Pagina 34 van: Bouwwereld #9 2018
om te zorgen dat ze recht blijven. Ze zijn geïmpregneerd met
het oog op vliegvuurbestendigheid.
Conische voorgevel
De in de jaren negentig voorgebouwde gevel hebben Van Roos
malen en Van Gessel vervangen door een nieuwe halfronde
achteroverhellende gemetselde gevel, analoog aan de oor
spronkelijke verschijningsvorm. Extra opvallend in deze gevel is
de aangehangen volglazen erker met twee verdiepingen, die de
verbinding vormt tussen binnen en buiten en daarmee tussen
natuurmuseum en natuur (zie pagina 42). De gemetselde voor
gevel heeft een conische vorm en is zoveel mogelijk uit de hand
gemetseld, zoals dat vroeger ook werd gedaan. Het metselwerk
is opgetrokken in koppenverband. Om het patroon in de stoot
voegen goed te houden zijn versmalde koppen toegepast, door
Marc van Roosmalen en Marlène van Gessel zogenaamde
‘smokkelkoppen’ genoemd. De sparingen voor kortelingen in de
gemetselde gevel hebben de architecten niet allemaal dicht
laten zetten, maar zijn gevuld met roostertjes. Er zijn hoog in de
gevel zelfs nog extra sparingen aangebracht voor nestkasten.
In het achterliggende binnenblad zijn op deze plekken glazen
bouwstenen aangebracht, zodat er enig daglicht binnenkomt in
de ‘spouw’ruimte tussen de muurresten van de oorspronkelijke
bastei en de nieuwe buitengevel. ’s Avonds wordt deze spelonk
achtige tussenruimte verlicht, zodat er kleine lichtpuntjes te zien
zijn in de gevel van de bastei.
De ontwerpers hebben zich terdege gerealiseerd dat het achter
overhellende buitenblad niet waterkerend is. De gebruikte kalk
mortel helpt in dat opzicht ook niet, maar voorkomt wel dat er
meerdere dilataties nodig zijn in dit halfsteens metselwerk. Er
zijn speciale trapeziumvormige stenen gebakken, met een ach
teroverhellende kop, waardoor de steen zelf gewoon waterpas
kon worden gemetseld. Dat scheelt behoorlijk in de waterbelas
ting. Overigens is dit de noordgevel, waar op zich niet heel veel
regen op komt. “Die gevel is wel gevoelig voor vervuiling. We
hebben daarom gekozen voor een steen en voeg met een in
aanvang wat frisser uiterlijk.”
EPDM
Het binnenspouwblad is dragend uitgevoerd, met een staal
versterkte hsbconstructie. Deze steunt af op de fundering en
tegen het beton van de toegevoegde bouwlaag. De buitenzijde
van dit binnenspouwblad is bekleed met EPDM als duurzame
waterkering. De gespaarde kortelinggaten zorgen voor extra
ventilatie en dus droging.
De bastei stond oorspronkelijk bij hoog water met zijn voet in
het water. Dat is nu deels weer zichtbaar gemaakt door tussen
het huidige maaiveld en de bastei een verdiepte strook te
creëren. Langs de rijweg is over de hele lengte van de gevel van
de bastei een betonnen trap aangebracht naar dit verdiepte
deel. Deze trap biedt toegang tot de verdiepte strook op het
oorspronkelijke maaiveld, maar functioneert tegelijkertijd als
grondkering voor de (doodlopende) weg, vertelt constructie
adviseur Ronald Wenting van ABT.
Nieuw entreegebouw
In deze nieuwe voorgevel paste geen entree. “Een verdedi
gingswerk heeft geen ingang aan de aanvalszijde”, zegt Van
Roosmalen. Maar een museum heeft wel een uitnodigende en
tree nodig en liefst ook nog op een goed zichtbare plek. Daarbij
waren ook nog meer vierkante meters nodig voor de beoogde
functies. Van Roosmalen en Van Gessel lieten daarvoor hun oog
vallen op een min of meer verloren hoek van de achterliggende
heuvel van het Valkhofpark. Het entreegebouw is nu onder
gebracht in de voet van deze heuvel, met een onderlinge ver
binding tussen de twee gebouwen middels een onderdoorgang
onder de – doodlopende – straat de Lange Baan door. Het is
daarmee gesitueerd naast de Veerpoorttrappen die vanaf de
Waalkade naar het centrum voeren. De entree is op deze plek
goed zichtbaar vanaf de Waalkade.
Het aanbrengen van de ondergrondse verbinding werd mogelijk
doordat de bastei weer uitgegraven is tot op het oorspronkelijke
middeleeuwse maaiveld, dat ruim vier meter lager lag dan het
huidige maaiveld en de Lange Baan. Het betekende wel dat een
dragend betonnen dak gemaakt moest worden onder de Lange
Baan. Deze betonnen bak wordt gedragen door houten kolom
men van douglas stammen, zoals elders in het gebouw ook is
toegepast. De fundering onder de kolommen is gemaakt met
Middels trapeziumvormige
stenen met een
achteroverhellende kop
kon de steen waterpas
worden verwerkt
Museum in toren
// Locatie: waalkade, Nijmegen
// Opdrachtgever: Gemeente Nijmegen
// Bouwperiode: mei 2015 – mei 2018
34 // Bouwwereld
// Project transformatie
32-33-34-35-36-37-38-39-40_bastion.indd 34 05-09-18 15:56