Hoeveel spouwankers heb je per m2 nodig? Mogen de spouwankers verzinkt zijn of moeten ze van RVS zijn? Waar moet je op letten bij het aanbrengen van spouwankers? In dit artikel worden deze vragen beantwoord.
Wat is een spouwanker?
In artikel 1.5.8.2 (NEN-EN 1996-1-1) wordt een spouwanker omschreven als ‘product om één blad van een spouwmuur, door de spouw heen, aan het andere blad of aan een raamwerkconstructie of een achterwand te bevestigen’. Spouwankers moeten in staat zijn de windbelasting over te dragen van het belaste blad naar het andere spouwblad, de achterwand of een steunpunt.
Hoe bepaal je het aantal spouwankers per m2?
Het exacte aantal dient te worden berekend door een constructeur. In de Eurocode wordt in artikel 6.5 gesteld dat het minimaal aantal spouwankers per vierkante meter moet worden bepaald door de rekenwaarde van de horizontale belasting die moet worden overgedragen (per m2) te delen door de rekenwaarde van de druk- of trekcapaciteit van het anker, afgestemd op de ontwerpcondities.
Wat is het minimum aantal per m2?
Het is aan te bevelen minimaal 4 spouwankers per vierkante meter aan te houden. In Eurocode 6 – Ontwerp en berekening van constructies van metselwerk (NEN-EN 1996-1-1), is het aantal vastgesteld op minimaal twee spouwankers per vierkante meter. Maar dit is over het algemeen in de praktijk niet voldoende.
Hoe groter de afstanden tussen de spouwankers worden, des te groter worden de spanningen in het metselwerk. Drukspanningen kan metselwerk heel goed opvangen en zullen dan ook bijna nooit een probleem zijn, echter het opnemen van (buig)trek door metselwerk is beperkt. Daarnaast hebben de ankers ook een functie bij het bevestigen van isolatieplaten in de spouw. Over het algemeen worden in de verwerkingsvoorschriften van isolatieplaten minimaal drie ankers per plaat voorgeschreven, wat ongeveer neerkomt op drie spouwankers per vierkante meter. In een groot gevelvlak is het toepassen van vier spouwankers per vierkante meter over het algemeen makkelijk te bepalen. In penanten, borstweringen en dakranden is het wat lastiger. In dit soort smallere stroken is het van belang om altijd twee rijen spouwankers aan te brengen, zodat het metselwerk stabiel verankerd wordt tegen het binnenspouwblad of andere achterconstructie.
Welke milieuklassen zijn er voor spouwankers?
De specifieke eisen aan spouwankers staan in de NEN-EN 845-1 en de duurzaamheidseisen staan in de NEN-EN 1996-2. In deze laatste norm staat een overzicht van de milieuklassen waarin het metselwerk is ingedeeld en in artikel 2.1.2.1 worden de micro-omstandigheden van blootstelling opgesomd, te weten:
- MX1 – In een droog milieu.
- MX2 – Blootgesteld aan vocht of water.
- 1 – Binnenmetselwerk blootgesteld aan veel waterdamp, zoals in een wasserij. Buitenmuren van metselwerk beschermd tegen regen door overhangende daken of muurplaten, niet blootgesteld aan slagregen of vorst. Metselwerk onder de vorstgrens, in goed gedraineerde, niet agressieve grond.
- 2 – Metselwerk dat niet is blootgesteld aan vorst of agressieve chemicaliën, toegepast in buitenmuren met afdekking of daknokken, in borstweringen, in vrijstaande muren, in de grond, onder water.
- MX3 – Blootgesteld aan vocht of water in combinatie met vorst/dooiwisselingen.
- 1 – Metselwerk zoals in klasse MX2.1 blootgesteld aan vorst/dooiwisselingen.
- 2 – Metselwerk zoals in klasse MX2.2 blootgesteld aan vorst/dooiwisselingen.
- MX4 – Blootgesteld aan met zout verzadigde lucht of zeewater.
- MX5 – In een agressief chemisch milieu.
Spouwmuren worden in de reguliere bouw geventileerd uitgevoerd en nooit water- en/of luchtdicht, waardoor spouwmuren nooit in een MX1-klasse kunnen vallen. In de praktijk vallen metselwerk spouwmuren vallen in milieuklasse MX3.2 en alleen in uitzonderingssituaties in MX2.2. In de kustgebieden en bij gevelmetselwerk dat naast wegen staat waarop ’s winters zout wordt gestrooid, moet het metselwerk geclassificeerd worden in MX4. Indien er geen milieuklasse is voorgeschreven, dient de milieuklasse vastgesteld te worden door de constructeur.
Verzinkte of RVS spouwankers?
Voor zowel milieuklasse MX3.2 als MX4 moeten RVS spouwankers gebruikt worden, met de staalkwaliteit RVS AISI 316 (A4). Dit wordt gespecificeerd in tabel C.1 van de NEN-EN 1996-2. Volgens die tabel mogen in milieuklasse MX3.2 in theorie wel verzinkte ankers gebruikt worden, mits een zinklaag van minimaal 940 g/m2 wordt toegepast. In de praktijk is dit alleen geen oplossing, omdat een dergelijke laagdikte niet aangebracht kan worden op het draadstaal van de ankers.
Aandachtspunten voor het aanbrengen van spouwankers
- Het minimaal toe te passen aantal spouwankers (per situatie) dient berekend te worden op basis van de Eurocode.
- Laat een verankeringspatroon uitwerken voor het project (per situatie), omdat het voor een metselaar niet te doen is om van alle relevante aspecten ten aanzien van de juiste posities van de spouwankers op de hoogte te zijn.
- Breng spouwankers zoveel mogelijk verspringend aan, dit beperkt de spanningen die optreden in het metselwerk en zorgt voor een goede belastingafdracht.
- Zorg ervoor dat de spouwankers uitgezet worden op lagenmaat. Zo kan voorkomen worden dat de ankers schuin worden geplaatst of worden gebogen in de spouw.
- De toe te passen staalkwaliteit van de spouwankers moet minimaal RVS AISI 316 (A4) zijn.
- Spouwankers dienen zo recht mogelijk in de spouw te worden aangebracht en zeker niet gebogen! Ze mogen nooit inwaterend worden geplaatst (dat wil zeggen aflopend naar binnen), zodat voorkomen wordt dat water bij de binnenconstructie kan komen. Eventueel mag het spouwanker licht afwaterend naar buiten worden geplaatst. Om intredend water in de achterconstructie te voorkomen, kan altijd gebruikgemaakt worden van speciale pluggen voor spouwankers of van isolatieclips (met vochtafvoer of druppelvangers).
- Bij voorkeur geen spouwankers door waterkeringen aanbrengen. Mocht dit toch noodzakelijk zijn, dan deze licht afwaterend naar buiten aanbrengen, het gaatje afkitten en isolatiedoppen toepassen.
- Spouwankers dienen met een minimale inbedlengte te worden aangebracht, dit geldt zowel voor het binnenblad als voor het buitenblad. Over het algemeen wordt hiervoor 40 mm aangehouden, met een maximum van 70 mm. Voor specifieke situaties altijd informeren bij de leverancier/producent van de producten. De inbedlengte is tevens van toepassing voor gelijmde buitenbladen, droogstapelsystemen, dunbedmortel en hsb-elementen..
- Spouwankers zijn in verschillende diameters verkrijgbaar en ook voor diverse achterconstructies en voegen zijn specifieke ankers beschikbaar. Zorg ervoor dat je de juiste spouwankers gebruikt voor de juiste situatie.
Tekst en beeld: Steffie van Wijlick (Adviesbureau Vekemans) en Harrie Vekemans (Made Center – Metselwerk Kenniscentrum)
Verder lezen:
Het is fijn als aangegeven wordt of de eerste 2 afbeeldingen bij het artikel de correcte verwerking van spouwankers laten zien, of juist niet…
Tussen woningen is dat geen gebruik meer (al heb ik er nog wel heel recente voorbeelden van gezien) in verband met geluidslekken. Maar zeker tussen een ongeisoleerde garage en een woning komt dat echt wel voor.
@Jan
Een woningscheidende wand met spouwankers? Hoe zie je dat voor je?
Peter, ik reageer in mijn artikel op de laatste zinnen van het stukje van rb die aangeeft dat bij zijn 80 jaar oude woning de (verzinkte?) spouwankers niet hebben geleden terwijl daar – gelet op de omstandigheden met strooizout- volgens de huidige voorschriften roestvast staal gebruikt moet worden. Verder betoog ik dat het rvs in zwembaden veilig geacht werd totdat het misging. Overigens wordt daar nog steeds rvs toegepast (trappen/leuningen) waarvan een aangepaste legering wel bestand lijkt tegen de agressieve omgeving.
“Spouwmuren worden in de reguliere bouw geventileerd uitgevoerd en nooit water- en/of luchtdicht, waardoor spouwmuren nooit in een MX1-klasse kunnen vallen.”
Er zijn toch genoeg situaties waarin een binnenmuur (woningscheidend, of tussen woning en garage) in spouw wordt uitgevoerd, zonder aan vocht blootgesteld te worden?
De opmerking van Theo R gaat hier niet op. Het RVS in zwembaden wordt aangetast door de chloor dampen. Mag toch hopen dat dit niet in een spouwmuur aanwezig is.
Was er in zwembaden niet een probleem dat complete verlaagde plafonds met voorzieningen of boxen van geluidsinstallaties omlaag kwamen met alle tragische gevolgen van dien? Geheel volgens de (oude?) regels waren de ophangvoorzieningen/-beugels/-draden enz. van RVS? Paniek bij gebouweigenaren en constructeurs. Opeens kwam verzinkt staal weer in beeld? Wie het weet mag het zeggen. De praktijk is altijd weerbarstig
Isolatie leveranciers berekenen ook de Rc waarden onder toepassing van RVS spouwankers. Je wil echter de bouwers de kost niet geven die verzinkte spouwankers gebruiken. Sterker nog, veel materialenhandelaren hebben RVS niet eens op voorraad.
Er wordt hier totaal niet op gecontroleerd en al helemaal niet gehandhaafd.
Daar tegenover; ik woon in een huis uit de jaren 30, gelegen aan een provinciale weg waar in de winter veel gestrooid wordt. MX4 dus met verplicht RVS. De 80 jaar oude (verzinkte???) ankers hebben echter niks geleden.