hand van het
schillenmodel van Steward Brand (zie afb.
2). In dit model zijn de bouwdelen als
schillen gedefinieerd, met elk hun eigen
levensduur: de locatie, de constructie, de
gevel, de installaties, de inbouw en de
inrichting.
Het Rmodel gecombineerd met het schil
lenmodel geeft een sjabloon voor het
verkennen en benoemen van circulaire
form 31 dit jaar aan de slag gegaan met
het project ‘circulaire woningbouw in de
praktijk’. Dit project brengt voorbeelden
van recent op circulaire basis ontwikkelde
en gerealiseerde woningbouwprojecten
in kaart. Ook de Stichting Bouwkwaliteit
(SBK) zit niet stil. Om het gebruik van
circulaire materialen te stimuleren en
eenduidig te kunnen meten, is de bepa
lingsmethode ‘Milieuprestatie gebouwen
en GWW werken’ naar de laatste inzich
ten geactualiseerd en wordt de Nationale
Milieu database (NMD) aangepast. Bij de
herstructurering van de NMD wordt onder
meer circulariteit beter meetbaar ge
maakt. Tot slot is ook de DGBC actief in
het verder definiëren en meetbaar maken
van het thema circulariteit door publicatie
van ‘AFrameworkForCircularBuildings’
en dit een plaats te geven in de nieuwe
50 // Bouwwereld
TeksT en Beeld ir. M.r. (Marc) Kalee en ir. H. (HenK) Versteeg
1
een overzicht van uitgangspunten, handvatten en voorbeelden
50-51-52_lbp.indd 50 09-09-19 14:33