Pagina 55 van: Bouwwereld #9 2019
55
kOplOper
standaard project zou ik toch weer uitgaan van twintig jaar voor
een kantoor. voor andere functies is dat anders. delen van
ziekenhuizen en verpleeghuizen worden bijvoorbeeld nog veel
sneller weer aangepakt.”
Zou een nieuw project XX zinvol zijn?
“ja, bijvoorbeeld voor de ziekenhuizen die ik net noemde, met
een heel beperkte gebruiksduur. Het moet in het denken van
mensen komen dat ze zich afvragen hoe lang ze willen doen
met een gebouw. nu gaan we wel meer demontabel bouwen,
maar is dat de oplossing? ik vraag het me af. als er een absoluut
verbod zou komen op het storten van afval, dan gaan we anders
naar gebouwen kijken. dan krijgen gebouwen ook een andere
waarde, omdat we aan het eind met een kostenpost blijven zit-
ten. nu blijven gebouwen vooral op bedrijventerreinen te lang
staan en worden ze op een gegeven moment lastig. gemeenten
moeten met herinrichting vaak wachten tot iedereen verdwenen
is en dat kan heel lang duren.”
Zou een nieuw project XX tot andere materiaalkeuzes leiden?
“in ieder geval een ander vloersysteem. we hebben toen geko-
zen voor een houten doos die we met zand gevuld hebben om
de huurder het gevoel van een betonvloer te geven. maar de
vloer kraakt en beweegt en is dus duidelijk niet gelukt. nu zijn er
veel meer vloersystemen op de markt, ook betonnen systemen
met veel meer holle ruimtes en dus minder materiaalgebruik.
daar is veel ontwikkeling in geweest.”
“wel zou ik graag de installateurs aan willen pakken. die doen
veel aan windowdressing. veel van hun materialen zijn niet duur-
zaam. je hoeft niet elke leiding thermisch te verzinken. en je kunt
ook met biobased materialen werken. maar de installatiesector
vindt dat niet interessant. dat is ook lastig, maar het is wel heel
boeiend. de kartonnen leidingkokers waren destijds ook vooral
een statement. maar eigenlijk kun je er veel meer mee. ook de
verbindingsstukken kun je prima in karton maken als je de tijd
neemt voor ontwikkeling daarvan. maar er is geen aanleiding voor
om er verder mee te gaan. Toch zijn in karton sophisticated din-
gen te maken. ro&ad maakte een tijdelijk kantoorinterieur en
de japanse architect shigeru ban maakt prachtige gebouwen
van karton. Het kan ook prima en met een kwalitatief mooie af-
werking hoeft het niet te lijken op en niet te klinken als karton.”
De bouw is een conservatieve en weinig innovatieve sector?
“nee, integendeel. ik heb nog een handboek uit 1925 hoe je
een woning moest bouwen. dat is niet te vergelijken met wat
we nu doen. er is heel veel innovatie. elk onderdeel is geïn-
noveerd, maar dat is heel rustig gegaan. denk maar eens aan
zelfborende automatische schroeven. of het verlijmen van te-
gels op gevels. en er is ook heel veel materiaalontwikkeling. zo
is teer uit dakbedekking gehaald en chloride uit pvc. er is meer
biobased en we zijn bewuster aan het nadenken over verzinken.
watergedragen verven zijn steeds beter geworden. er gebeurt
heel veel en we zijn ons bewuster geworden van het hele milieu-
denken. dat geldt voor de hele maatschappij. nu ergeren ook
particuliere opdrachtgevers zich aan al die korrels die in de tuin
terechtkomen bij het zagen van eps. Het komt in de ziel van
mensen. maar tegelijkertijd gaan particuliere opdrachtgevers en
kopers nog wel snel overstag. in het spanningsveld tussen geld,
milieu en locatie is het milieu vaak de verliezer.”
Is circulair bouwen de oplossing?
“dat moet zich nog bewijzen en we moeten het echt gaan doen.
gaan leveranciers te zijner tijd ook echt materialen terugne-
men? of bestaan ze dan al niet meer? of gaan ze failliet en
maken ze een doorstart voordat ze materialen terug moeten ne-
men die niet meer zo waardevol zijn als gedacht? dat hebben
we destijds gezien met de leveranciers van units.”
Wat moet er dan gebeuren om echt milieuvriendelijker te
gaan bouwen?
“waar het echt gebeurt is het buitenland. kijk naar de grote
bouwplaatsen als moskou, shanghai en dubai. daar wordt heel
veel beton gebruikt. dat ga je niet veranderen. daar is beton een
veel te goed en eenvoudig bouwmateriaal voor waar je veel mee
kunt. Het moet dan ook in het materiaal zelf gebeuren. grote
winst zou je kunnen halen als beton geen milieuafdruk meer
zou hebben. nederland zou daar een voortrekkersrol in kunnen
spelen. vanaf de wederopbouw na de Tweede wereldoorlog
hebben we in nederland risico’s durven nemen in de bouw, bij-
voorbeeld in systeemontwikkeling. die houding om dingen te
proberen zit diep verankerd. dat is in de ons omringende landen
veel minder. daar moet alles ‘geprüft’ zijn.”
Wat is de belangrijkste les uit XX?
“dat de opdrachtgever de belangrijkste partij is. driekwart van
de partijen in de keten gelooft er niet in en valt heel snel terug
op standaard oplossingen. bij XX hadden we het uiteindelijk
over een verschil van een ton op een bouwsom van miljoenen.
gijs verweij heeft toen doorgezet omdat hij erin geloofde en er
achterstond. de opdrachtgever moet meegaan, anders lukt het
nooit.” n
‘je moet
er niet
bij
voor-
baat van
uitgaan
Dat een
gebouw
slaagt’
50-51-52-53-54-55_koploperjoukepost.indd 55 07-10-19 11:58