Pagina 60 van: Bouwwereld #9 2017
Dilateren van bakstenen
gevelmetselwerk
Voor bakstenen gevelmetselwerk verzorgt normaal gesproken de baksteenfabrikant een
dilatatieadvies. Het is belangrijk dat de constructeur van het project en de aannemer dit
advies controleren. In dit artikel alles over dilateren op een rij.
In het midden van de jaren zeventig is er
nader onderzoek gedaan naar scheur
vorming in bakstenen gevelmetselwerk.
Er werden vanaf dat moment adviezen
verstrekt om scheuren te voorkomen,
waarvan het aanbrengen van dilataties er
eentje was. Ook de branchevereniging
van Nederlandse baksteenfabrikanten
ging in publicaties het dilateren van met
selwerk als optie aangeven. Het duurde
tot 2000 alvorens uniforme regels voor
het dilateren in de CURaanbeveling 71
werden vastgelegd en aansluitend nog
maals elf jaar om een deel van deze re
gels in de normering (NENEN 19962)
opgenomen te krijgen. De dilatatieadvie
zen die gemaakt worden door verschil
lende partijen in de bouw, dienen dus
allemaal hierop gebaseerd te zijn.
Regels voor dilateren
In de huidige Eurocode (NENEN 199611:
Algemene regels voor constructies van
gewapend en ongewapend metselwerk)
is veel vastgelegd over het dilateren van
bakstenen gevelmetselwerk en wordt
een dilatatievoeg als volgt omschreven:
“voeg die vrije verplaatsingen in het vlak
van de wand mogelijk maakt” en “een
dilatatievoeg in een wand behoort te zijn
beschouwd als een rand die geen mo
ment en dwarskracht kan doorgeven”. In
de reactie van het metselwerk op ther
mische en klimatologische omstandig
heden;
de brandwerendheid;
de eisen met betrekking tot akoestische
en thermische isolatie;
het al dan niet aanwezig zijn van wape
ning.
4) De detaillering van een dilatatievoeg
behoort de voeg in staat te stellen de
voor zienbare bewegingen, zowel omkeer
bare als onomkeerbare, mogelijk te ma
ken zonder schade aan het metselwerk.
5) Alle dilatatievoegen behoren te zijn
aangebracht over de volledige dikte van
de muur, of het buitenblad van een
spouwmuur en door iedere afwerking die
onvoldoende elastisch is om de bewe
ging mogelijk te maken.
De bovenstaande punten in de Eurocode
dienen allemaal opgevolgd te worden om
bakstenen gevelmetselwerk correct te
kunnen dilateren. In de praktijk wordt
vaak gesuggereerd dat het aanhouden
van de juiste afstanden tussen de dilata
ties voldoende zou zijn. Natuurlijk is het
van belang om de afstanden in Art.
2.3.4.2 van de Eurocode of de nationale
bijlage aan te houden, maar als andere
onderdelen niet goed uitgevoerd worden
kan het metselwerk nog steeds gaan
scheuren of kan er schade in details ont
staan. Ten aanzien van de dilatatieafstan
den staat er in de Eurocode het volgende:
1) De horizontale afstand tussen verticale
dilatatievoegen in muren van metselwerk
behoort rekening te houden met het type
muur, het soort metselstenen, de mortel
en specifieke bouwdetails.
2) De horizontale afstand tussen verticale
dilatatievoegen in nietdragende ongewa
pende buitenmuren van metselwerk be
hoort niet groter te zijn dan lm. De waarde
die voor lm in Nederland behoort te zijn
gebruikt, kan worden gevonden in de
nationale bijlage (zie tabel 1).
de NENEN 19962 (Ontwerp, materiaal
keuze en uitvoering van constructies van
metselwerk) worden de regels nader
gespecificeerd en uitgelegd. Een aantal
van de in Art. 2.3.4 ‘Dilatatievoegen’ op
genomen regels zijn:
1) Verticale en horizontale dilatatievoegen
behoren te zijn aangebracht om de gevol
gen van thermische of vochtexpansie en
krimp alsmede kruip, doorbuiging en
andere mogelijke effecten van inwendige
spanningen veroorzaakt door verticale of
horizontale belasting op te vangen, zodat
het metselwerk geen schade oploopt.
2) Bij de keuze van de plaats van dilata
tievoegen behoort rekening te zijn ge
houden met de noodzaak dat de con
structieve samenhang van het metsel
werk gehandhaafd blijft.
3) Bij het ontwerpen en de plaatsbepaling
van dilatatievoegen behoort rekening te
zijn gehouden met:
het materiaal van de metselstenen reke
ning houdend met de karakteristieken
inzake vochtexpansie en drogingskrimp
van de stenen;
de geometrie van de constructie, reke
ning houdend met de openingen en de
afmetingen van de wanden;
de mate van belemmering;
de reactie van het metselwerk bij lange
duur en korteduurbelasting;
60 // Bouwwereld
TeksT en Beeld Steffie van wijlick (advieSbureau vekemanS) en Harrie vekemanS (made
center – metSelwerk kenniScentrum)
1
60-61-62_dilataties.indd 60 07-09-17 12:17