Als de prijs van bouwmaterialen door het dak gaat, zal de vraag naar relatief goedkopere oplossingen toenemen. “Gips kan hierin een volwaardige rol spelen door eigenschappen als beschikbaarheid, flexibiliteit, veiligheid, lage milieu-impact en nieuwe technologische toepassingen. Wel valt nog winst te behalen uit de recyclingstroom.”
Aan het woord is Ditmar Henkel van Zuivergroen, specialist op het gebied van duurzame en circulaire materialisering. Hij voltooide zijn studie aan de Academie van Bouwkunst en raakte geïnspireerd door architect Thomas Rau en zijn concept van circulariteit, waarin hergebruik van afval een belangrijke rol speelt. “Het was voor mij een logische stap om een bouwkundig adviesbureau te beginnen door de vele vragen die ik kreeg over duurzaam bouwen, energieneutrale gebouwen en circulariteit. BREEAM speelt een belangrijke factor in mijn werk.”
Milieu als barometer
“Bij energieneutraal bouwen ligt veelal de focus op elektrotechnische en werktuigbouwkundige installaties. Ik pleit ervoor om evenredig aandacht te schenken aan het gebruik en de toepassing van bouwmaterialen.” Hoewel hij niet houdt van generaliseren geeft hij aan: “Een architect selecteert op esthetiek, een constructeur op efficiëntie en een aannemer op prijs. Zodra we milieu als barometer nemen, kan de uitkomst heel verrassend zijn.”
Impact
Beton en kalkzandsteen zijn essentieel voor bouwen maar kennen een hoge belasting voor het milieu. Wanneer een fabrikant een kalkzandsteen op de markt gaat brengen die voor 80% uit gerecycled materiaal bestaat, wordt het een ander verhaal. “Op het gebied van niet-dragende wanden is gips de beste keuze.” Het product is op grote schaal beschikbaar en de productie heeft een relatief lage milieu-impact. Aan de ene kant is daar natuurgips. Daarnaast is er rookgasontzwavelingsgips (RO-gips) dat ontstaat uit een zuiveringsproces van rookgassen van elektriciteitscentrales. “Bij het gebruik is gips als het ware heel flexibel, je kunt eenvoudig inspelen op veranderende situaties. Zo is het makkelijk om je toegang te verschaffen bij het verleggen van de leidingen.” Nadelen zijn er ook: “Bij het losschroeven en verwijderen van gipskartonplaten kunnen beschadigingen ontstaan, waardoor hergebruik niet mogelijk of rendabel zal zijn. Het zal dus al gauw bij het bouwafval terecht komen.”
Recycling
“Een schone taak ligt in het verschiet voor fabrikanten om recyclingstromen op te zetten.” De Belgische vestiging van fabrikant Gyproc heeft al grote stappen gemaakt om gipsafval uit de markt te onttrekken en is gestart met het recyclen en hergebruik ervan. Gerecycled gipsmateriaal kan gebruikt worden om nieuwe gipskartonplaten te maken. Zo kan het, net als karton, een circulair product worden. Voor de Nederlandse markt ligt nog de uitdaging om gips, structureel, uit de afvalstroom op te nemen in de recyclingstroom.
Binnenklimaat
Gips is een bekend, vertrouwd en veilig product. “Door een nieuwe technologische uitvinding is gips zelfs te gebruiken om een schadelijke vluchtige stof (VOS) als formaldehyde op te nemen en te neutraliseren. De toegepaste technologie draagt positief bij aan een gezond binnenklimaat en verhoogt het wooncomfort. Denk ook aan de vochtregulerende eigenschap van gips, ideaal voor mensen die heftig reageren op wisselingen in de luchtvochtigheid. Een gezonde woon- en werkomgeving is beter voor het welzijn en de productiviteit van de gebruikers.
Andere keuzes maken
“Wanneer we kijken naar gipswanden, -blokken en -plaatsystemen is het een gedegen systeem. Aangezien het uit verschillende elementen bestaat, is het goed om te kijken naar alternatieve grondstoffen in het complete systeem. Denk daarbij aan de keuze voor minerale of bio-based wol of het materiaal van de profielen binnen het systeem. Hoe fantastisch zou het zijn om profielen van aardappelzetmeel te maken. Of het kan weet ik niet, maar ik hou van het denken in mogelijkheden en niet in beperkingen.”
Concurrentie houdt elkaar scherp
De duurzaamheidsstrategie houdt de markt in ontwikkeling. Het hebben van milieucertificaten opent nieuwe deuren, denk daarbij aan een cradle-to-cradle gecertificeerde gipskartonplaat. “Gips doet het goed binnen de duurzaamheidscertificaten. Het voeren van de British Enviromental Standard dwingt mij zelfs om producten van die fabrikant voor te schrijven bij BREEAM-projecten. Het geeft een impuls aan concurrerende fabrikanten om een tandje bij te zetten en niet achter de feiten aan te lopen.”
Verstandige keuzes
Per 1 juli 2021 wordt de milieuprestatie voor nieuwe woningen aangescherpt van 1,0 naar 0,8. Dit betekent dat er milieuvriendelijker en meer circulair moet worden gebouwd. Het doel is om de eis stapsgewijs scherper te stellen en uiterlijk in 2030 te halveren. “Sommige gebouwontwerpen moeten terug naar de tekentafel om de milieu-impact te verlagen.” Met de huidige situatie in de woningmarkt is renovatie aan de orde van de dag, zeker van huizen die zijn gebouwd vóór 1950. “De prijsstijgingen van grondstoffen als hout, staal en koper maakt het vinden van alternatieven essentieel, maar ook circulariteit prioriteit te geven. Een beroemd staatsman zei eens ‘never waste a good crisis’. We kunnen dit aangrijpen om onze hele manier van ontwerpen, bouwen en met name materiaalkeuzes nog eens onder de loep te leggen”, zegt Ditmar Henkel tot besluit.
