Pagina 10 van: Bouwwereld #9 2018

Het ontwerp van het European Patent Office (EPO) gaat in tegen
alles wat in Nederland gebruikelijk is. Het is een extreem platte
en dunne schijf van glas, die uitzonderlijk slank is geconstru-
eerd. Opvallend aan de 156 m lange en 107 m hoge schijf is dat
de tweede glazen huid buiten de kantoorgrenzen doorsteekt.
Dat benadrukt het schijfeffect en zorgt voor een hoge mate van
abstractie. Het was zelfs de bedoeling van het architectenteam
van Jean Nouvel van Ateliers Jean Nouvel en Diederik Dam van
Dam & Partners Architecten dat het EPO tegen een typische
Nederlandse grijze lucht zo goed als weg zou vallen. Natuurlijk
verdwijnt het nooit helemaal, maar deze glazen schijf heeft een
ongekende transparantie. Daarnaast is er ook sprake van reflec-
tie. Zo zal de vijver die rondom de glazen schijf wordt aange-
legd, weerspiegelen in de gevel met een wonderlijk lichtspel tot
gevolg. De schijf zal volgens de architecten als het ware drijven
in het water. Het is een gebouw dat bij de lucht hoort, zo be-
toogde Nouvel bij de opening.

Cellenkantoor
Voor het EPO waren een hoog comfortniveau, transparantie,
efficiency en duurzaamheid van belang. Al deze aspecten zijn
verwerkt in het 26 verdiepingen tellende gebouw, dat door het
TBI-consortium New Main van J.P. van Eesteren en Croon-
wolter&dros is gebouwd. Dat gebeurde op basis van een
Design, Engineer & Construct-contract met een 10 jarige fit- for-
purpose-garantie.
De vorm van het gebouw is niet zomaar een statement, maar
heeft alles te maken met het cellenkantoor waaraan de patent-
beoordelaars de voorkeur geven. De meeste werknemers van
het EPO hebben namelijk een eigen kamer waarin zij geconcen-
treerd kunnen werken. Deze kamers zijn eenvoudig van ontwerp
met de nadruk op doelmatigheid. Ze liggen aan een lange gla-
zen corridor die uitmondt in heldere balkons op de koppen.
Omdat alle kamers voor de circa 1950 werknemers aan de ge-
vels liggen, blijft de diepte van het pand grotendeels beperkt tot
12,6 m. Alleen de kernen en de grote ontvangst- en vergader-
ruimten in de onderste lagen zorgen plaatselijk voor een grotere
diepte. Tussen de kernen aan de zuidoostzijde is bovendien een
verbrede zone met gemeenschappelijke voorzieningen. Deze
verschillen zijn aan de buitenzijde niet te zien, doordat ze visu-
eel glad worden gestreken door de tweede huid.

Diepe spouwen
Deze tweede huid staat op de verdiepte onderbouw. Vanwege
de uitspringende bouwvolumes is de spouw zeer diep, namelijk
tot 8,5 m aan de zuidoostzijde en 2,5 m aan de noordwestzijde.
Binnen deze – niet toegankelijke – spouwen zorgen hangende
tuinen voor enige verluchtiging. Zij zorgen er tevens voor dat de
kantoorkamers visueel worden verlengd. Die tweede huid was
aan de zuidoostzijde natuurlijk ook nodig om geluid van de snel-
weg te weren. Om oververhitting van het glaspaleis tegen te
gaan, voeren uitzetramen overtollige warmte uit de spouw af.
Dankzij de tweede huid kunnen medewerkers tot in de hoogste
bouwlaag een raam openzetten voor natuurlijke ventilatie.

Staalconstructie
Eén van de uitdagingen bij de bouw van het nieuwe hoofdkan-
toor was de locatie, namelijk op het bestaande terrein van het
EPO op slechts 14 meter afstand van de oudbouw waar het werk
tijdens de bouw gewoon doorging. Deze toren uit 1972 wordt

1 // Constructie van de onderbouw. 2 // Overzicht van de constructie.

3 // De ruwbouw van het stalen skelet. Rechts de bestaande kantoortoren

van het EPO, die na ingebruikname van de nieuwbouw gesloopt zal

worden.

10 // Bouwwereld

// state of the art

1

2

3

06-07-08-09-10-11-12-13-14-15_stateoftheart.indd 10 05-09-18 15:50